De één geeft advies, de ander doet niks: hoe basisscholen omgaan met gratis zelftests

De zelftests moeten helpen om de coronagolf te remmen. "Ons gezamenlijke doel", zegt Onderwijsminister Arie Slob. Onder de mensen die positief testen, zijn relatief veel schoolgaande kinderen en hun ouders, en de besmettingen gebeuren vaak op school.

Daarom wordt - naast twee keer per week testen - ook door de overheid geadviseerd dat kinderen vanaf groep 6 en leraren mondkapjes dragen als ze door de gangen lopen. Het zijn maatregelen die voor dilemma's zorgen op basisscholen. Directeuren van drie verschillende scholen reageren:

Directeur openbare basisschool: 'Sommigen zien me als verlengstuk van de GGD'

Ivo Gerritsen, directeur van OBS De Hietweide in Twello, zegt dat kinderen de zelftests mee naar huis krijgen zodra ze zijn geleverd. "Ik bespreek dat nog met het team, maar we doen daar voor de ouders wel een handleidinkje bij, zodat duidelijk wordt wat de bedoeling is."

Sommige ouders hebben al ervaring met zelftests, maar moesten die tot nu toe uit eigen zak betalen. "Nu wordt het gratis, en de overheid verwacht dat kinderen dat twee keer per week gaan doen. We zullen als school adviseren om dat op zondagavond een keer te doen, en op woensdag of donderdag."

Het gaat om een dringend advies van de overheid, benadrukt Gerritsen. "Je hoopt natuurlijk dat ouders het structureel gaan doen, maar ik weet nu al dat niet iedereen dat gaat doen. We kunnen een instructie geven, maar we gaan hier op school niet op toezien. Als ze een test hebben gedaan, vragen we naar de uitslag om te verifiëren of het kind weer naar school kan. Maar ouders zijn niet verplicht om die vraag te beantwoorden."

'Praktijk weerbarstig'

De coronasituatie leidt tot veel vragen, merkt Gerritsen, en soms ook tot moeilijkheden. "Het komt wel voor dat we kinderen naar huis sturen, omdat ze bijvoorbeeld hoesten. Dan zeggen de ouders wel: 'ja, hij had inderdaad wel een hoestje vanochtend'. Dan denk je wel: had hem dan thuis gelaten."

Ook zijn er regelmatig telefoontjes van ouders die twijfelen. Blijf thuis, er is thuisonderwijs geregeld, zegt Gerritsen meestal.

Wat de situatie ingewikkelder maakt, is dat de overheid het beleid steeds aanpast. "Dan is er een maatregel, en een paar dagen later ligt het wéér genuanceerder. En je ziet dat de praktijk vaak weerbarstiger is. Mag een kind dat corona heeft gehad naar school, terwijl de rest van de klas in quarantaine zit? Als een kind zwaar verkouden is, maar negatief getest, mag het dan komen? Ik krijg dan te horen: Ivo, leg dat eens uit. Sommige ouders zien je als verlengstuk van de GGD. Het enige wat ik kan doen, is de beslisboom doornemen met ouders. Maar die heeft niet alle antwoorden."

Directeur van Vrije School: 'Ouders die willen, kunnen een zelftest afhalen'   

Joeri Franken, directeur van Vrije School Vuurvogel in Zoetermeer, zegt ervan op de hoogte te zijn dat er zelftests naar de scholen gestuurd worden. "Maar ik heb er nog niets van gehoord. We hebben voor leerkrachten ook zelftests, die besteld moeten worden via een ingewikkeld, rammelend systeem. Ik ben benieuwd hoe het dit keer gaat", zegt Franken.

Als de zelftests er zijn, zal de school dat niet actief aan de ouders gaan melden. Het advies om twee keer week te gaan testen, zal de school niet gaan communiceren. Ouders die graag een zelftest willen doen bij hun kind, kunnen die op school ophalen. "Wij hebben er ook niet voor gekozen om de leerlingen in de bovenste drie groepen mondkapjes te laten dragen. Als de kinderen dat willen, mag dat natuurlijk. Dat is ieders persoonlijke keuze."

Franken zegt dat de school zich aan de basisregels van het RIVM houdt, ook al ligt dat gevoelig. Kinderen die klachten hebben die kunnen duiden op corona, moeten thuisblijven. "Het is niet ieders persoonlijke keuze, maar wel een professionele keuze. Ik heb ook gezegd: dit is wat het is."

