Migrantendrama Marokko: 'Hekbeklimmers begraven zonder onderzoek'
De 23 migranten die omkwamen bij de bestorming van de grenshekken van Melilla worden waarschijnlijk zonder deugdelijk onderzoek naar de omstandigheden rond hun dood begraven. De kuilen zijn al gegraven, voor Marokko lijkt de zaak daarmee klaar. Mensenrechtenorganisaties willen boven water krijgen wat zich vrijdag aan deze grens tussen Afrika en Europa precies heeft afgespeeld.
De beelden van een menselijke hoop van tientallen dode en creperende migranten, aan de voet van de grenshekken van de Spaanse exclave Melilla, gingen de wereld over. Aan de dramatische pogingen van migranten om Europa te bereiken via dit kleine stukje Spanje in Noord-Afrika lijkt maar geen einde te komen.
Al jaren proberen migranten, soms met duizenden tegelijk, over de grenshekken van Melilla - en van de andere Spaanse exclave Ceuta - te klimmen. Maar nog niet vaak ging het zo mis als vrijdag: in ieder geval 23 migranten kwamen volgens Marokko om het leven door verdrukking, of omdat zij van de hekken afvielen. Anderen raakten gewond, net als agenten van de Marokkaanse grenspolitie.
Marokko zoekt de schuld voor het drama bij de ongeveer 1700 migranten zelf, sommigen trokken met stokken en stenen in de hand op naar de grens; tientallen migranten werden opgepakt en zijn inmiddels aangeklaagd. Maar mensenrechtenorganisaties wijzen ook naar het optreden van de Marokkaanse grenspolitie, en de 'schimmige grensconstructie' die hier is, tussen Afrika en Europa.
'Begrafenis zonder onderzoek'
De Marokkaanse mensenrechtenorganisatie AMDH, die schokkende beelden van het drama naar buiten bracht, stelt dat Marokko nog steeds geen deugdelijk onderzoek heeft ingesteld. "Er is veel onduidelijk over wat zich daar heeft afgespeeld", zegt AMDH-woordvoerder Saïd Tbal. Hij wil dat Marokko samen met de EU en Spanje een onderzoek opstart. Spanje kondigde gisteren zelf een onderzoek aan.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
AMDH stelt op basis van bronnen in ziekenhuizen dat het werkelijke dodental hoger ligt dan de 23 die de Marokkaans autoriteiten melden. "We weten niet precies hoeveel doden er zijn, maar we weten wel dat het er veel zijn", zegt Tbal. Aan de Marokkaanse kant van de grens zijn volgens hem de graven al gegraven voor de omgekomen migranten, maar als de lichamen niet eerst onderzocht worden belemmert dat volgens Tbal het onderzoek.
Dat zo'n grote groep migranten de zwaarbewaakte grens - die is volgehangen met camera's - overdag überhaupt heeft kunnen bereiken voordat de Marokkaanse grenspolitie ingreep, roept bij Tbal veel vragen op. "Ik denk persoonlijk dat de Marokkaanse autoriteiten hier een hand in hebben gehad. Hoe kan het anders dat ze zo dicht bij de hekken konden komen? Dat gaat niet zonder hulp."
Hij denkt dat de autoriteiten niet eerder ingrepen om zo de migranten die zich in de omgeving van de grens ophielden uit hun schuilplaatsen te lokken.
Omstreden grenshekken
De situatie rond de grenshekken van Melilla en Ceuta is al langer omstreden. De hekken werden de afgelopen jaren steeds verder uitgebreid, opgehoogd en soms met prikkeldraad behangen. Marokko krijgt miljoenen euro's van Spanje en Europa om te voorkomen dat migranten via land of over zee de EU binnenkomen.
Dat gebeurt niet altijd zachtzinnig: grenswachten slaan hekbeklimmers naar beneden, migrantenkampen in Marokko worden met traangas bestookt en migranten worden vervolgens naar het zuiden van Marokko gedeporteerd.
Vorig jaar zetten Marokkaanse grenswachten de hekken rond de andere Spaanse exclave, Ceuta, nog eigenhandig wagenwijd open, waardoor duizenden, vooral Marokkaanse, migranten Europa binnenstormden. Marokko deed dit waarschijnlijk om politieke druk op Spanje en Europa uit te oefenen.
"Dit is de prijs die betaald wordt voor het 'uitbesteden' van onze grenzen, en de verantwoordelijkheid om de bewaking over te laten aan een land als Marokko dat de mensenrechten niet respecteert", laat de Spaanse migrantencommissie CEAR weten in een reactie op het drama van vrijdag.
Soedanezen
Maar ook op de grensbewaking aan de Spaanse kant van de grens is forse kritiek. Zo duiken er regelmatig beelden op van Spaanse grenswachten die hardhandig optreden tegen hekbestormers. En in 2014 kwamen er in ieder geval 14 migranten om het leven toen zij langs de hekken over zee naar Ceuta probeerden te zwemmen, terwijl Spaanse grenswachten in het water schoten met rubberkogels.
De Spaanse premier Sánchez wees niet Marokko, maar 'mensensmokkelaars' aan als de verantwoordelijken voor het migrantendrama. Maar migranten en bronnen bij de veiligheidsdiensten vertellen aan de Spaanse krant El País dat mensensmokkelaars niet betrokken waren bij de hekbestorming.
Verreweg de meeste migranten die over de grenshekken proberen te klimmen komen uit Centraal- of West-Afrika. Van de ruim honderd migranten die het vrijdag wel lukte om de hekken van Melilla over te komen, komt een groot deel uit Soedan, waar een conflict woedt.
Volgens CEAR hebben zij het recht, net als andere migranten, om politiek asiel aan te vragen in Spanje. Maar zich melden bij de grenspost van Melilla is geen optie, omdat de Marokkaanse grenswachten ze daar niet zomaar in de buurt laten komen.
Meer vluchtelingen door Oekraïne-oorlog
Spanje vreest dat door klimaatverandering en graantekorten door de oorlog in Oekraïne, in Afrika meer en meer migranten op de been komen die via Spanje Europa zullen proberen te bereiken.
De bestorming van de hekken van Melilla vrijdag was de grootste in maanden tijd. Het aantal migranten dat vanuit Afrikaanse landen met bootjes de Canarische Eilanden probeerde te bereiken, nam dit jaar tussen januari en mei al met meer dan 50 procent toe.