Kleine partijen bij informateur: 'Je kunt merken dat deze man ervaring heeft'
Na twee weken stil te hebben gelegen, gaat de formatie vandaag verder onder leiding van informateur Herman Tjeenk Willink. Vanwege 'hun frisse blik' begint de informateur zijn gesprekken met de kleinste partijen. De reacties zijn overwegend positief: "Ik vind de methode van Tjeenk Willink verfrissend", zei Sylvana Simons van BIJ1. Maar JA21 spreekt van een 'slechte start'.
De belangrijkste taak van Tjeenk Willink is bekijken of er 'voldoende vertrouwen tussen partijen bestaat of weer kan ontstaan'. De 79-jarige informateur werd aangesteld nadat de formatie vorige week in een chaos was ontaard. Onder hem moet de formatie weer op gang worden gebracht.
Frisse blik
De informateur liet eerst de kleinste partijen langskomen. Normaal wordt gestart met de grootste partijen. Sylvana Simons van BIJ1 mocht als eerste naar binnen bij de Stadhouderskamer. Volgens Simons is het van belang dat politiek Den Haag snel begint met de omslag naar een nieuwe bestuurscultuur. "Ik zou toch beginnen bij de grote schoonmaak", zei ze.
"En dat betekent, ook symbolisch, afscheid nemen van een aantal mensen die symbool zijn geworden van de cultuur die we nu kennen."
Aan de kant zetten
Ook DENK-leider Farid Azarkan wil Rutte het liefst aan de kant zetten. "Mijn boodschap wordt hetzelfde als de vorige keer, namelijk dat we een kabinet moeten hebben zonder Rutte, omdat hij een vorming van zo'n kabinet in de weg staat." Hij was wel onder de indruk van informateur. "Je kunt merken dat deze man ervaring heeft."
Fractievoorzitter Van der Plas van BBB liet weten ook blij te zijn met Tjeenk Willink. "Een gouden tip is: neem iedereen even serieus. Of je nou 34 zetels, 24 zetels of één zetel hebt." Ze zou het 'verfrissend vinden' als de VVD in de oppositie zou komen.
Informateur Tjeenk Willink liet weten dat het niet om de 'Rutte-vraag' moet draaien. Partijen die op voorhand niet met de huidige premier willen regeren hebben wat uit te leggen, vindt hij.
"Je kunt veel van Mark Rutte zeggen, maar niet dat hij de enige is die deze bestuursstijl draagt. Ook andere fractievoorzitters zijn daar de afgelopen jaren verantwoordelijk voor geweest", zei Tjeenk Willink gisteravond.
JA21: Slechte start
Joost Eerdmans is wel kritisch. De informatie heeft een 'slechte start' gemaakt, vindt fractieleider Joost Eerdmans. Hij stoort zich aan het feit dat de informateur heeft gezegd formatiegesprekken 'off the record' niet uit te sluiten.
Eerdmans zegt 'grote problemen' te hebben met de uitspraak van Tjeenk Willink. "We moeten open kaart spelen in deze fase van het proces." Tjeenk Willink zei daar volgens de JA21-leider op dat hij fractieleiders niet wil verbieden om hem in vertrouwen te nemen.
Grote partijen
Morgen komen de grote partijen langs. Als laatste is dan VVD-leider Rutte aan de beurt. De Tweede Kamer heeft de informateur verzocht binnen drie weken zijn bevindingen te presenteren.
Tjeenk Willink hoopt dat hij niet meer dan twee weken nodig heeft.
Hoe ontstond de chaos?
De formatie kwam precies twee weken geleden stil te liggen nadat een foto van aantekeningen van oud-verkenner Kasja Ollongren naar buiten kwam. Daarop stond de gevoelige zinsnede: 'Omtzigt, functie elders'.
Naar aanleiding van die commotie moesten de oud-verkenners hun werk neerleggen. Rutte ontkende in eerste instantie over Omtzigt te hebben gesproken, maar toen alle gespreksverslagen en andere papieren van de verkenners vorige week boven tafel kwamen, moest hij erkennen dat hij Omtzigt wel ter sprake had gebracht. Maar gelogen had hij niet, bezwoer de premier vorige week in een marathondebat in de Tweede Kamer.
Hij had er geen herinnering aan, een uitleg die op weinig begrip of geloof in het parlement kon rekenen.