Grote zorgen om langdurig ziekteverzuim door psychische klachten
Goed nieuws en slecht nieuws. Het ziekteverzuim is in 2023 fors gedaald, en zal dit jaar nog verder dalen. Maar áls mensen zich ziekmelden, zijn ze er vaak voor een langere periode uit. Steeds vaker zijn psychische klachten de oorzaak, waarschuwt de Arbo Unie.
In 2023 waren er 2,9 miljoen verzuimdagen met psychische klachten als reden, meldt de bedrijfsartsorganisatie. Dat kost de samenleving veel geld. Tot wel een miljard euro per jaar, schat de Arbo Unie.
Dubbele kosten
Bij het berekenen van het bedrag is overigens uitgegaan van werkweken van zeven dagen, wat voor de meeste mensen natuurlijk helemaal niet gangbaar - en zelfs verboden - is.
Daarnaast zijn niet alleen de werkgeverkosten van de zieke medewerker, zoals het doorbetalen van het salaris, meegerekend. Maar ook het inhuren van vervanging. "Dus eigenlijk maak je dubbele kosten, daardoor wordt het bedrag zo hoog", zegt Corné Roelen, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij werkt samen met de Arbo Unie aan het onderzoek.
Vooral in sectoren waar al een groot tekort aan personeel is, spelen psychische klachten een grote rol bij ziekteverzuim. In de zorg, het onderwijs en zakelijke dienstverlening is dit in 40 procent van de ziekmeldingen het geval. "Extreme vermoeidheid, stress- of spanningsklachten, veel piekeren of niet goed in je energie zitten", somt Roelen de belangrijkste klachten op.
Verstoorde werk-privébalans
De oorzaak ligt hem daarbij niet eens in de hoge werkdruk, maar meer in een verstoorde werk-privébalans. "Mensen werken hard, maar hebben ook privé steeds meer op hun bord", zegt Roelen. Bijvoorbeeld doordat ze voor hun zieke partner of ouder zorgen. Weliswaar is er zorgverlof voor mantelzorg, maar dat is volgens de Arbo Unie vaak onvoldoende.
Het heeft ook te maken met de huidige samenleving, vervolgt hij. "Naast het werk moeten we ook steeds meer van onszelf." Het kan volgens hem daardoor best zijn dat burn-outklachten heftiger zijn dan 'een jaar of tien geleden'.
Reïntegreren is tegenwoordig ook lastiger, vanwege de druk op werk. Roelen maakt de vergelijking met een rijdende trein waar je op moet stappen. "Dat wordt lastiger als de trein harder rijdt dan een paar jaar geleden", legt hij uit.
Inzetten op preventie
Werkgevers kunnen dit volgens hem het beste aanpakken onder het motto 'voorkomen is beter dan genezen'. Vaak hebben mensen al langer klachten. Deze signaleren en op tijd in gesprek gaan, kan al helpen, aldus Roelen. Dat zal het komende jaar alleen maar harder nodig zijn.
In het afgelopen jaar daalde het langdurige ziekteverzuim al fors, met 14 procent ten opzichte van 2022. En dit jaar zal het ziekteverzuim naar verwachting nog verder dalen. Dat klinkt misschien als goed nieuws voor werkgevers, maar de achterliggende reden is minder rooskleurig.
Het heeft volgens Roelen te maken met de oplopende werkloosheid. "Als het economisch of financieel onzeker wordt, dan is het niet aantrekkelijk om lang ziek te zijn", vertelt Roelen. Uit angst hun baan te verliezen, melden mensen zich niet ziek of weer sneller beter. "Bij een lage werkloosheid heb je sneller een andere baan is de gedachte", verklaart Roelen.