Na jaren discussie en gesteggel: abortuspil bij de huisarts

Zo'n 30.000 vrouwen kozen er vorig jaar voor om hun beginnende zwangerschap af te breken door een abortus. Een derde van die vrouwen koos ervoor om dit via een abortuspil te doen. 

Drempel te laag?

Nu is het nog strafbaar, maar binnenkort moet het mogelijk worden dat huisartsen deze abortuspil kunnen voorschrijven. Een Kamermeerderheid is daar voor. Vrouwen die nu nog een abortuspil – het zijn eigenlijke meerdere pillen – willen, moeten dat via een abortuskliniek regelen. 

Het vorige kabinet wilde ook regelen dat de pil via de huisarts kan worden voorgeschreven, maar de wet was toen anders vormgegeven, waardoor huisartsen bang waren voor te veel administratieve rompslomp. Ook hielden christelijke partijen het voorstel tegen omdat zij vinden dat hiermee de drempel voor abortus te laag wordt.

Nu lijkt het voorstel van PvdA, GroenLinks, VVD en D66 wel op een meerderheid af te stevenen. Wanneer erover gaat worden gestemd, is nog onbekend.

Werking abortuspil

Het is niet één pil, maar een combinatie van tabletten (mifepriston en misoprostol) die op verschillende dagen moeten worden ingebracht. Dit kan tot de duur van negen weken zwangerschap. De ene pil blokkeert bepaalde hormonen en de andere wekt weeën op.

In 60 procent van de gevallen verliest de vrouw de vrucht na vier uur. In 40 procent na 24 tot 72 uur. Het bloedverlies kan meestal nog enkele weken aanhouden.

In sommige gevallen werkt het niet helemaal en moet alsnog een curettage plaatsvinden. Dat is in 2 tot 10 procent van de gevallen.

Wat het betekent als de huisarts straks de pil kan gaan voorschrijven? "Dat de drempel voor een abortus een stuk lager wordt", zegt hoogleraar ethiek Theo Boer. Vrouwen hebben een betere vertrouwensband met hun huisarts en durven makkelijker naar hun huisarts te stappen dan naar een abortuskliniek. 

Beginnend leven

Boer vindt dat ook meteen een nadeel. Het gaat ook niet om zomaar iets, vindt de hoogleraar ethiek, verbonden aan de Protestants Theologische Universiteit. "Het is toch een beginnend leven dat je afbreekt. Is een hogere drempel dan niet juist goed? En kun je dan niet beter doorverwezen worden naar professionals?"

Boer vraagt zich ook af of dit wel op het bordje van de huisarts hoort. Huisarts Peter Leusink vindt dat onzin. Samen met negen andere huisartsen schrijft hij al ruim drie jaar de abortuspil voor aan vrouwen in zijn praktijk. In totaal hebben deze huisartsen nu twaalf vrouwen geholpen met het afbreken van de zwangerschap via deze pil. 

Overtijdbehandeling

De groep huisartsen moest via de rechter afdwingen dat ze de abortuspil mochten gaan voorschrijven. Dat mogen ze alleen maar doen aan vrouwen met een vroege abortus, tot vijf of zes weken zwangerschap. Leusink: "Ze noemen het dan een overtijdbehandeling. Dat valt niet onder de Wet afbreking zwangerschap en is dus niet strafbaar." Volgens de Nederlandse wet mag een vrouw abortus tot uiterlijk 24 weken (laten) plegen. 

Volgens huisarts Leusink waren de vrouwen vooral heel erg blij met de snelheid waarmee ze geholpen werden. "De zorg is via de huisarts laagdrempeliger. En vrouwen hoeven niet te reizen naar een abortuskliniek."

Eerdere plannen

In 2016 heeft het toenmalige kabinet onder leiding van Edith Schippers al geprobeerd het voorschrijven van de abortuspil via de huisarts in de wet te regelen. Dat is toen mislukt. 

De Raad van State, die over iedere wet advies moet uitbrengen, was toen kritisch. Uiteindelijk waren de huisartsenorganisaties ook geen voorstander van deze wet omdat het te veel bureaucratie met zich meebracht. Zo hadden huisartsen in die wet nog een vergunning nodig. Dat is bij de nieuwe wet niet zo. De christelijke coalitiepartijen waren destijds ook niet enthousiast. 

Het Nederlands Genootschap van Abortusartsen laat in een reactie weten het initiatief te omarmen, al maakt het zich wel zorgen over de kwaliteit van de zorg. "Het is prima als besloten wordt dat huisartsen dit ook mogen, maar dan moeten ze wel aan de kwaliteitseisen voldoen die ook aan de abortusartsen worden gesteld", zegt voorzitter Monique Opheij.

Huisartsen krijgen straks wel speciale scholing als ze de abortuspil gaan voorschijven. "We zijn wel benieuwd hoe die eruit gaat zien", zegt Opheij. Daar gaat het genootschap ook bij betrokken worden. "Huisartsen zouden van toegevoegde waarde kunnen zijn in bepaalde gebieden in Nederland waar relatief weinig abortusklinieken zijn. Maar aan de andere kant zou de politiek ook met de abortusartsen in gesprek kunnen om te kijken hoe ze daar de juiste zorg aan kunnen bieden."