Stella had een rijkeluisleventje en belandde in de bijstand: 'Dat kan dus gewoon'

Slingers. Ballonnen. Snoepjes. Een feesthoedje. Dat trof Stella aan in de verrassingsdoos die ze had gekregen van stichting Jarige Job. Die deelde dit soort pakketten uit aan ouders die in armoede leven, zodat die nog steeds de verjaardag van hun kind kunnen vieren. Op het moment dat Stella die doos opende, werd ze overmand door verdriet. "Ik zag al die spulletjes die ik zelf niet meer kon kopen en besefte: we zijn écht arm." 

Maar daarna voelde ze ook iets anders. Rijkdom. "Ik was nog nooit zo blij geweest met zoiets kleins. Ineens kregen slingers duizend keer meer waarde dan ooit."

Alle vinkjes

Stella groeide op in het Gooi, met de spreekwoordelijke gouden lepel in haar mond. Ze was, wat je noemt, een zondagskind. Haar vader was huisarts, haar moeder verpleegkundige. Noem haar naïef, maar ze had nog nooit van het woordje 'bijstand' gehoord. Stella kreeg alles wat ze wilde, had veel vriendinnetjes die ook rijke ouders hadden, ging vaak op vakantie, werd naar ballet gebracht, naar de hockey. 

"Behalve dan dat ik een donkere huidskleur heb omdat mijn moeder uit Curaçao komt, voldoe ik aan alle vinkjes", zegt ze. "Ik had ontzettend veel privileges en was me daar eigenlijk nooit bewust van. Daarom spreekt mijn verhaal ook zoveel mensen aan. Want ja: ook rijkeluiskinderen kunnen in de bijstand terechtkomen. Kijk maar naar mij."

Kijk maar naar haar. Want Stella schaamt zich niet meer voor haar verhaal. "Ik wil het woordje schaamte niet eens meer in de mond nemen, wist je dat? Dit kan namelijk iederéén overkomen."

Dacht nooit na

Stella werd accountmanager en kreeg ook in Amsterdam een 'lekker bestaan'. Ze ging vaak op vakantie, veel uit eten, vaak borrelen met vriendinnen. Ze kreeg een goede baan bij een groot modemerk, woonde midden in de populaire wijk De Pijp in een prachtappartement, maakte veel werktripjes naar het buitenland waar ze geregeld dure merkkleding kocht, 'want ik was er nou toch'. "Ik dacht nooit na over geld. Als ik een leuk bloesje zag, kocht ik het. Ook als ik gister óók al een leuk bloesje had gekocht."

Op haar 35ste leerde ze, in haar stamcafé, een leuke man kennen. Ook hij had een goede baan als advocaat. Ze 'klooiden' drie jaar aan, leefden 'een droomleventje', kochten een huis in 'de mooiste straat van Amsterdam', en daarna werd Stella zwanger. Zoon Kick werd geboren, dochter Pleun twee jaar later. Het gezin verhuisde naar een groot appartementencomplex in de stad, met een zwembad, sauna en een kindercrèche erbij. "Het toppunt van luxe, ik weet het", lacht ze. So far, so good. 

"En toen… Ja. En toen. Toen ging het een beetje mis." 

Eerst raakte de liefde op, daarna het geld. Beide gebeurde geruisloos, beetje bij beetje bij beetje. "Mijn ex en ik gingen uit elkaar, en ik dacht: dit chef ik wel eventjes. Maar ik had inmiddels geen baan meer, en we hadden ons huis in de crisis gekocht, dat was eigenlijk niet een heel slimme zet. We waren beiden hoofdelijk aansprakelijk, hadden alles vastgelegd voor als één van ons twee zou overlijden, maar niet als we uit elkaar zouden gaan." 

"Ik moest  vertrekken, maar kon geen woning vinden. Ondertussen betaalde mijn ex de hypotheek, want het huis kon niet worden verkocht, en mijn ex wilde er niet weg. Toen stuitte ik op een project waarbij mensen een onderneming kunnen beginnen en dan een bedrijfsruimte kunnen krijgen met een woning erbij. Om een beetje leven in de brouwerij te krijgen, in die wijk." Het gebeurde geruisloos. 

Geen basis

Stella kreeg groen licht, begon een pop-upstore, maar moest na negen maanden concluderen: het werkt niet. "Er kwam veel te weinig geld binnen. Ik moest ineens een uitkering aanvragen en een nieuw huis zoeken." Ze stond op straat. Een rusteloze periode volgde: ze hopten van huis naar huis naar huis, kinderen de tasjes weer inpakken, Stella met rolkoffers vol spullen, op naar het volgende tijdelijke heenkomen. "Het was vreselijk", zegt ze erover. "Mijn kinderen en ik hebben het er nog steeds weleens over, hoe erg dat was. Weer weg. Geen basis. En dat is alles wat je je kinderen wil bieden, als ouder: een thuis. Iets vasts." 

