Hoe staat het ervoor met de formatie? 'Het gaat iets langer duren'

Frits, er zou toch haast worden gemaakt met de formatie?

"Ja, de bedoeling was dat informateur Tjeenk Willink na drie weken met zijn verslag zou komen. Dat gaat wat langer duren. Het is ingewikkeld. Niet alleen inhoudelijk, maar ook omdat er vertrouwensvragen op tafel liggen."

"Die raken de positie van demissionair premier Mark Rutte, maar na de recente onthullingen van RTL Nieuws, over de gesprekken die in de ministerraad gevoerd zijn over het niet-delen van informatie over de toeslagenaffaire, ook andere kopstukken in het kabinet zoals Sigrid Kaag en Wopke Hoekstra. Daar moet nu eerst meer duidelijkheid over komen voordat de formatie weer op stoom kan komen."

En die veelgehoorde andere bestuurscultuur?

"Die andere bestuurscultuur, het klinkt allemaal heel mooi en het is ook heel gemakkelijk gezegd. Maar tegelijkertijd heeft vrijwel niemand een concreet idee hoe dit precies vorm te geven. Transparantie lijkt steeds het toverwoord, maar dat gaat ook voorbij aan de werkelijkheid van politieke besluitvorming. Dat is in de Nederlandse verhoudingen per definitie een proces van geven en nemen, gunnen en binnenhalen. Dus van onderhandelingen. Die zullen altijd deels achter de schermen, in vertrouwelijkheid, plaatsvinden. Daar gaat echt niets aan veranderen."

Zie jij een uitweg voor het wantrouwen tussen politieke partijen?

"Misschien zou het helpen als de hoofdpersonen zoals Rutte, Kaag, Hoekstra maar ook bijvoorbeeld Ploumen en Klaver, tijdelijk even buiten het proces blijven en anderen van hun partij de eerste inhoudelijke gesprekken laten doen. Zodat het proces echt over de inhoud kan gaan en niet over personen en verstoorde persoonlijke verhoudingen. Als dat wat oplevert, komt er vanzelf een moment waarop zij weer in beeld verschijnen."

Wat is de volgende stap?

"Tjeenk Willink moet met zijn verslag komen en daarna kan daarover een debat worden gehouden. Dan moet een nieuwe informateur, of opnieuw Tjeenk Willink, met een nieuwe opdracht aan de slag. Daarbij zal de kern zijn: wie wil er echt met wie om tafel om inhoudelijk te gaan onderhandelen?"

Hoe lang gaat het nog duren?

"Daar is weinig zinnigs over te zeggen. Maar niemand verwacht dat het snel zal gaan, om deze open deur te gebruiken."

Wat voor kabinet denk je dat het gaat worden?

"Centrumrechts, met linkse accenten. Tenminste, als je uitgaat van een meerderheidskabinet. Ik zie zelf als heel serieuze optie nog steeds een minderheidskabinet waarbij het kabinet zaken moet doen met de oppositie, en in het debat op zoek moet naar (wisselende) meerderheden. Daarmee zou ook recht kunnen worden gedaan aan de positie van de Tweede Kamer als tegenmacht."