Wachtlijst voor donornier groeit jaar na jaar, maar perspectief is beter dan ooit
Goed nieuws voor mensen met ernstig nierfalen: steeds vaker kunnen ze een gezonde nier krijgen door middel van transplantatie. Tegelijkertijd is er sprake van een forse stijging van het aantal mensen dat hiervoor op een wachtlijst staat. Maar dat is juist een logische tendens, zegt een nierspecialist tegen RTL Nieuws.
Uit cijfers van de Nierstichting blijkt dat er jaarlijks 2000 nierpatiënten in Nederland bijkomen. Er is sprake van nierfalen als je nieren voor minder dan 15 procent werken. Om in leven te blijven zijn dialyse of een niertransplantatie nodig.
Bij nierdialyse moeten afvalstoffen uit het bloed drie keer per week worden gefilterd. Vaak moet een patiënt daarvoor naar het ziekenhuis. Patiënten zijn pas écht geholpen met een transplantatie: de kwaliteit van leven gaat flink vooruit én je kunt ook langer overleven.
Boven de 1000
In 2022 zijn 516 niertransplantaties uitgevoerd door een levende donor, zo blijkt uit cijfers van de Nederlandse Transplantatie Stichting. Daarnaast hebben 492 mensen na overlijden een nier gedoneerd.
Volgens de Nierstichting is hiermee bewezen dat de nieuwe donorwet, die in 2020 van kracht werd, een succes is. 8,1 miljoen mensen staan nu geregistreerd met toestemming voor donatie.
Tegelijkertijd is het zo dat de wachtlijst voor een donornier ook blijft groeien. In 2022 steeg het aantal wachtenden met 5 procent, van 877 naar 923. In 2017 waren dat er nog maar 650.
| Jaar | Wachtlijst (nier) |
| 2022 | 923 |
| 2021 | 877 |
| 2020 | 806 |
| 2019 | 803 |
| 2018 | 719 |
| 2017 | 650 |
Sneller op een wachtlijst
Hoe dat komt? Nierpatiënten worden vaker op de wachtlijst geplaatst. Een tendens, zegt Stefan Berger van de Nederlandse Transplantatie Stichting en nierspecialist (officieel nefroloog) in het UMCG.
Dat de wachtlijst in aantal groeit, wil niet zeggen dat mensen die erop staan langer moeten wachten. "Als je er eerder op komt, krijg je ook eerder de kans om een nier te krijgen. Daarnaast is het zo dat de ene patiënt eerder een match heeft dan een ander. Dus sommigen hoeven helemaal niet lang te wachten."
Het komt nu ook zelfs voor dat patiënten preventief een transplantatie krijgen. "Dan is de nier wel verzwakt, maar was nierdialyse nog niet per se nodig. Dat gebeurt af en toe."
Dan is er ook een tweede aspect, zegt Berger. Door meer kennis over transplantatie en steeds meer routine, zijn de resultaten beter. "Steeds meer mensen komen in aanmerking voor transplantatie, vooral onder de oudere populatie. Nu is het zo dat mensen boven de 75 een nier kunnen krijgen, dat was vroeger niet zo."
Te veel zout
Als alle Nederlanders zich zouden houden aan een maximum van 6 gram zout per dag, voorkomt dat 150.000 gevallen van chronische nierschade over een periode van 10 jaar. Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM, dat in 2018 werd uitgevoerd.
Het was voor het eerst dat het effect van zoutvermindering op deze manier is onderzocht. Zoutvermindering zou ook bijna 250 gevallen van nierfalen voorkomen, waarbij dialyse of transplantatie nodig is. Dat mensen in Nederland te zout eten is niets nieuws en komt voor een groot deel door het eten van bewerkt voedsel. Volgens de Nierstichting groeit het aantal mensen met nierschade nog altijd.
De kans op een nierziekte, verschilt sterk van persoon tot persoon. "Het is vaak genetisch bepaald. Het is wel zo dat als je er aanleg voor hebt, dat leefstijl enorm van invloed kan zijn", legt Berger uit. "Veel zout eten, roken en drinken zijn daarbij risicofactoren."
"We zien nu een groter aanbod aan organen, zodat nierpatiënten een beter perspectief krijgen", zegt Mariette Kraayvanger van de Nierstichting, die zeer te spreken is over de gevolgen van de donorwet.
Inhaalslag
Volgens Kraayvanger is er het afgelopen jaar een inhaalslag geweest wat betreft het aantal nierdonaties bij leven. "Daardoor hoefden minder mensen aan de dialyse, een behandeling die zowel lichamelijk als emotioneel belastend is. Een tijdige transplantatie vermindert ook de werkdruk voor het personeel in de dialysezorg, dat al overbelast is vanwege grote personeelstekorten."
De Nierstichting zet zich in voor de verbetering van de kwaliteit van donornieren door een verbeterde selectie en nieuwe behandelingen. Patiënten kunnen daardoor langer een goed functionerende donornier behouden.
Nierspecialist Berger zegt dat er stappen worden gezet. "Zo zijn we in staat organen van overledenen beter te bewaren. En we kunnen nu ook meer organen transplanteren die we vroeger zouden hebben afgekeurd, door ze beter te testen."
Dankbaar
Volgens Berger hebben we het in Nederland best goed voor elkaar. "En we moeten enorm dankbaar zijn dat we veel donoren hebben. Transplantatie kan alleen maar hierdoor."
Ook Kraayvanger is daar blij mee. "Het positieve effect van de donorwet zien we in de getallen terug. Wij zijn dankbaar dat zoveel mensen bereid zijn om hun organen af te staan na hun overlijden. Zij geven mensen daarmee hun leven terug. Voor nierpatiënten blijven dus zowel nierdonatie na overlijden als nierdonatie bij leven hard nodig. We zien nog altijd dat mensen komen te overlijden terwijl zij wachten op een nier."
