Minister en Kamer worstelen met ongemak rond kennis van geheime diensten
Demissionair minister Hugo de Jonge blijft terughoudend over de vraag of Nederlandse politici geld hebben ontvangen van Rusland. Kamerleden probeerden De Jonge in het debat over vermeende Russische beïnvloeding van Nederlandse politici te verleiden tot het geven van informatie. Dat mislukte. "Het werk van de geheime dienst verhoudt zich slecht tot de openbaarheid", zei De Jonge.
De Tsjechische inlichtingendienst waarschuwde vorige week voor Russische inmenging in de Europese politiek. Daarbij werden geen andere landen genoemd, maar Tsjechische media meldden dat dit onder meer in Nederland zou spelen.
Het kabinet liet gisteren weten daar verder geen mededelingen over te kunnen doen.
De Jonge begon zijn beantwoording op de vele vragen vanuit de Kamer met de constatering dat 'niemand verrast zou moeten zijn' door de Russische inmenging in de Europese politiek. "Maar bezorgd moeten we wel zijn. Want dit verzwakt ons", zei De Jonge, die verwees naar 'steeds actievere statelijke actoren' op dit gebied.
Maar hij wees er vrijwel direct op dat het werk van geheime diensten 'zich slecht verhoudt tot de openbaarheid'.
Geen duidelijkheid
"Onbevredigend", noemde PVV-leider Geert Wilders het eerder in het debat. Zolang het kabinet geen duidelijkheid geeft, zullen de speculaties doorgaan. "Dat is schadelijk voor het vertrouwen in de politiek." Onder meer zijn eigen partij wordt nogal eens beticht van banden met het Kremlin. Wilders spreekt van 'verdachtmakingen, vingerwijzingen zonder bewijs', en werpt die verre van zich.
Hij wil dat De Jonge bij de Tsjechische regering nog eens aandringt op meer openheid van zaken. De Jonge zei dat niet nogmaals te zullen doen. Ook kon hij geen duidelijkheid geven over wanneer er eventueel wel openheid kan worden gegeven over de informatie van de Tsjechen.
Stappen
De Jonge wees erop dat de Nederlandse geheime dienst AIVD een aantal dingen kan doen mocht ze beïnvloeding waarnemen.
Zo kan de dienst onder meer een waarschuwingsgesprek voeren, maar ook het Openbaar Ministerie informeren door middel van een ambtsbericht, dat kan leiden tot vervolging.
Europese verkiezingen
NSC-leider Pieter Omtzigt benoemde net als veel andere Kamerleden het ongemak dat leefde bij Kamerleden. Dat ongemak zit hem in het begrip voor de beperkingen die De Jonge zijn opgelegd, maar ook dat sommige fractievoorzitters onder strikte geheimhouding op de hoogte worden gehouden van het werk van de geheime diensten. Dat maakte dit debat vanavond 'ongemakkelijk'.
Daarnaast wees Omtzigt erop dat er binnenkort ook verkiezingen voor het Europees Parlement worden gehouden. Hij sprak de vrees uit dat vlak na de verkiezingen bekendgemaakt zou kunnen worden dat bepaalde politici die verkozen zijn doel waren van Russische beïnvloeding.
Toch liet De Jonge zich niet verleiden. "Het slechtste wat we diensten kunnen aandoen, is ze voor de voeten lopen en zeggen wat ze openbaar moeten maken."
Partijen transparanter
Veel partijen vinden dat de Kamer zelf een verantwoordelijkheid heeft om onderzoek te doen. Het zou daarbij ook helpen als partijen transparanter zouden zijn over geldstromen, vindt Volt-Kamerlid Marieke Koekkoek.
Maar dat lost volgens andere Kamerleden het probleem niet op. "Wij hebben niet de bevoegdheden van inlichtingendiensten en die heb je nodig om hier achter te komen", zei Wilders.
