Internationaal Strafhof vervolgt 80 Russen voor oorlogsmisdaden in Oekraïne

Dat hebben het ICC en de Europese opsporingsdienst Eurojust zojuist bekendgemaakt op een gezamenlijke persconferentie in Den Haag. Oekraïne heeft tot dusver ruim zeshonderd Russen in beeld gebracht die worden verdacht van zulke misdrijven.

Het zou onder meer gaan om Russen van 'het hoogste niveau'. Op de lijst van verdachten staan onder anderen 'topmilitairen, politici en propaganda-agenten van Rusland', zei procureur-generaal Iryna Venediktova van Oekraïne tijdens de persbijeenkomst.

Drie nieuwe landen bij JIT

Verder sluiten Estland, Letland en Slowakije zich aan bij het Joint Investigation Team (JIT), het gezamenlijke onderzoeksteam dat is opgericht om vermeende misdaden te onderzoeken die gepleegd zijn door Rusland in Oekraïne. In het JIT zitten al Oekraïne, Polen, Litouwen en het Internationaal Strafhof. Zulke tijdelijke onderzoeksteams zijn eerder opgericht, onder meer na het neerhalen van vlucht MH17.

"Niemand heeft een vrijbrief om te doen wat hij of zij wil", zei hoofdaanklager Karim Khan van het ICC tijdens de persconferentie. "We moeten dieper graven naar bewijzen voor oorlogsmisdrijven en daarbij zoveel mogelijk technologie gebruiken. Niet alleen om een sterkere zaak te bouwen, maar ook om meer bewijs te leveren aan landen dat zij weer kunnen gebruiken voor vervolging."

Khan bezocht Oekraïne zelf in april en noemde het land toen een 'plaats delict'. Khan ziet het berechten van oorlogsmisdrijven als een 'gedeelde plicht van de mensheid'.

Oekraïne zelf ook in het JIT?

Dat ook Oekraïne zelf onderdeel uitmaakt van het internationale onderzoeksteam is niet bijzonder, zegt hoogleraar internationaal strafrecht Göran Sluiter. "Zij doen momenteel al veel onderzoek en dan is het alleen maar nuttig dat je krachten bundelt en bewijsmateriaal deelt. Het wordt pas een probleem mocht blijken dat Oekraïne alleen aandacht heeft voor mogelijke oorlogsmisdrijven gepleegd door Russen, en niet voor misdrijven gepleegd door Oekraïners. Als die er zijn."

Daarbij is het volgens Sluiter goed dat de aanklager van het Internationaal Strafhof de strafzaak leidt. "Het samenwerken tussen landen heeft voordelen voor de capaciteit van het onderzoek. Maar er zijn ook uitdagingen, en dan vooral bij de coördinatie. In het belang van een mogelijke strafzaak is het dan goed en logisch dat de regie in handen is van het Internationaal Strafhof."

Van Boetsja tot Bilohorivka

Beelden van dode burgers in de straten van Boetsja, een voorstad van de hoofdstad Kiev, schokten de wereld begin april. Dat gold ook voor onder meer een dodelijke raketaanval op het treinstation van de stad Kramatorsk en een bombardement op een school in het Oost-Oekraïense dorpje Bilohorivka, waar dat op dat moment tientallen mensen zaten ondergedoken.

Het ICC begon in maart in Oekraïne, toen het conflict reeds in volle gang was, met het verzamelen van bewijsmateriaal van mogelijke oorlogsmisdaden of misdaden tegen de menselijkheid. Het plan is nu om in Kiev een kantoor te openen waar vanuit de onderzoekers hun werk kunnen doen.