Eigen verantwoordelijkheid

Als het kind verkouden is, maar negatief test, mag het wat hem betreft naar school komen. "We vragen ouders niet om te testen, maar vertrouwen erop als ze zeggen dat ze dat gedaan hebben. Maar met zware hoestbuien, zal een kind ook thuis moeten blijven tot de klachten 24 uur verdwenen zijn. Ik wijs graag op de eigen verantwoordelijkheid."

Over het algemeen wordt er door ouders goed gereageerd, vertelt Franken. "Mensen vinden onze communicatie helder. Wel krijg ik van een aantal mensen die tegenstander zijn van het beleid en twijfelen aan de ernst van de pandemie, dingen toegestuurd. Artikelen over hoe slecht mondkapjes zouden zijn en over rechten van het kind. Het is voor mij constant laveren tussen wat moet en mag, en dat maakt het uitdagend."

Ook Franken is kritisch op het overheidsbeleid, dat steeds maar weer verandert. "Ik heb het met ze te doen, het is ook ingewikkeld. Maar voor scholen is het wel lastig als de richtlijnen steeds veranderen. Dat zwalken voedt ook twijfel bij ouders."

Discussies bij ouders

Het zelftestadvies zorgt voor veel discussie: zowel binnen de school als bij de ouders. Structureel een kind testen, wordt niet als prettig ervaren. Lonneke zegt op de Facebookpagina van RTL Nieuws: "Ik had er toch wat moeite mee, maar ben ontzettend blij dat we het vorige week wel gedaan hebben - aangezien onze dochter positief testte en geheel geen klachten had. Inmiddels hebben mijn man en ik ook corona."

Ook Denise vindt het niet gek dat de testmogelijkheid er is: "Het is dat ik zelf klachten kreeg en me ziek voelde. Bij mijzelf en de kinderen een zelftest gedaan. Ik en mijn zoontje positief. Dochter gelukkig negatief. Zoontje geen noemenswaardige klachten en gelukkig niet ziek. Bij ons zijn de zelftesten tot nu wel betrouwbaar."

Daniëlle staat er anders in: "Ik krijg ze wel, maar test alleen als het echt nodig zou zijn. Ik ga niet elke week testen uit voorzorg, wat een onzin. Meer zou ik testen als mijn kind ziek is en ik het niet op geweten wil hebben dat iemand ziek wordt door mijn kind." Christiane is een andere mening toegedaan: "Ik test mijn kind nergens voor. Ik laat hem geen trauma oplopen."

Directeur van Jenaplanschool: 'Niet te groot maken voor de kinderen'

Nelly de Bruijne, directeur van Jenaplanschool Johan Louis de Jonge in Zierikzee, gaat de zelftests meegeven aan de kinderen. "De minister vraagt ons om het ze uit te delen, dus dan doen we dat. Verder is het de verantwoordelijkheid van ouders, wij gaan er niet op handhaven."

De Bruijne wil vooral benadrukken dat de school het niet 'te groot' wil maken voor de kinderen. "We gaan er natuurlijk wel een momentje over in gesprek met de kinderen. Kinderen zijn ook nieuwsgierig, hebben er gevoelens bij, en er zijn kinderen bij die ook ervaring hebben met het doen van een zelftest."

Voor de docenten wordt de maatregel als prettig ervaren. "Het geeft toch een stukje veiligheid, dat als de kinderen zich wat ziek voelen, dat ze dan een test kunnen doen. Maar we willen er ontspannen mee omgaan. Kinderen blijven met klachten thuis, maar als ze een test willen doen, dan doen ze dat."

'Niet te ingewikkeld doen bij verkoudheid'

En als een kind negatief test, mag het weer naar school, ook al hoest en niest het nog. "We willen daar zo natuurlijk mogelijk mee omgaan. Hoesten in de elleboog, goede handhygiëne, en we ventileren de lokalen goed. We doen er met z'n allen ons best voor om veilige omgeving te creëren, maar willen niet te ingewikkeld doen als een kind verkouden is." Bij koorts, extreem hoesten, of reuk-  en smaakverlies, dan kan een kind niet naar school. 

De Bruijne zegt wel dat haar school tot nu toe in een 'bijzondere positie' zit: geen klas heeft nog thuis gezeten. "Wel enkele leerlingen in quarantaine, en sommigen hebben Covid gehad."

Ouders zijn dan ook positief over hoe het op de school gaat. "Wel hebben ze moeite om te gaan met de fluctuerende maatregelen. Ik geef ze dan telefoonnummers van organisaties waar ze hun klachten neer kunnen leggen. Dat is goed, dat hun geluid gehoord wordt."