Bouwwereld in onzekerheid door nieuwe stikstofuitspraak Raad van State

"Bij een negatieve uitspraak is de bouw terug bij af. In plaats van de bouwvrijstelling moet er per project weer een vergunning worden aangevraagd. Het gaat meer tijd en geld kosten", verzucht Richard Mulder, beleidsadviseur van branchevereniging Bouwend Nederland.

Twistpunt in het Porthos Project is de bouwvrijstelling, die de overheid op 1 juli 2021 invoerde. Door de stikstofuitstoot tijdens de bouw los te koppelen van de uitstoot tijdens het gebruik van de woning, hoefde er tijdens de bouw geen vergunning voor de beperkte stikstofuitstoot aangevraagd te worden en kon er worden doorgebouwd.

Juristen verwachten dat de Raad van State deze slimmigheid van de overheid van tafel veegt, omdat het onverenigbaar zou zijn met de Europese regels.

Bouwstop

Mulder verwacht dat een negatieve uitspraak leidt tot een voorlopige bouwstop van nieuwe projecten. "Afhankelijk van het bouwproject levert een aanvraag drie tot zes maanden vertraging op. Daarnaast is er een tekort aan stikstof experts, waardoor er een extra vertraging van maximaal drie maanden optreedt", rekent hij voor.

"En als blijkt dat er aanvullende stikstof maatregelen nodig zijn om de uitstoot te compenseren, kost dat ook weer tijd. Bovendien moet de portemonnee worden getrokken om de bouwaanvragen en eventuele aanvullende maatregelen te betalen; ook bij de overheid, die de projecten moeten beoordelen. De kans is groot dat nieuwe bouwprojecten worden heroverwogen en uiteindelijk niet doorgaan."

Wat is het stikstofprobleem ook alweer? We leggen het in 1 minuut uit in de video hieronder:

Geen perspectief

Ook de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) maakt zich zorgen. "Een negatieve uitspraak en als gevolg daarvan het stilleggen van nog meer bouwactiviteiten, zorgt voor het nog verder oplopen van het woningtekort. Met alle maatschappelijke en economische gevolgen voor de Nederlandse samenleving van dien", zegt woordvoerder Maxime van den Hoven.

Niels Ruijter, directeur van de Nederlandse Vereniging Toeleverende Bouwmaterialenindustrie (NVTB), deelt de mening van Mulder en Van den Hoven en waarschuwt voor de gevolgen. "Een bouwstop van negen maanden biedt geen perspectief. Door de prijsstijgingen is veel vlees van de botten al verdwenen bij onze leden. Een bouwstop van negen maanden zullen veel bedrijven niet overleven."

En dat betekent dat de bouwwereld meer moet importeren, waardoor de zelfstandigheid van de Nederlandse bouwwereld in het geding komt. "Ik vind dat een groot gevaar voor onze industriële infrastructuur. De Nederlandse overheid krijgt veel minder invloed op de bouwprojecten in eigen land."

Er wordt bovendien gewezen op de maatschappelijke gevolgen van een mogelijke negatieve uitspraak van de Raad van State en een tijdelijke bouwstop van nieuwe projecten. "Bij het Porthos project komt eenmalig 160 ton stikstof vrij, terwijl er uiteindelijk 12,5 miljoen ton CO2 wordt opgeslagen. Richting de burger is het moeilijk uit te leggen dat een project dat moet zorgen voor minder milieubelasting vanwege een eenmalige stikstofuitstoot niet door kan gaan", legt Mulder van Bouwend Nederland uit.

Gevolgen

"De kans is dan erg groot dat bijvoorbeeld nieuwe windmolenparken ook niet zonder vergunning kunnen worden aangelegd. Woningbouwprojecten en infrastructurele projecten lopen ernstige vertraging op."

De NVM vindt een al te grote vertraging niet wenselijk. "Wonen is een grondrecht en gezien de zeer hoge woningnood móeten we de bouw echt aan de gang houden. Naast het voorkomen van schadelijke effecten voor de woningmarkt is het minstens zo belangrijk dat boeren perspectief krijgen en niet worden neergezet als de veroorzaker van het probleem", aldus Van den Hoven. "Het is duidelijk dat het stikstofprobleem een van de vele top prioriteiten voor dit kabinet moet zijn."

Een negatieve uitspraak van de Raad van State verlamt het huidige kabinet, denkt Mulder van Bouwend Nederland. "De ambities op het gebied van wonen, mobiliteit, energietransitie en klimaat kunnen dan deze regeerperiode de koelkast in. Dat lijkt me voor het hele kabinet niet wenselijk."

In 2021 heeft Bouwend Nederland samen met VNO-NCW, MKB-Nederland, LTO, Natuurmonumenten en Natuur & Milieu een eigen akkoord opgesteld om de stikstof doelen in 2030 te halen: Duurzaam Evenwicht. "Het kabinet heeft er weinig mee gedaan. Er is op korte termijn nog onvoldoende mogelijk. We verwachten daarom van het kabinet meer snelheid en adequate besluiten."

Teleurgesteld

Voor Ruijter van NVTB ligt het probleem dieper. "Kijk, voor de Nederlandse economie is de bouwsector too big to fail. Een negatieve uitspraak in het Porthos Project leidt tot een nare cocktail. Er liggen grote renovatieprojecten van wegen en bruggen te wachten, er is een woningtekort en gemeenten en burgers hebben enorm veel last van inflatie", legt hij uit.

"Tel hierbij de hoge energieprijs en het gebrek aan leiderschap en de voedingsbodem voor problemen is vruchtbaar. Burgers gaan zich nog meer afkeren van de politiek."