Kon tbs'er uit Pompekliniek (te) makkelijk vluchten? 'Er is altijd een risico'

De man was op verlof met één begeleider toen hij de benen nam. De begeleider rende nog achter hem aan, maar omdat de tbs'er meteen in een vluchtauto kon springen, kon ze hem niet tegenhouden.

Protocollen in werking

Op zo'n moment gaan er meteen verschillende protocollen in werking, vertelt Jaap Timmer, politiewetenschapper aan de Vrije Universiteit Amsterdam. De patiënt komt dan meteen met zijn signalement, naam en toenaam in politiesystemen te staan. De politie is er dan van op de hoogte dat de ontsnapte patiënt wordt gezocht en moet worden aangehouden.

Rond half twee in de middag kreeg de politie meerdere meldingen van een ernstig incident in een woning in Soest. Hulpdiensten troffen er een zwaargewonde vrouw aan. Ze bleek meerdere keren gestoken te zijn en de vermoedelijke dader was gevlucht. 

Het bleek al gauw dat het om de 31-jarige ontsnapte tbs'er ging. Onder leiding van het Openbaar Ministerie werd een grote zoekactie gestart, in samenwerking met onder andere FastNL. Dat is een speciaal team voor het zoeken en aanhouden van voortvluchtigen. De gevluchte tbs'er werd later op de dag aangehouden in Lansingerland. Het onderzoek naar de steekpartij loopt nog.

Het is nog niet bekend of en hoe de tbs'er en de 27-jarige vrouw elkaar kennen. De vraag of de vrouw niet direct ingelicht had moeten worden, is lastig te beantwoorden. Bekenden of naasten worden ook niet altijd ingelicht bij een ontsnapping. Het hangt ervan af hoe over bepaalde familieleden en vrienden wordt gedacht, zegt Timmer. "Sommige mensen gaan natuurlijk bij familie of vrienden onderduiken. Dan is het juist zaak dat je niet degene bij wie kan worden ondergedoken inlicht dat je aan het zoeken bent."

Kritiek op tbs

Een ontsnapping van een tbs'er trekt veel aandacht. "Dat is heel begrijpelijk", zegt Timmer. "De paradox is dat tbs een van de meest succesvolle methodes is om te straffen en te rehabiliteren." Hij benadrukt ook het belang van begeleid verlof. "Het is een methode om mensen weer in contact te brengen met de samenleving." En dat gaat dus juist heel vaak goed.

Of de vluchtpoging van gisteren te gemakkelijk ging, durft Timmer niet te zeggen. "Dat soort risico's zijn er altijd. Het is continu een kwestie van beoordelen en afwegen. Zo'n casus wordt in ieder geval altijd direct geëvalueerd."

Wat ook veel mensen opviel gisteren: weer ging het om de Nijmeegse Pompekliniek. Na een dubbele ontsnapping van tbs'ers in juni van dit jaar werden de verloven van de Pompekliniek tijdelijk stopgezet. De ontsnapping van gisteren heeft niet dezelfde gevolgen.

Alleen gisteren werden de verloven ingetrokken, vandaag zijn ze weer als gepland, 'omdat het incident plaatsvond in de stad en niet in de kliniek', zegt een woordvoerder van de Pompestichting.

Tik op de vingers

De twee tbs'ers uit de Pompekliniek die in juni van dit jaar ontsnapten, kregen hulp van buitenaf door iemand die met een slijptol een gat in het hek had gemaakt waar de twee tbs'ers doorheen konden kruipen. Ze gingen er vervolgens met een vluchtauto vandoor. Een van de twee, Sherwin Benshomin Windster, is nog steeds niet teruggevonden.

Door de ontsnappingen in juni en de ontsnapping van gisteren lijkt het alsof de Pompekliniek vaak problemen ervaart met ontsnappingen. Toch laten cijfers uit 2021 zien dat de kliniek uit Nijmegen in verhouding met andere klinieken niet opvallend scoort.

Desondanks werd in februari 2019 door de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) geconcludeerd dat de Pompestichting, waar de Pompekliniek onder valt, niet voldeed aan de benodigde beveiligingseisen. Ook waren er destijds geen afspraken gemaakt over hoe dat kon worden opgelost.

Na de conclusie van DJI is er gekeken of andere tbs'ers, van wie aanwijzingen bestaan voor vluchtgevaar, op de juiste plek zijn geplaatst. Dat bleek toen in orde. Ook is de informatievoorziening aangescherpt, waardoor de signalering van vluchtgevaar duidelijker naar voren komt.

De Pompestichting heeft na de gevluchte tbs'ers in juni extra maatregelen genomen om een nieuwe ontsnappingspoging te voorkomen. Vanwege de veiligheid is het niet bekend wat die maatregelen precies inhouden. Verder werd er gewerkt aan een tweede hek bij de kliniek.

Statement Pompekliniek

In een statement laat de Pompekliniek weten blij te zijn met het handelen van de politie. "Vanzelfsprekend brengt dit incident veel teweeg bij patiënten en medewerkers van de Pompestichting. Wij betreuren de situatie enorm."