Vertrouwelijk advies: weer problemen bij undercoverteam politie
Er zijn weer problemen bij het nieuwe undercoverteam van de Nationale Politie. Dat staat in een vertrouwelijk advies aan de huidige minister van Justitie en Veiligheid en aan de korpsleiding. Het nieuwe team is te snel opgezet, maakt 'een valse start', is onvoldoende ervaren en werkt te veel in isolement. In het verleden zijn er grote problemen geweest bij het undercoverteam.
Het landelijke undercoverteam moet infiltreren in de georganiseerde misdaad. Het oude team werd opgeheven nadat een medewerker in april 2021 zelfdoding had gepleegd.
Kritisch advies
Een speciale commissie, onder leiding van oud-minister Winnie Sorgdrager, moet toezien op het nieuwe undercoverteam en komt nu met een zeer kritisch advies. De politie dreigt fouten uit het verleden te herhalen bij het nieuwe team.
De politie koos ervoor bij de opzet van het nieuwe team geen gebruik te maken van de expertise van het oude team. Een gemiste kans, vindt Sorgdrager, want daardoor is expertise niet overgedragen en is onvoldoende nagedacht over wat het team zou moeten doen. Het huidige team mist daardoor 'diepte en continuïteit' zo staat in het advies. "Het undercoverteam maakte daarmee een valse start."
Bovendien waarschuwt de oud-minister dat net als het vorige undercoverteam ook het nieuwe zich 'in de richting van isolement beweegt.' "Oude patronen, zoals het afzonderen met een beroep op de afscherming, het zichzelf toekennen van een aparte status en weinig ruimte laten voor feedback, leiden ertoe dat de gewenste vernieuwing – die juist het doel was van het opnieuw opbouwen van het infiltratieteam – beperkt tot zeer beperkt plaatsvindt."
Organisatie piept en kraakt
Strafrechtdeskundige en undercoverspecialist Sophie Naber van de Open Universiteit reageert met grote zorgen op het rapport. Ze zegt: "Het rapport is duidelijk, de organisatie piept en kraakt. De huidige opleiding, die afgelopen 1 januari is gestart, is onvoldoende diepgaand en bereidt undercoveragenten onvoldoende voor op de praktijk."
Volgens Naber zijn undercoverspecialisten noodzakelijk voor onder andere het bestrijden van de georganiseerde misdaad, maar ze ziet fouten ontstaan door de snelheid waarmee er weer een nieuw team op poten is gezet. "Een strijd beginnen op een fundament vol scheuren is vragen om instorting zodra de druk toeneemt."
Sorgdrager realiseert zich dat de druk op het undercoverteam groot is. Toch vindt de commissie dat een pas op de plaats noodzakelijk is om goed af te spreken wat het nieuwe team precies zal moeten doen en waarom. Want de commissie ziet 'nu al tekenen van regressie en kans op herhaling van fouten uit het verleden.' Gewoon doorgaan achten men 'zeer onverstandig.'
'Te snel'
Zo is de politie meteen begonnen met opbouw van het nieuwe team, terwijl het advies was om eerst een periode van bezinning te nemen om na te denken over toekomst van het 'heimelijk domein', om zo samen met het Openbaar Ministerie te werken aan een gezamenlijke visie.
Toch heeft de politie onder grote tijdsdruk een nieuw team opgezet dat op 1 januari 2025 moest beginnen. Sorgdrager: "Daarbij heeft de politie zich een te ambitieuze deadline opgelegd."
Schokkend
De Tweede Kamer schrikt van de bevindingen van Sorgdrager. Het GroenLinks-PvdA Kamerlid Songul Mutluer noemt ze 'schokkend'. "Dat na alle waarschuwingen en een tragedie dezelfde fouten opnieuw dreigen te worden gemaakt is schokkend. Cruciale lessen zijn niet geleerd en leiderschap ontbreekt."
Denk je aan zelfdoding?
Bel dan 24/7 met 113, gratis en anoniem, of chat op 113.nl
Volgens Mutluer is undercoverwerk nodig in de strijd tegen zware criminaliteit. "Maar dan wel veilig, professioneel en samen met het Openbaar Ministerie. Niet overhaast en zonder waarborgen. De commissie is duidelijk: stop nu en herbezin. Ik wil van de minister horen waarom dat is overgeslagen. Een onafhankelijke visitatie is noodzakelijk om dit eindelijk goed te organiseren."
Schokkend
Ook de VVD vindt het schokkend dat de politie weer steken laat liggen bij het inrichten van een infiltratieteam. Volgens het liberale Tweede Kamerlid Ingrid Michon is zo'n team noodzakelijk om grote criminelen te pakken.
"Dit is moeilijk werk waar in het verleden agenten te geïsoleerd zijn geraakt, met afschuwelijke gevolgen voor de agenten. Dit onderzoek laat zien dat er nog steeds geen professionele visie is op de uitvoering van werken onder dekmantel. Dat brengt dit belangrijke werk in gevaar, iets wat we ons in de strijd tegen de misdaad totaal niet kunnen veroorloven." Zij wil dat de top van de politie ingrijpt om ervoor te zorgen dat de organisatie zal professionaliseren terwijl het werk doorgaat.
