Wilders neemt zelfs premier Schoof niet meer op: zo viel het kabinet
Als Geert Wilders dinsdagochtend aankondigt de PVV-bewindslieden terug te trekken uit het kabinet, komt dat voor velen als een verrassing. Maar niet voor direct betrokkenen in politiek Den Haag. Zijn coalitiegenoten merkten namelijk dat Wilders de laatste dagen steeds onbuigzamer werd. En ook bemiddelingspogingen van premier Schoof leidden tot niets. De premier probeerde Wilders de afgelopen dagen verschillende keren te bellen, maar hij nam niet op. Lees in deze reconstructie wat er de afgelopen dagen gebeurde.
Het is maandagavond 2 juni als voor het eerst echt doordringt bij VVD, BBB en NSC dat PVV-voorman Geert Wilders serieus de stekker uit het kabinet wil trekken. Natuurlijk, eerder in mei had hij op X geëist dat het hoofdlijnenakkoord zou moeten worden opengebroken, omdat vorig jaar 130.000 migranten naar ons land kwamen.
Maar daarnaar gevraagd zegt Wilders in het wekelijks coalitieoverleg dat hij met een plan zal komen. En dat doet hij op maandag 26 mei in een niet bij de coalitiepartners aangekondigde persconferentie. Daarin komt hij met een tienpuntenplan tegen migratie en slaat hij dreigende taal uit.
Dit zei Wilders vanochtend na afloop van het overleg met de andere coalitiegenoten:
Maar in het overleg de dinsdagochtend daarna maakt hij, volgens betrokkenen, alweer terugtrekkende bewegingen over zijn eis het hoofdlijnenakkoord open te breken. Die eis blijft 'in het luchtledige hangen', zegt een ingewijde.
Toch escaleert het daarna snel. VVD, BBB en NSC krijgen het gevoel dat Wilders bezig is met een opzetje. Hij wil nachtelijke overleggen over zijn plannen, wil een crisissfeer creëren. Maar onderhandelen over zijn voorstellen? Nee, dat weigert hij pertinent. Ook al wordt hem verzekerd dat er vanuit de drie coalitiepartners geen blokkades zijn. Dat hij kan voorstellen wat hij wil.
'Haal geen steentje uit het akkoord'
En zo wordt het maandagavond 2 juni zes uur 's avonds. Dilan Yeşilgöz (VVD), Nicolien van Vroonhoven (NSC) en Caroline van der Plas (BBB) schuiven aan in het kantoor van Wilders.
De leiders van VVD en NSC hebben nog contact met elkaar gehad. Zij spreken af Wilders mee te geven dat Faber zijn voorstellen mag uitwerken. Tegelijk waarschuwt van Vroonhoven dat Wilders geen steentje uit het hoofdlijnenakkoord moet halen 'want dan stort het in'.
Uit op een breuk
Onafhankelijk van elkaar spreken ze verschillende scenario's door. Maar heel zinvol is dat niet, zegt een ingewijde. "Want het ligt bij Wilders. Je kan dan pas handelen als hij wat doet."
En dan dringt het pas echt door tot de drie: Wilders is op weg naar een breuk. "Hij heeft toen meerdere keren gezegd: tekenen voor mijn voorstellen of ik ben weg", aldus een betrokkene. De drie bieden Wilders van alles aan. Ze bezweren hem dat ze zijn voorstellen welwillend zullen bekijken.
Bekijk hier wat de val van het kabinet verder betekent:
Ook bieden ze hem aan een gezamenlijke motie op te stellen waarin wordt gevraagd voorstellen te doen voor een strenger asielbeleid. Maar het mag niet baten. Hij wil maar één ding: dat ze tekenen bij het kruisje.
Maar dat gaat de andere drie te ver. Ze realiseren zich ook dat ze het alle drie eens zijn met elkaar. Iets wat nog niet heel vaak is voorgekomen in deze coalitie. Alle drie de fractievoorzitters maken hem duidelijk dat ze zich niet zullen laten piepelen.
Wilders probeert ondertussen de anderen over te halen op een nieuw moment weer te gaan onderhandelen. Maar op de vraag waarover hij dan wil onderhandelen, komt geen antwoord. Alleen maar de eis om zijn plannen te ondertekenen.
'Tekenen bij het kruisje'
Zo gaat het aan tafel over Wilders' voorstel meer militairen bij de grens te stationeren. "Er werd hem gevraagd waar die militairen vandaan moesten komen, en wat er dan niet meer gedaan wordt", vertelt een ingewijde.
"Zijn antwoord was: er moeten militairen bij. Nou prima, wij zijn ook voor meer investeren in defensie. Hoeveel geld mag het dan kosten? Dan was zijn antwoord: daar wil ik het niet over hebben, dit zijn mijn voorwaarden, tekenen bij het kruisje. Elke serieuze vraag over wat hij met iets bedoelde, eindigde met: hier tekenen."
Onbereikbaar voor Schoof
Een ander verontrustend teken is dat Wilders zich onbereikbaar houdt voor premier Schoof. Die probeert meerdere keren met de PVV-leider te bellen, maar tevergeefs. Wilders neemt niet op.
Wat de PVV-voorman nog wel doet, is op maandagavond proberen om de drie coalitiepartners over te halen tot een gesprek later deze week. Maar daar voelen zij niets voor. Want wat zou er dan veranderen aan het standpunt van de PVV-leider? Dus is dinsdagmorgen voor de andere coalitiepartijen ook een goed moment.
Goed geslapen
Als Yeşilgöz, Van Vroonhoven en Van der Plas in de ochtend dan door een haag van camera's naar binnen lopen bij Wilders, is het vliegensvlug klaar. De poging van Van Vroonhoven om het ijs te breken door de PVV-leider te vragen of hij goed heeft geslapen, strandt.
Wilders, die twee PVV-medewerkers heeft laten meeluisteren en ook zelf meekijkt naar de verschillende livestreams, ontvangt ze met de volgende woorden: "Het is duidelijk. Ik heb gehoord wat jullie hebben gezegd bij de inloop tegen de journalisten, ik stop ermee."
En zo eindigt het kabinet-Schoof, op dinsdag 3 juni om 09.15 uur. Met drie boze, gefrustreerde fractieleiders. En een PVV-leider die zijn dreigementen heeft waargemaakt.
