Andy kon beelden niet meer aanzien en haalde Oekraïense vluchtelingen op

Afgelopen nacht om 0.00 uur vertrok De Schipper vanaf de grens met Polen en Oekraïne weer terug naar Zeeuws-Vlaanderen. In zijn auto zitten vier Oekraïners die hun land zijn ontvlucht. "Een vader, zijn dochters van 12 en 14 en een neef van 16", vertelt Andy. "Ze vielen meteen in slaap zodra ze instapten. Kapot waren ze."

Op dit moment zit het gezelschap in een McDonald's in de Poolse plaats Katowice, een uur rijden vanaf Krakau. "De familie had vijf dagen gelopen en niet gedoucht. Hier kunnen ze zich wat opfrissen en wat eten."

'Kon niet niks doen'

De vrouw van Andy, Katerina, is Russisch. Zijn vrouw en hij volgden de ontwikkelingen in Oekraïne al langer met bovengemiddelde interesse. "We maakten ons denk ik eerder zorgen dan de gemiddelde Nederlander."

Vorige week donderdag, de dag dat Rusland Oekraïne binnenviel, waren ze geschokt en verdrietig. Ze geloofden niet dat het echt gebeurde, maar een dag later bleek de oorlog een feit. "Ik kon niet niks doen. Vrijdag besloot ik dat ik de volgende dag die kant op zou rijden."

Nood is hoog

Zaterdagochtend stapte Andy in zijn auto, trapte het gas in en reed naar de grens. Hij had geen idee waar hij precies moest zijn. "Ik dacht, dat zie ik vanzelf wel als ik in de buurt kom." Aan de grens zag hij dat de Poolse gemeenschap de vluchtelingen goed opving. Toch was de nood ook hoog.

RTL Nieuws-correspondent Jeroen Akkermans vertelde gisteren op het station van Lviv, in het westen van Oekraïne, over de situatie. Hij zag drukte en chaos:

"De familie die ik nu in de auto heb, vertelde dat ze met z'n achttienen de grens waren overgelopen, zelfs opa van 86 jaar had vijftig kilometer afgelegd. Ze hadden drie, vier, vijf dagen niet tot amper geslapen. Ze waren oververmoeid, stonken, waren kapot en hadden geen idee waar ze heen moesten."

Veel hulp aangeboden

Samen met een andere man werd de familie verdeeld over twee auto's. Andy rijdt met ze naar Antwerpen, waar familie woont. "We praten niet zoveel in de auto, ze spreken gebrekkig Engels en ze slapen veel."

Andy deelt zijn reis op Facebook, waar inmiddels talloze mensen hem hebben verteld ook te willen helpen. Drie kinderen besloten tulpen te verkopen om zo mee te betalen aan de benzine. Mensen bieden slaapplekken aan of willen ook op en neer rijden. "Maar het is niet slim om zomaar naar Polen te rijden", geeft hij toe. "Het is fijner als de reis iets georganiseerder gaat."

Waar hebben ze recht op?

Zijn vrouw is in de tussentijd aan het uitzoeken waar de vluchtelingen zich moeten melden, waar ze recht op hebben, hoe lang ze mogen blijven. Katerina: "Niemand schijnt het nog te weten. Er komen honderden verzoeken en ideeën binnen van mensen die ook wat willen doen", zegt ze. "Ik ben ze aan het verzamelen, mensen aan het verbinden en we gaan in gesprek met de overheid en andere organisaties."

Net als de meeste Russen die ze kent, schaamt ze zich voor wat er gebeurt. "Russen en Oekraïners zijn broedervolken, net als Zeeuws-Vlaanderen en de Vlaming. Dat we meteen actie ondernemen, komt omdat Andy en ik allebei doeners zijn. Ik wil meer doen dan alleen een Oekraïense vlag op mijn Facebookfoto plaatsen."

"Het is onnozel om met allerlei auto's heen en weer rijden naar Polen", zegt ze. "Als Andy weer thuis is, wachten we even af en gaan we kijken hoe we alle initiatieven zoveel mogelijk kunnen stroomlijnen."

Niet strafbaar

Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat weten dat Oekraïeners met een biometrisch paspoort vrij mogen reizen in de EU. Het is volgens het ministerie niet strafbaar om vluchtelingen mee te nemen. "Het is wel strafbaar om mensen zonder biometrisch paspoort of het juiste visum mee te nemen. Een simpele check kan zijn om naar het paspoort te kijken. Hebben de mensen een biometrisch icoontje op hun paspoort, dan is het oké."

Wat kun je doen?

Veel mensen willen wat doen voor de Oekraïense vluchtelingen. Maar hoogleraar filantropie Theo Schuyt van de Vrije Universiteit Amsterdam zei eerder tegen RTL Nieuws dat het moeilijk is om bijvoorbeeld zomaar zelf spullen op te sturen naar een oorlogsgebied. "Je weet niet of je een land zomaar in of uit kan met je hulpgoederen. Logistieke lijnen worden namelijk vaak verscheurd in een oorlog, spullen blijven dan achter bij de grens."

Het Rode Kruis zegt ook dat je het beste geld kunt doneren aan een goed doel. "Dat is het meest efficiënt", legt woordvoerder Naomi Nolte uit. "Zo kunnen we organisaties in de regio helpen. Natuurlijk is het ook goed als er spullen die kant op worden gestuurd, maar dat is niet het meest efficiënt, aangezien veel mensen juist weg willen daar."

Ook volgens Wouter Booy van Stichting Vluchteling is doneren het beste. "We hebben een team in Warschau, dat inventariseert wat er nodig is. In Polen is de hulp goed georganiseerd. De lokale hulporganisaties weten precies wat nodig is en hoe je goederen bij de hulpbehoevenden krijgt. Logistiek is in oorlog altijd ingewikkeld."