Gooit Ernst Kuipers het coronabeleid om? 'Hij houdt niet van bullshit'

Als iemand Ernst Kuipers in verschillende rollen heeft leren kennen, is het Rozemarijn van Bruchem-Visser wel. Kuipers was haar begeleider bij haar promotieonderzoek dat ze vorige maand afrondde. 

Ze dacht vaak: "Waar haalt die man in hemelsnaam de tijd vandaan om mij te begeleiden? Hij had ongeveer 300.000 dossiers op zijn bordje, maar was ook geïnteresseerd in mijn promotie over medische ethiek."

Nuttig eigenwijs

Als hij ergens aan begint gaat hij ervoor, wil Van Bruchem maar zeggen. "Hij wilde mijn onderzoek ook echt verder brengen. Niet alleen commentaar geven, maar constructief meedenken."

Hij is zeker ook eigenwijs, vindt ze. "Nuttig eigenwijs. Ik denk ook echt dat hij minister wordt vanuit een overtuiging om zaken beter te maken."

Vriend uit de specialistenopleiding

Ook vriend Jaap Fogteloo, die hem al ruim 30 jaar goed kent, was niet verrast dat Kuipers minister werd. "Hij heeft er niet met mij over gesproken, maar hij heeft zich enorm geprofileerd in de corona-aanpak en zich in de spotlights gewerkt."

De twee kennen elkaar sinds hun eerste deel van de specialistenopleiding. "We waren eind twintig en werkten samen in een ziekenhuis in Deventer. Keihard werken, daar hield hij toen ook al van. Traditie is ons jaarlijkse etentje met de groep van toen. Dat wil Ernst voor geen goud missen. Hij heeft dan niet per se het hoogste woord, maar hij praat wel heel makkelijk en liever niet te veel over werk."

Dat harde werken is hem met de paplepel ingegoten. Kuipers groeide op in een protestants gezin. Zijn vader was huisarts in een dorp in Flevoland, zijn moeder runde een apotheek. "Ernst koos voor de maag-darm-lever-hoek. Ik werd internist", zegt Fogteloo.

Kuipers was de afgelopen acht jaar voorzitter van de Raad van Bestuur van het Rotterdamse Erasmus MC. Hoogleraar en oud-collega Pauline Meurs zag hoe hij bergen werk verzet kreeg. "Hij heeft als bestuurder een heel nieuw ziekenhuis opgebouwd met nieuwe infrastructuur. En hij stippelde een hele strategie uit voor het ziekenhuis."

Zijn belangrijkste mijlpaal als dokter? "De invoering van het bevolkingsonderzoek darmkanker."

Salaris flink achteruit

Ook Meurs snapt de overstap van haar oud-collega. "Zijn tweede termijn liep hier af. Hij zat aan zijn top en heeft een waanzinnige carrière gehad. Ernst wil graag een bijdrage leveren aan de grote maatschappelijke opgaven. Dat kan nu. En het is ook een totale reset, én spannend."

Voor het geld doet hij het niet, zegt Meurs. "Hij zal er qua salaris zeker op achteruitgaan."

Maandag is Kuipers beëdigd als minister van Volksgezondheid. Hij moest nog lid worden van D66, hoewel hij al wel meeschreef aan het zorggedeelte van het verkiezingsprogramma van de partij.

Andere koers?

De ogen zullen de komende tijd vooral gericht zijn op de corona-aanpak van Kuipers. Gaat hij met zijn 'witte-jassen'-achtergrond alles op de schop gooien? 

Collega's en bekenden verwachten zeker dat hij zijn stempel gaat drukken. "Ernst houdt ervan om impact te maken. Als hij iets bedenkt en het kan, dan kan het snel gaan", zegt Meurs. Ze noemt hem ijdel. "Maar in de zin dat hij ervan houdt dat anderen zien wat hij heeft bereikt. Hij is geen opschepper."

Kuipers kan zijn eigen accenten in het coronabeleid van het nieuwe kabinet leggen, maar hij heeft zeker niet vrij spel. Meerdere ministers en de premier bepalen het beleid.

Het OMT-advies zal ook blijven. Onder voorganger Hugo de Jonge was dat vaak leidend voor beleid, al is het maar om de steun van de Tweede Kamer te krijgen. 

Kennis van zaken

Goede vriend Fogteloo: "Kuipers is een professional en heeft meer verstand van de inhoud. Niets ten nadele van De Jonge, maar hij had die vakkennis niet. Bij De Jonge zag je nog weleens twijfel over de inhoud waardoor hij dingen weer ging bijstellen. Kuipers is zekerder van zijn zaak vanwege zijn kennis."

