Defensie: Nederland moet meer én sneller munitie inkopen
Vanwege de dreiging van een grootschalig conflict tussen Rusland en de NAVO neemt Nederland extra maatregelen voor het sneller en meer gezamenlijk aanschaffen van grotere hoeveelheden munitie.
Dat schrijven demissionair minister Kajsa Ollongren en demissionair staatssecretaris Christophe van der Maat van Defensie in een brief aan de Tweede Kamer.
De inkoop van munitie moet nog vaker samen met NAVO-bondgenoten en Europese partners worden gedaan. Dit om Oekraïne te kunnen blijven steunen in de strijd tegen Rusland en om de eigen slinkende voorraad aan te vullen.
Defensie zegt daarbij bereid te zijn om meer te betalen, als dat betekent dat Nederland hierdoor minder afhankelijk wordt van niet-Europese landen. "Dit kan betekenen dat Defensie een hogere prijs moet betalen voor munitie omdat het bijvoorbeeld in Europa wordt geproduceerd in plaats van daar buiten."
Recente voorbeelden van gezamenlijk inkoop
- Patriot-luchtverdedigingsraketten, samen met Duitsland, Roemenië en Spanje.
- Lichte anti-tank-raketten (VSRAT), samen met 13 NAVO-landen.
- 155 mm-artilleriegranaten, via het Europees Defensieagentschap
- Artilleriemunitie, via inkoopproject geleid door Duitsland
De afgelopen twee jaar kondigde Nederland al aan om eenmalig en versneld voor ruim 2 miljard euro aan munitie in te kopen. Maar door de toegenomen dreiging is de 'urgentie echter groter geworden' waardoor extra maatregelen nodig zijn, staat in de brief. Verder is bekend dat Oekraïne op het slagveld kampt met een nijpend tekort aan munitie.
Opschalen gaat langzaam
Deze week werd nogmaals duidelijk hoe moeizaam het opschalen van de Europese defensie-industrie verloopt. Omdat landen na jaren van bezuinigen weer grootschalig inkopen vanwege opgelopen geopolitieke spanningen, is de vraag veel groter dan de industrie aankan. Het opstarten van in vredestijd gesloten productielijnen kost veel tijd.
De komende maanden moet duidelijk worden hoe Nederland toch aan voldoende munitie kan komen. Daarbij gaat de voorkeur uit naar gezamenlijke bestellingen onder de vlag van het Europees Defensieagentschap in Brussel, of onder leiding van grotere Europese landen zoals Duitsland en Frankrijk. Dat zou moeten leiden tot 'snellere levering en betaalbare prijzen', schrijven Ollongren en Van der Maat.
"Gezamenlijk inkopen is de enige manier en voorkomt wellicht concurrentie van de Europese landen op elkaar", zegt Patrick Bolder, defensie-analist bij de geopolitieke denktank HCSS in Den Haag. "De zo bereikte schaalvergroting kan zelfs kostenbesparend werken. Aan de andere kant leidt marktwerking bij een hogere vraag ongetwijfeld ook tot hogere prijzen. Het ligt er helemaal aan in hoeverre de producenten kunnen opschalen."
Het kabinet onderzoekt momenteel of de manier van aanbesteding anders kan. Dat geldt ook voor de wijze waarop de voorraad straks wordt opgebouwd en gepland, zodat munitie sneller geleverd kan worden.
Nederland maakt niets
Zelf munitie en luchtafweergeschut maken, doet Nederland al ruim twintig jaar niet meer. De laatste munitiefabriek, Eurometaal in Zaandam, sloot in 2002 omdat het destijds nauwelijks nog opdrachten kreeg en verlies draaide.
Volgens Bolder laat Nederland momenteel kansen liggen op dat vlak. Hij noemt de mogelijkheid om hoogwaardige componenten zoals chips te leveren voor wapensystemen van bondgenoten. "Nederland zou dat via bedrijven als ASML en NXP naar zich toe kunnen trekken. Maar het lijkt erop dat het demissionaire kabinet op dit moment vleugellam is."