GroenLinks-PvdA en JA21 ontevreden over uitkomst informatieronde

Klaver verwacht dat het tot veel 'onzekerheid' leidt als de gesprekken tussen D66, CDA en VVD in de volgende fase van de formatie uitmonden in een minderheidskabinet.

"En voordat je het weet, krijgt de oppositie de schuld van deze onzekerheid. En die verantwoordelijkheid, die zullen we niet op ons nemen", waarschuwt de linkse partijleider bij het debat over het verslag van informateur Sybrand Buma.

"Dat komt voort uit de keuze die jullie drieën hebben gemaakt. Die verantwoordelijkheid zullen jullie moeten dragen", aldus Klaver. De partijleider zegt 'voorstel per voorstel te bekijken' of GroenLinks-PvdA ervoor kan stemmen.

In het verslag van Buma wordt in het midden gelaten of de gesprekken tussen de drie partijen zullen leiden tot een minderheids- of meerderheidskabinet. Klaver is overtuigd dat een minderheidskabinet de uitkomst wordt en noemde dat eerder 'een heel riskant experiment'.

'Gemiste kans'

JA21-leider Eerdmans noemt het 'een gemiste kans' dat zijn partij niet meepraat met D66, CDA en VVD over de vorming van een centrumrechtse coalitie, ook al komt die met 75 zetels in de Tweede Kamer net tekort voor een meerderheid. Hij blijft erbij dat die variant het beste recht doet aan de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober.

Ook JA21 is vooralsnog niet uitgenodigd aan de onderhandelingstafel, onder meer omdat D66 bezwaren ziet tegen samenwerking. De gesprekken tussen D66, CDA en VVD kunnen leiden tot een minderheidscoalitie, maar het is ook niet uitgesloten dat in een later stadium alsnog andere partijen aanschuiven.

 Wat Eerdmans betreft was de centrumrechtse coalitie, waar ook VVD-leider Dilan Yeşilgöz van droomt, de inzet geworden van de volgende fase in de formatie. "Of dat ook lukt, dat weet alleen de Lieve-Heer, maar we zouden het op zijn minst moeten proberen", zei hij tijdens het debat. 

In hetzelfde debat bekritiseerde PVV-leider Geert Wilders de keuzes die D66 en CDA hebben gemaakt in hun formatiestuk. Wilders hekelt tegenover D66-leider Rob Jetten dat de partijen voorsorteren op bezuinigingen op de zorg en sociale zekerheid.

"U gaat, voor miljarden waarschijnlijk, bezuinigen op zorg", was het verwijt van Wilders. In het stuk schrijven D66 en CDA dat 'vooral de uitgaven aan zorg en sociale zekerheid stijgen door de vergrijzing'. Zelf is Wilders tegen zorgbezuinigingen, al heeft hij in aanloop naar de verkiezingen niet duidelijk gemaakt hoe hij zonder daarop te bezuinigen aan geld wil komen om andere plannen te betalen. 

Jetten verwees naar de gesprekken die hij voerde met verschillende experts voordat de partijen aan het schrijven gingen. De experts zien dat er veel problemen zijn, bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt. "Dat is het eerlijke verhaal. En dan is het in het belang van Nederland dat we daar keuzes in maken."

Zorg

Over de zorg zei Jetten: "De komende jaren gaan er miljarden bijkomen, maar het gaat vastlopen, de wachtlijsten worden nu al langer." Daarom zijn er volgens de D66-leider grote ingrepen nodig in de zorg. Ook draaien de partijen de halvering van het eigen risico terug. Dit was een PVV-plan van het demissionaire kabinet en zou de staatskas jaarlijks enkele miljarden kosten.

Ook ChristenUnie-leider Mirjam Bikker is niet gerust op de zorguitgaven van de twee partijen. "Niet kil bezuinigen op de zorg, maar voor ogen houden hoe de ouderenzorg van de toekomst ook een zorgzame ouderenzorg is."

Jetten gaf toe dat in het formatiedocument niet uitgebreid is stilgestaan bij de sociale zekerheid en de zorg. "Ik denk dat dat een opdracht is voor de volgende fase van de formatie."