Dit is Dilani, die niet weet wie haar moeder is, daarvoor de staat aanklaagde – en won

Misschien is ze als baby gestolen.

Misschien is haar moeder verkracht, kwam Dilani daaruit voort en is ze daarna afgestaan.

Misschien wilden haar ouders geen kind.

Misschien werden haar ouders gedwongen om Dilani af te staan.

Misschien was haar moeder ziek.

Misschien is haar moeder overleden.

Misschienmisschienmisschien. "Maar ik wéét het gewoon niet", zegt Dilani. "Ik weet gewoon niet waar ik vandaan kom, wat er met mij is gebeurd. En dat niet-weten is soms gekmakend. Alsof ik een product ben dat uit een magazijn is gehaald."

Koffer als wieg

Dilani's verhaal begint in 1992, ze weet niet precies op welke dag – ook haar geboortedatum is onbekend. In de zomer van dat jaar werd Dilani, een mager baby'tje dat in een koffer lag die als wieg diende, opgehaald door haar adoptieouders. Ze kwamen aanvankelijk voor een andere baby, maar eenmaal in Sri Lanka kregen ze te horen dat dat kindje weer was teruggehaald door de biologische opa. 'Maar we hebben wel een andere baby voor jullie, alles is al geregeld', kregen ze te horen. Die baby was Dilani. Ze werd door haar zielsgelukkige adoptieouders in de armen gesloten en meegenomen naar Nederland – in bezit van een geboortecertificaat, een afstandsverklaring van Dilani's moeder en een aantal papieren van het adoptiebureau en het ziekenhuis waar Dilani zou zijn geboren.

Allemaal vals, vermoedelijk. Of het met opzet is gedaan, wat er precies allemaal niet klopt: Dilani weet het niet. 

"Mijn ouders hadden, toen ze me adopteerden, geen idee. En ik ook niet. Ik hield die papieren als kind vaak vast, weet ik nog, en dan staarde ik er uren naar, alsof ze iets magisch hadden. Die papieren waren voor mij als kind het enige bewijs van waar ik vandaan kwam. De enige link naar mijn verleden."

Dilani vertelt haar verhaal op een terras in de zomerzon – ze kan goed tegen de hitte, 'Sri Lankees bloed hè', grijnst ze. "Het kan voor mij niet warm genoeg." Ze bestelt een kop gemberthee en zucht dan even diep. Er is een boel gebeurd, de afgelopen week. Soms moet ze even stil zijn, van zichzelf. Om het even te bevatten. Zichzelf af en toe knijpen. Zo van: is dit echt gebeurd?

Glimlach 

Want hier, in deze stoel, zit een vrouw die in haar eentje (met behulp van twee advocaten) de Staat heeft aangeklaagd. En heeft gewonnen. Ze vindt dat Nederland onrechtmatig heeft gehandeld en te veel heeft vertrouwd op de autoriteiten in Sri Lanka. "De Staat had meer onderzoek moeten doen naar adopties daar, en meer moeten doen om vervalsingen te voorkomen", vindt Dilani. Het gerechtshof in Den Haag stelde haar vorige week dinsdag in het gelijk. "Ik wist niet wat me overkwám. Ik zag de glimlach van mijn advocaat en dacht alleen maar: oh my god. Ohhhh my god. Ik heb mijn tranen ingehouden, ik wilde niet binnen die ugly cry doen, haha, maar buiten hebben we een potje staan huilen, mijn adoptievader, vriendinnen en ik."

Dilani groeide met haar twee jaar oudere broer, die ook is geadopteerd uit Sri Lanka, op in Nijverdal. Een klein dorpje in Overijssel. Het gezin woonde in een overwegend witte wijk, Dilani kan hier zo op haar vingers tellen wie er zwart waren in haar omgeving: haar broer, en nog twee andere kindjes, die ook geadopteerd waren.

"Ik voelde me een alien. Normaal als kinderen ruzie hebben, noemen ze elkaar bijvoorbeeld 'stom', bij mij werd altijd mijn huidskleur erbij gehaald. 'Stomme zwarte', kreeg ik dan te horen. En één keer, dat was in een speeltuintje, ik weet het nog zo goed, zei een meisje tegen mij: 'Ga terug naar je eigen land'. Daar raakte ik zo van in de war. Ik dacht: maar welk land dan? Nederland is toch mijn land? Waar moet ik dan heen?"

Ze heeft zich altijd een beetje tweede keuze gevoeld, want: haar ouders kwamen eigenlijk, in eerste instantie, niet voor haar maar voor een andere baby. En Dilani was veel bezig met haar afkomst, wilde elke zondag de homevideo's kijken die haar adoptieouders van haar hadden gemaakt toen ze haar ophaalden in Sri Lanka.

