Gaskraan uit Rusland dicht: energierekening hoe dan ook verder omhoog

1. Wat is er precies aan de hand?

Het Russische staatsbedrijf Gazprom zet de levering van gas aan Nederland vanaf woensdag stop omdat het Nederlandse gasbedrijf GasTerra weigert om in roebels te betalen.

De reden voor het conflict met Gazprom is de eis van de Russische president Vladimir Poetin dat alle energie die Rusland aan Europa levert, in roebels moet worden afgerekend. GasTerra weigert hieraan te voldoen, omdat hierdoor de sancties tegen Rusland worden omzeild.

Het gaat om een contract voor de levering van gas vanaf 31 mei tot 1 oktober. Dit contract is goed voor ongeveer 2 miljard kuub gas, dat dus niet zal worden geleverd. Dit komt neer op ongeveer 5 procent van wat er jaarlijks aan gas in Nederland wordt verbruikt.

Er zijn ook nog andere bedrijven, zoals Eneco, die gas van Gazprom afnemen. In totaal gaat het om 6 miljard kuub. De verwachting is dat ook dit gas straks niet meer wordt geleverd, maar Eneco zegt zelf dat het een langetermijncontract heeft.

Deskundige Aad Correljé van de TU Delft verwacht dat de lopende contracten in euro's en dollars nog wel doorlopen. "Die kunnen ze gewoon volmaken."

2. Moeten we vrezen dat we zonder gas komen te zitten?

Nee, in elk geval niet op korte termijn, zegt gasexpert René Peters van TNO. Er zijn alternatieven. Vermoedelijk komt het gas uit Noorwegen of Algerije, of gaan we meer vloeibaar gas (lng) invoeren.

In deze video van vorige maand leggen we uit wat het verschil is tussen 'gewoon' gas en vloeibaar gas:

Omdat GasTerra al extra gas heeft ingekocht, verwacht minister Rob Jetten dat het besluit geen gevolgen heeft voor de 'fysieke levering' van gas. Met andere woorden: het blijft mogelijk om op het gasfornuis te koken en warm te douchen.

Dat zegt ook deskundige Peters, maar als dit lang doorzet, en ook andere afnemers worden afgesloten, kan het wel degelijk grote gevolgen hebben. "Nederland moet zorgen dat er voldoende reserves zijn zodat we in de winter genoeg gas hebben." Correljé van de TU Delft denkt dat er voor de zomer nog weinig aan de hand is, maar hij vraagt zich wel af 'wat de winter gaat doen'.

Op dit moment zijn de gasopslagplaatsen in ons land nog lang niet helemaal gevuld. Slechts 37 procent van de capaciteit is benut, schrijft de Volkskrant vandaag. De EU heeft gezegd dat het doel moet zijn om minstens 80 procent gevuld te hebben. "We zien pas in de winter terug wat de gevolgen echt kunnen zijn", zegt Correljé.

Het gasnoodplan van het ministerie van Economische Zaken (EZK) hoeft in elk geval nog niet te worden geactiveerd. Dit zogenoemde bescherm- en herstelplan gas beschrijft welke maatregelen worden genomen als een gascrisis dreigt of als deze zich al voordoet. Er staat onder meer in beschreven hoe gas wordt verdeeld als het schaars wordt. Pas als er een tekort aan gas dreigt, wordt dat plan van kracht.

Hoe zit het in andere Europese landen?

Nederland is het zoveelste Europese land waar Russisch staatsgasbedrijf Gazprom de gaskraan dicht draait. Ook Denemarken waarschuwt dat het Deense energiebedrijf Ørsted misschien geen gas meer gaat krijgen van Gazprom omdat het bedrijf weigert in roebels te betalen.

Onder meer Polen en Bulgarije meldden vorige week dat de Russen dreigden geen gas meer te zullen leveren, een bericht dat Gazprom later bevestigde. Volgens de Poolse premier Mateusz Morawiecki zijn de gasopslagen in het land echter goed gevuld en doet Polen er daarnaast alles aan om gas uit andere landen te krijgen. 

Bulgarije en Griekenland hebben de goedkeuring van een gasverbinding tussen de twee landen versneld. Daardoor kan Bulgarije vanaf juli Azerbeidzjaans gas ontvangen ter vervanging van het Russische. 

Finland werd eerder deze maand al afgesloten van Russisch aardgas omdat het lid wil worden van het militaire bondgenootschap NAVO. Finland haalt zijn gas nu uit andere landen, via een pijpleiding die het land met Estland verbindt. De Finnen sloten ook al een deal voor het huren van een groot drijvend platform voor vloeibaar gemaakt aardgas (lng).

3. Wat betekent het voor jouw energierekening?

Consumenten gaan het hoe dan ook merken in hun portemonnee. Dat terwijl de prijzen al maanden torenhoog zijn en maar blijven stijgen.

Gasterra kan niet uitsluiten dat de hogere gasprijzen aan de consumenten worden doorberekend, al gaat het zijn best doen om dit te voorkomen. "Door al vroegtijdig te anticiperen proberen we de effecten op de markt zo beperkt mogelijk te houden", zegt een woordvoerder van het bedrijf.

Peters denkt dat het een lastig verhaal wordt. "Als er echt serieus krapte ontstaat omdat de gaskranen breder worden dichtgedraaid, dan zal er een run in Europa ontstaan op de alternatieven. Dan kunnen de prijzen echt flink gaan stijgen en dat kan best langer aanhouden", waarschuwt hij.

Hoeveel de gasrekening verder omhoog zal gaan, is gissen. "Maar we moeten er niet van uitgaan dat de gasrekening op korte termijn gaat dalen. De leveranciers zullen de hoge gasprijzen wel even vasthouden", denkt Peters.