Passen vrolijke strandfoto's bij verhalen over extreme hitte? (Spoiler: nee)
Foto's van spelende kinderen, toeristen die waterijsjes eten en strandgangers die in de golven spelen. Passen die beelden wel bij berichtgeving over extreme hitte? Nee, stellen klimaatexperts. "De ernst van het onderwerp verdwijnt zo naar de achtergrond".
De kritiek op Nederlandse media (waaronder ook op RTL Nieuws) was de afgelopen dagen op Twitter niet van de lucht. 'Houd nou toch eens op met vrolijke plaatjes bij de klimaatcrisis', schreef een gebruiker bij een tweet van RTL Nieuws met een foto van zwemmende kinderen.
Het artikel zelf ging over 'afzien tijdens tropische dagen en nachten'.
Verbazing
Ook andere media kregen het te verduren. Bij een bericht van de NOS over de door het RIVM aangekondigde smog werd een kind bij een zwemplas afgebeeld. Een gebruiker vond dat 'maatschappij ontwrichtend en potentieel dodelijk weer' zo niet gepresenteerd mag worden.
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
Een Amerikaanse meteoroloog, die zich de afgelopen dagen ook verbaasde over de foto's die Europese media plaatsen bij artikelen over de extreme hitte, vatte het als volgt samen: "Als er hier een orkaan nadert, laten we ook geen foto's zien van kitesurfers die van de golven genieten."
'Verkeerde voorstelling van zaken'
Voor mediawetenschapper Nadine Strauß is de discussie niet nieuw. Zij deed samen met een groep internationale wetenschappers aan de universiteit van het Britse Exeter onderzoek naar de manier waarop Europese media in 2019 berichtten over de hittegolf, die ook in Nederland zorgde voor een oversterfte van 400 personen.
De conclusie? "Foto's in de media bij berichten over de hittegolf geven een verkeerde voorstelling van zaken", zegt Strauß tegen RTL Nieuws. Zij plaatst wel als kanttekening dat het onderzoek, dat in mei gepubliceerd werd, nog geen peer review heeft gehad. Het is dus nog niet gecontroleerd door andere wetenschappers.
Veel positieve foto's
De onderzoekers concluderen dat media 'een belangrijke rol hebben bij de beeldvorming in de maatschappij'. Dat de hittegolf van 2019 vooral werd afgebeeld met foto's van mensen die 'plezier maakten in de zon' vinden de onderzoekers problematisch. Vrijwel alle verhalen over de hitte waren destijds negatief, maar bij een derde van alle artikelen verscheen een positieve foto.
De onderzoekers richtten zich ook nog eens alleen op artikelen waarin zowel over een hittegolf als over klimaatverandering werd gesproken, legt Strauß uit. In veel andere nieuwsberichten waarin die link niet werd gelegd en er alleen over hitte werd geschreven, waren volgens het onderzoek nóg vaker strandfoto's te zien.
'Ach, het is een beetje warm'
Anke Wonneberger, communicatiewetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), noemt de klimaatverandering een 'ernstig onderwerp' dat 'nog niet helemaal is geland bij een groot deel van de bevolking'. "Mensen denken: 'Ach, het is een beetje warm'. Met vrolijke zomerplaatjes onderstreep je dat er luchtig over gedaan wordt", vindt Wonneberger. "Maar deze temperaturen kosten mensenlevens, veroorzaken gezondheidsschade en natuurschade."
"Er moet – ook in beelden – veel meer aandacht zijn voor het ongemak dat mensen ervaren tijdens extreem weer", vindt Strauß dan ook. Zij zou liever foto's zien van zwoegende ouderen voor ventilatoren, kinderen die het zeer warm hebben of mensen die verkoeling op moeten zoeken door naar binnen te gaan. Strauß benadrukt dat angstmakende foto's niet nodig zijn. "De huidige beeldvorming heeft echter niet genoeg aandacht voor kwetsbare groepen."
Wennen aan hitte
Strauß en de andere onderzoekers roepen media op: grijp deze kans aan en laat zien hoe onze toekomst eruitziet door deze gebeurtenissen zo realistisch mogelijk af te spiegelen. "Zo went de samenleving aan het idee van extreme hitte in ons dagelijkse leven."
Klimaatspecialist Bart Verheggen begrijpt dat media worstelen met beeldvorming rondom de extreme temperaturen zoals we die vandaag ervaren. “Hitte heeft veel aspecten. Een deel van het verhaal is inderdaad dat mensen op het strand liggen als het warm is. Maar de hitte is nu wel een stuk extremer dan een aantal decennia geleden, en we zijn ons meer bewust van de risico's die dat met zich meebrengt."
Dat er nu ook visueel aandacht komt voor die andere aspecten, zoals het ongemak en de gezondheidsrisico's tijdens extreem warme dagen, vindt hij belangrijk. “We hebben wat dat betreft nog wel een inhaalslag te maken.”