Supers en leveranciers voeren 'ongekend harde strijd' om prijzen
Op het toneel van onrust in de wereld en stijgende prijzen voor grondstoffen voeren supermarkten en hun leveranciers een 'ongekend harde strijd' over de prijzen van producten, zeggen kenners. Het leidt soms zelfs tot lege schappen en sluitende fabrieken. "De oorlog gooit olie op het vuur."
De jaarlijkse onderhandelingen tussen supermarkten en hun leveranciers over prijzen voor bijvoorbeeld brood, groenten of snoep, zijn altijd stevig. Leveranciers willen een acceptabele marge en supers een concurrerende prijs voor hun kritische consumenten.
Maar de prijsonderhandelingen in de voedselindustrie gaan er dit jaar "ongekend hard aan toe", zegt Sebastiaan Schreijen, specialist levensmiddelen bij Rabobank. Normaal zijn de partijen er aan het einde van het jaar wel uit, maar door de onrust in de wereld en stijgende prijzen voor grondstoffen komen sommigen er niet uit en willen anderen opnieuw rond de tafel.
'Meer discussie'
Ook Rob Morren, specialist Food bij ABN Amro ziet dat de strijd veel harder is dan in andere jaren. "Door de oorlog in Oekraïne stijgen de grondstofprijzen en staan meer productprijzen ter discussie", zegt hij.
De strijd was recent al te zien in lege schappen: geen KitKat bij Albert Heijn, geen Kellogg’s bij Jumbo en geen Lay's bij Picnic. Leveranciers vragen hogere prijzen, maar supermarkten willen dat niet betalen. En daarom zijn sommige dingen (meestal tijdelijk) niet verkrijgbaar.
Knakworstenfabriek moet dicht
Zwanenberg Food, bekend van Kips leverworst, liet gisteren weten dat het zijn knakworsten- en soepfabriek in Voorthuizen sluit omwille van de hoge prijzen en dwarsliggende afnemers, zoals supermarkten. Grondstoffen, logistiek, energie, verpakkingen, het is allemaal duurder geworden. Maar dat doorberekenen gaat niet zomaar, zegt het bedrijf.
"Net als andere producenten, zijn wij voortdurend in gesprek met afnemers over het duurder maken van onze producten, maar supermarkten zitten daar niet op te wachten," aldus Patrick de Leede, woordvoerder van Zwanenberg Food. Bezuinigen is dan de enige optie.
Topje ijsberg
Volgens Schreijen zijn de genoemde merken een topje van de ijsberg. "Ook veel kleinere producenten, van bijvoorbeeld huismerken, worden door inkopers met een kluitje het riet ingestuurd", zegt hij. Er wordt soms nauwelijks nog marge gemaakt. En dat is voor deze groep leveranciers extra lastig, omdat zij minder vet op de botten hebben dan de bekende namen.
Die hogere kosten zijn er namelijk wel degelijk en deels ook structureel, weet de econoom. De bank becijferde eind vorig jaar dat voedselproducenten in 2022 een prijsstijging van 10 procent nodig hadden om de kosten te dekken. Die waren door de krapte op de arbeidsmarkt en corona al gestegen.
Vertragingstactieken
Nu komt de oorlog erbij en gaan de prijzen voor onder meer energie door het dak. De normale prijsstijgingen in de levensmiddelensector van tienden van procenten zijn dit jaar lang niet genoeg en daarom verlopen gesprekken op zijn zachts gezegd stroef.
Retailers zouden volgens de econoom soms zelfs bewust de boot afhouden, omdat de prijzen onder het oude contract gunstiger zijn. "De vertragingstactieken lopen uiteen van telefoons niet opnemen tot boycots. En die laatsten halen typisch de krant", zegt de Schreijen over sommige onderhandelingen.
Geen deal
En eenmaal afgesproken prijzen heronderhandelen, kan alleen als een contract dat toelaat. Al zijn supermarkten volgens Schreijen coulanter bij belangrijkere producten in het schap, zoals vlees en groenten. Zaken zoals koek en snacks zijn meer inwisselbaar en moeten het met minder doen, zo laten recente prijsstijgingen in de supers zien.
Volgens Morren zijn de retailers vooral ook bang dat producenten de gestegen prijzen voor grondstoffen aangrijpen om hun marges te verhogen. En dat de afzetprijzen niet meer worden verlaagd op het moment dat de markten weer 'normaliseren.'
Twee kanten
Dit soort afspraken kunnen volgens de econoom worden vastgelegd in contracten als onderdeel van een oplossing. "Het moet twee kanten op bewegen", zegt hij. Omhoog als het moet, omlaag als het kan.
Maar de grootste angst is dat de consument wegrent naar een goedkopere concurrent. Uiteindelijk komen veel van de prijsstijgingen op het bordje van de consument terecht. Zuivel, koffie, margarine, veel werd al duurder in de afgelopen maanden en volgens de economen volgt er snel meer. "De impact van de oorlog moet nog komen", aldus Schreijen.
Prijzen beperken
De supermarkten zelf willen weinig kwijt over hun prijzen of de impact van de oorlog, maar laten wel weten prijsstijgingen te willen beperken. Ahold Delhaize zou om die reden ook afkoersen op meer conflicten met leveranciers.
Brancheorganisatie CBL zegt in een reactie dat de branche last heeft van alle prijsschommelingen, maar dat er alles aan gedaan wordt om de boodschappen betaalbaar te houden. "Wij hopen dat de overheid ook haar rol pakt", zegt een woordvoerder.
Volgens Morren is die betaalbaarheid belangrijk, maar ook onderdeel van het probleem. "De Nederlandse consument leeft al jaren in de veronderstelling dat voedsel altijd goedkoop is. Een gemiddeld boodschappenmandje in Nederland is goedkoper dan in veel andere landen", zegt hij. Er kan beter gecommuniceerd worden waarom prijzen stijgen en wat reëel is, vindt hij.