De studievriend verwacht ook dat hij een sterker weerwoord kan bieden tegen bijvoorbeeld de Gezondheidsraad. Op advies van de raad kwam de boostercampagne pas laat op gang. "Ernst had, als hij eerder met boosteren had willen beginnen, de raad ongetwijfeld overtuigd."

Intensivist Diederik Gommers, mede corona-gezicht en collega van Kuipers bij het Erasmus MC, verwacht ook een andere aanpak. "Neem het OMT-advies. Dat is nu heilig en daar wordt nu geheimzinnig over gedaan. Kuipers zal dat meer gaan duiden, verwacht ik. Meer eigen besluiten durven te nemen, zonder afbreuk te doen aan dat advies."

Kuipers zelf zei na zijn beëdiging dat hij met een bredere blik naar de aanpak van de coronacrisis wil kijken en niet alleen naar de zorg. Ook andere aspecten, zoals economische aspecten, wil hij meewegen in zijn besluiten. Hij wil naast het RIVM-model ook andere modellen gaan gebruiken om het coronabeleid op af te stemmen. 

Geen roddelaar

Gommers snapt die afweging. "In ziekenhuizen nemen wij elke dag afwegingen die gaan over leven en dood. Daarbij staat niet alleen de zorg centraal. Je moet het werk immers doen met het personeel dat je hebt en daar horen keuzes bij. Allerlei aspecten spelen een rol."

Hij omschrijft Kuipers als 'ontzettend resultaatgericht'. "Hij is altijd vrolijk en heel belangrijk: hij roddelt nooit." Of Gommers de baan niet zelf had willen hebben? "Het is geweldig om over grote vraagstukken na te denken, maar het is ook heel erg veel vergaderen. Daar ben ik niet van." 

Zorgen

Er zijn ook zorgen. Overleeft de oud-arts het politieke klimaat? "Hij moet in een andere omgeving gaan handelen. De politieke wereld is echt anders dan die van een ziekenhuis", zegt Gommers.

Wat tegen kan vallen? "In onze wereld kun je makkelijker terugkomen op iets. We werken op basis van voortschrijdend inzicht. Je kunt je plan aanpassen, als je meer kennis hebt. Maar in de politiek kun je niet zo gemakkelijk terug, lijkt het wel. Daar word je snel op gepakt." 

Geen bullshit

Rozemarijn van Bruchem vraagt zich ook af hoe die Haagse wereld gaat bevallen. "Vanuit mijn samenwerking en als begeleider weet ik hoe Kuipers houdt van de cijfers en statistiek. Je onderzoek moet kloppen, je moet geen loopje nemen met de feiten. Hij houdt niet van bullshit."

Hoe zit dat dan straks in de Tweede Kamer waar Kamerleden soms toch als ongeleid projectielen kritiek kunnen leveren? Studievriend Fogteloo is helder: "Voor complottheorieën zal hij geen geduld hebben."

Weinig geduld

Pauline Meurs, zelf senator geweest, vindt dat er niet te ingewikkeld moet worden gedaan over die politieke wereld. "Mensen doen wel een beetje hysterisch over dé Haagse wereld. Alsof het iets heel anders is. Dat valt vast wel mee. Het gaat er vooral om dat je plezier hebt aan die politieke arena en op welke punten je wel en niet wil toegeven. Dat is Ernst wel toevertrouwd."

Meurs ziet als valkuil eerder zijn grote veeleisendheid: "Hij is veeleisend voor zichzelf, maar ook voor een ander. Dat zou nog weleens lastig kunnen worden."

PVV'er Fleur Agema - die bekend staat om haar kritische corona-inbreng - laat weten grote verwachtingen van Kuipers te hebben. Het Kamerlid versleet al vijf ministers van Volksgezondheid.

"Het coronabeleid moet echt totaal anders. We kunnen niet van lockdown naar lockdown. We kunnen dat geld veel beter investeren in de ziekenhuiscapaciteit."

Arts maakt nog geen minister

Ze kent Kuipers van de technische briefings en omschrijft hem als rustig en vriendelijk. "Ik vind dat hij zijn afspraken moet nakomen die hij maakte in zijn vorige rol. Hij zal dus wel het tekort aan ziekenhuiscapaciteit moeten aanpakken, iets wat hij zei tijdens een technische briefing. Hij moet wel geloofwaardig blijven."

Agema was het vaak niet eens met voorganger Hugo de Jonge. "Maar hij had wel enorme dossierkennis. Bij Kuipers moet ik het eerst zien, dan geloven. Een arts maakt je nog geen minister."

Vuurdoop

Vrijdag is de eerste grote vuurdoop voor Kuipers: zijn eerste persconferentie. Kuipers houdt niet per se van de spotlights, zegt studievriend Fogteloo.

"Maar hij is niet bang. Op tv komt hij trouwens wel vaak ernstig over. In het echt is hij veel luchtiger van toon."