Dilani's jeugd was er eentje met school, vriendinnetjes, puberale worstelingen – en die laatste had voor een groot deel te maken met de scheiding van haar adoptieouders. Ze waren niet gelukkig met elkaar, praatten amper, het huwelijk was slecht en vrij liefdeloos. "Ik was een soort boodschapper tussen mijn vader en mijn moeder, ik liep op eieren, de spanning was vaak om te snijden."

Pijn

Daar zit een boel pijn, geeft Dilani schoorvoetend toe. Niet alleen maar omdat haar ouders gescheiden zijn en ze daarna het contact met haar adoptiemoeder verloor, maar óók omdat ze naar Nederland is gehaald 'voor een beter leven'.

"Ik vraag me vaak af of het niet beter voor mij was geweest om in Sri Lanka op te groeien, met minder geld dan wel, maar misschien had ik dan wel een grote, gelukkige familie gehad. Nu heb ik geld, en ik heb vrienden en een goede band met mijn vader, maar ik heb wel een gebroken gezin. Dat 'hier is het beter', wat we vaak zeggen als argument vóór adoptie, gaat gewoon niet altijd op. Het was voor mij echt moeilijk als kind."

En nog steeds wel. Ze vindt het lastig mensen te vertrouwen. Goede vrienden heeft ze wel, en die zijn haar 'heel, héél dierbaar', maar het duurt eventjes voordat ze door Dilani's figuurlijke muurtje zijn doorgebroken. Daar is heel wat gereedschap voor nodig. "Ik ben erg autonoom. Ik doe veel alleen, ben ook freelance fotograaf, omdat ik weet dat je het beste op jezelf kan vertrouwen."

Waar ze in ieder geval niet op kon vertrouwen, waren de papieren die de poort naar haar biologische familie zouden zijn. In die papieren staat dat Dilani's moeder op een rubberplantage werkte, en ze ongetrouwd was toen ze zwanger raakte. Haar vriend, Dilani's vader, zei volgens de formulieren dat hij naar de stad zou gaan om werk te zoeken, zodat ze konden trouwen en een gezin konden onderhouden. Maar hij kwam nooit meer terug.

Niet eindigen bij een graf

"Het is niet dat je meteen beseft: ze kloppen niet, de gegevens zijn vervalst. Die twijfel ontstaat gaandeweg." Eerst begon Dilani aan een reis door Sri Lanka, om het land en de cultuur te leren kennen. Ze ging met haar adoptievader en haar broer in 2009 – veel later dan Dilani aanvankelijk wilde gaan. Dat kwam door de tsunami, in 2004. "Eerst wilde ik niet geconfronteerd worden met een land vol ellende en puin, en dan elke keer denken: misschien zit mijn moeder ook wel in die ellende. En in de jaren daarna heb ik het maar uitgesteld en uitgesteld, omdat ik bang was dat mijn moeder was omgekomen bij de tsunami."

"Als je iets niet wil, dan is het, na een hele zoektocht, eindigen bij een graf."

Tijdens de rondreis ontmoette Dilani steeds meer mensen die op zoek waren naar hun biologische familieleden. Dat wakkerde haar honger naar haar afkomst nog meer aan. Thuis nam ze contact op met FIOM, een organisatie die mensen bij hun zoektocht naar hun biologische familie helpt. Dat doet de organisatie voor geadopteerden, zoals Dilani, maar ook afstandsmoeders die gedwongen afstand moesten nemen van hun kind en op zoek zijn, of donorkinderen die zoeken naar hun donor.

FIOM kwam met een vervelend bericht: de organisatie kon haar niet verder helpen. In 2015 vertrok Dilani, met de papieren in de aanslag, zelf naar Sri Lanka. Ze begon bij het ziekenhuis en kreeg daar, met een tolk, papieren te zien. Daarop stond het nummer dat bij haar naam hoort, maar op het document van het ziekenhuis stond een totaal andere naam, van een andere baby, achter haar nummer. Dilani's gegevens waren nergens te bekennen.

Ze besefte: mijn moeder is een speld in de hooiberg geworden. In de hoop die spreekwoordelijke speld toch te vinden, plaatste Dilani een foto van zichzelf. 'Herkent u iemand in deze vrouw? Ze zoekt haar moeder. Neem dan contact op met…'

Het bleef stil.

Teleurstelling

Het was een teleurstelling, maar Dilani ging er nog steeds niet vanuit dat de boel niet klopte, dat haar ouders opgelicht zijn door malafide mensen die enkel geld wilden verdienen aan adopties. Pas toen ze in 2017 een uitzending van Zembla zag, waarin werd onthuld dat er grootschalig is gefraudeerd met adoptiekinderen en -papieren in de jaren 90 door malafide bureaus, vielen de schellen haar van de ogen. "Zou het dan…? Ja. Die grond die onder je voeten was, die verdwijnt dan. Zo voelde het echt."

