Snoeihard rapport: gedupeerden toeslagenaffaire is ongekend onrecht aangedaan
Gedupeerden in de toeslagenaffaire is ongekend onrecht aangedaan. Dat concludeert de parlementaire commissie kinderopvangtoeslag. Ze zijn het slachtoffer geworden van spijkerharde regels en een even harde uitvoering en zijn jarenlang niet door de politiek gehoord. "Dit raakt alle Nederlanders", zegt commissievoorzitter Chris van Dam.
Bij een kleine fout bij de aanvraag van kinderopvangtoeslag werden ouders al gebrandmerkt als fraudeur. Als ze daartegen in het verweer kwamen, maakten ze geen schijn van kans. Ouders werden vermalen in de 'raderen van de uitvoering': "Ze stonden machteloos tegenover machtige instituten van de rechtsstaat, die hen niet de bescherming boden die ze verdienden", schrijft de commissie in haar rapport.
"De nadruk op fraude en misbruik leidde tot te weinig oog voor de menselijke maat", zei Van Dam. "De slachtoffers stonden machteloos tegenover machtige instituten van de rechtstaat, die hen niet de bescherming boden die zij verdienden", zo zei de commissievoorzitter het:
Spijkerharde wetgeving
Alle betrokkenen krijgen van de commissie een stevige veeg uit de pan. Om te beginnen zijn kabinet en parlement er schuldig aan dat 'spijkerharde wetgeving' is opgesteld die weinig ruimte liet om recht te doen aan individuele situaties:
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Geen oog voor mensen
Het ministerie van Financiën heeft de kinderopvangtoeslag uitgevoerd als een massaproces, waarbij nauwelijks oog was voor de individuele situaties van mensen. Hele groepen werden als fraudeur bestempeld, zonder goede reden kregen mensen het stempel 'opzet/grove schuld' en door de ‘alles-of-niets’ benadering moesten ouders bij een kleine fout de volledige kinderopvangtoeslag terugbetalen.
Steken laten vallen
Ook het ministerie van Sociale Zaken – dat verantwoordelijk was voor het toeslagenbeleid – heeft flinke steken laten vallen. En de Raad van State, die juist zou moeten waken over de rechten van burgers, heeft de spijkerharde uitvoering van regels jarenlang in stand gehouden, en heeft essentiële rechten van burgers 'veronachtzaamd'.
Lees door onder kader
Pieter Klein: 'Ongekend onrecht'
Volgens Pieter Klein van RTL Nieuws, die samen met Trouw de affaire onthulde zegt de titel van het rapport alles al: "Ongekend onrecht, dat is echt een vernietigend oordeel. Op alle fronten heeft de overheid gefaald. Dat zal voor ouders een gevoel van erkenning en gerechtigheid geven."
Klein noemt het een 'onthullend rapport over politieke en ambtelijke leiders die wegkeken': "En Kamer, media en burgers blijken ook nog eens stelselmatig onjuist geïnformeerd."
"De commissie is eerst met verbazing en uiteindelijk met diepe verontwaardiging tot dit besef gekomen." Zij doet een dringend beroep op alle betrokken staatsmachten om bij zichzelf te rade te gaan hoe in de toekomst herhaling kan worden voorkomen. Talloze signalen werden door politieke en ambtelijke kopstukken genegeerd, ook toen de toeslagenaffaire in volle omvang duidelijk werd.
Ze hadden te lang een 'blinde vlek': “Het heeft binnen de ambtelijke en politieke top te lang ontbroken aan personen die de ernst van de problemen inzagen en verantwoordelijkheid namen voor het geheel."
Asscher en Rutte
Oud-staatssecretarissen Frans Weekers en Eric Wiebes, voormalig minister Asscher en premier Rutte zijn mede verantwoordelijk voor de harde fraudeaanpak die tijdens het kabinet Rutte-II werd gestart. Ze kregen wel signalen dat dit in de praktijk tot grote problemen leidde, maar dat ging om individuele zaken. Dat de problemen breder speelden was voor hen een blinde vlek.
Ook over de informatievoorziening kraakt de commissie harde noten. De Tweede Kamer is meermalen ontijdig, onvolledig en onjuist geïnformeerd: "Transparantie, openheid en volledigheid zijn in de praktijk niet de leidende principes geweest bij de beantwoording van Kamervragen, het opstellen van kamerbrieven, het reageren op Wob-verzoeken en het samenstellen van dossiers voor rechtszaken."
Troost voor ouders
De commissie is ook 'zeer ontstemd' over de gebrekkige informatie van het ministerie van Financiën, die veel te laat kwam en onvolledig was. Voor gedupeerde ouders is het rapport nog een keer erkenning dat zij onterecht als fraudeur zijn bestempeld. Maar daar moet het niet bij blijven, zegt de commissie. "Het onrecht wordt nu onderkend, maar is nog niet rechtgezet. Excuses zijn gemaakt, nu het herstel nog."
Kamervoorzitter Arib, die het rapport in ontvangst nam, reageerde kort. Zij hoopt dat het rapport troost biedt aan ouders.