Ondertussen liep Dilani stage en vroeg ze een collega wat ze nou moest doen. Ze dachten hardop, en ineens kwam het idee: zou Dilani niet naar de rechter kunnen gaan?

Dus op een ogenschijnlijk doodgewone dag, eind 2017, stapte Dilani een advocatenkantoor in Amsterdam binnen. Ze was strijdlustig, maar ook een tikkeltje naïef, niet-wetende wat er op haar af zou komen.

De advocaat waarschuwt Dilani daar ook voor in het lange gesprek dat volgt: het kan een lang proces worden. Had ze enig idee wat ze zich op haar hals haalde?

Dilani lacht er nu om. Want nee: ze had inderdaad geen idee. Ze had geen flauw idee hoe het is om als twintiger, in je uppie, een heel land, een hele regering, aan te klagen. Maar ze deed het. Ze kreeg een groot deel vergoed omdat ze toentertijd als net-afgestudeerde, beginnende zzp'er niet veel verdiende. Toen begon er een monsterlijk lang proces, waarin Dilani elke maand vragen moest beantwoorden over wat ze wél wist van haar herkomst (spoiler: vrij weinig), over haar adoptieouders, over het adoptiebureau dat toen bemiddelde, over haar zoektocht in Sri Lanka.

In een eerder interview, in 2020, vertelde Dilani aan RTL Nieuws al over de zaak die ze aanspande. Dat is in onderstaande video te zien: 

Hele pakken papier heeft ze in die jaren doorgespit, waarvan Dilani leerde dat er héél weinig gezegd kan worden in héél veel 'bullshit-woorden'. "Ik vond het in het begin intimiderend, al die papierstapels, maar nu niet meer."

Eerst wees de rechtbank haar klacht af. 'Verjaard' was de reden, en de rechter vond dat er geen reden was om een uitzondering te maken. Daarna ging Dilani in hoger beroep.

Afgelopen dinsdag trok Dilani nette kleren aan en meldde ze zich – veel te vroeg – met een zenuwachtig gevoel in haar buik bij het gerechtshof in Den Haag. Haar darmen 'vierden een feestje', ze had hoofd- en buikpijn. Er waren vrienden en familieleden van haar, er waren journalisten, drie rechters, een paar advocaten, onder wie twee aan Dilani's zijde, medewerkers van het adoptiebureau.

Ze kreeg gelijk. Volgens het hof was verjaring 'onaanvaardbaar'.

Vervelende vragen

"In de rechtszaal zijn er, tijdens het proces, vervelende dingen aan me gevraagd", blikt ze terug. "Een rechter vroeg of ik liever hier was met juiste papieren of liever helemaal niet geadopteerd. Hoe moet ík daar nou het antwoord op weten?!"

Het was gek, vond ze: ze had niets misdaan, ze wilde alleen weten wie haar biologische ouders waren. "Maar ik moest me zo verdedigen tegenover de advocaten van de tegenpartij, dat het echt voelde alsof ik crimineel was."

Bang is ze nooit geweest. Een paar keer heeft ze getwijfeld aan haar eigen gelijk. Ze hééft immers papieren: stelde ze zich niet aan? Wist ze 100 procent zeker dat die papieren vals waren? "Maar ik heb nooit getwijfeld of ik dit moest doorzetten. Want zo ben ik dan ook wel weer: als ik ergens aan begin, maak ik het af."

En tuurlijk wist ze: ik ga hier mijn ouders niet mee vinden. Maar wel: erkenning. En misschien is de zaak een springplank voor andere lotgenoten naar gerechtigheid.

Dilani kan nu een proces in gang zetten om een schadevergoeding te krijgen. Maar de Staat kan nog wel in cassatie gaan – Dilani vreest daarvoor. "Ik krijg daar de kriebels van, ik wil het af kunnen sluiten. Ik wil niet weer die strijd aan moeten gaan. En het gaat me niet om het geld van die vergoeding. Ik wil gewoon door met mijn leven."

Al is er altijd nog een beetje hoop. Dilani staat ingeschreven bij allemaal DNA-databanken waar afstandsmoeders en adoptiekinderen hun DNA voor af kunnen staan. Maar ondertussen wil ze zich gaan richten op haar vrienden, familie, haar werk als fotografe. Ze wil niet te vaak denken aan al die mogelijke scenario's die haar verleden kunnen zijn. Misschien lukt het haar ooit, ze hoopt het, om zich te verzoenen met zichzelf. En het niet-weten.

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar hij of zij bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.