"Ik probeerde het zo zacht mogelijk voor de kinderen te maken, ze waren toen 6 en 8. Ik deed alsof het een avontuur was. Op elke nieuwe plek bouwden we een feestje: picknicken in de woonkamer, een tent opzetten, pannenkoeken bakken. Mijn zoon is gek van varen, dus toen we in een woonboot verbleven, regelde ik een rubberboot zodat we uit school gingen varen. En dan lag ik ’s avonds, na het voorlezen, in mijn eentje in bed naar het plafond te staren." 

Ze dacht dan, tijdens die plafonddiensten, twee dingen: hoe ben ik hier beland, en: hoe kom ik hier weer uit? 

"Het is niet eens zo dat ik echt aanmaning na aanmaning kreeg, want er kwam nog wel wat geld binnen van de uitkering, en ik kreeg alimentatie. Maar, we moesten beknibbelen en we belandden in een sociale huurwoning in een wat ze een 'aandachtswijk' noemen. En weer dacht ik: van Het Gooi naar hier. Hoe kan dat toch?" 

En dat is dus precies waarom ze haar verhaal vertelt. Het is gewoon een soort domino-effect: er hoeft maar één ding in het leven een beetje verkeerd te gaan, en alles kan verkeerd gaan. Wie zijn geld en baan kwijtraakt, raakt zijn waardigheid kwijt.

Gefaald

"Ik voelde me niet meer de Stella die ik altijd was. Ik kon niet meer meedoen met de maatschappij. Je wordt niet meer uitgenodigd voor etentjes – eerst omdat ik geen stelletje meer was, daarna omdat ik had aangegeven dat ik het gewoon niet meer kon betalen. Ik kon me niet eens een oppas veroorloven om een avondje weg te gaan, laat stáán die avond ook nog voor vijftig euro te eten. Ik ben ook best wat vrienden kwijtgeraakt." 

Ze kon geen kleren meer kopen, had geen tijd en puf meer om voor zichzelf te zorgen. Alles ging naar haar kinderen en de vaste rekeningen. Zichzelf zette ze op de derde, of nee, de laatste plek. Solliciteren deed ze wel, maar ze werd nergens aangenomen. "Vind je het gek? Ik straalde niets meer uit en voelde het zelf ook niet meer. Ik had gefaald als vrouw, als moeder." Ze belandde in iets waar heel veel mensen met financiële problemen volgens haar in belanden: een negatieve spiraal. 

Stella’s moeder kreeg alzheimer. "Dat deed zoveel zeer: ze was mijn steun en toeverlaat, en ineens kon ik niet meer met haar praten." Stella werd bovendien zelf ook ziek. 'Verkeerde cellen in je baarmoeder', had de dokter gezegd, 'héél verkeerde cellen', had de gynaecoloog gezegd. Haar baarmoeder moest worden verwijderd, ze moest tot twee keer toe worden geopereerd. Werken was, hoe graag ze het ook wilde, in die tijd geen optie meer. 

Zuurstofmasker

"Maar weet je wat het gekke was? Mijn gezondheid, het deed er allemaal niet toe, omdat ik zo werd opgeslokt door de financiële problemen, en de zorg voor mijn kinderen. Terwijl je gezondheid het állerbelangrijkste zou moeten zijn." Ze moet weleens denken aan wat er in het vliegtuig altijd wordt gezegd: als er problemen aan boord zijn en de zuurstofmaskers komen naar beneden, help dan éérst jezelf, en dan de ander. "Ik was mijn eigen zuurstofmasker vergeten." 

Er waren dagen dat het gezin compleet afhankelijk was van voedselbankpakketten. "Eerst vond ik het verschrikkelijk om daarheen te moeten. De plek, op zo’n troosteloos plein: vreselijk. Je daar moeten inschrijven: ook vreselijk. Maar op een gegeven moment voelde ik zoveel dankbaarheid dat die voedselbank bestond. Dan kregen we snoepjes in ons pakket, en omdat ik nooit snoep kocht voor de kinderen, werd ik gewoon blij. Van kindersnoep!" 

Ze besloot erover te gaan schrijven op Facebook. Ze fotografeerde de spullen die ze kreeg, ze vertelde over de initiatieven – gratis stadsuitjes naar bijvoorbeeld de kinderboerderij – die ze via liefdadigheidsprojecten kreeg. "Ik wilde mensen laten zien, óók – of juist – de mensen in mijn rijke bubbel: kijk naar wat je wel hebt. En niet naar wat je niet hebt. Ik heb echt maling gehad aan sommige vriendinnen die het raar vonden dat ik zo open was. Dat was ook wel het moeilijke: ik was dan wel arm, maar zat nog steeds wel in die bubbel met succesvolle moeders en welgestelde gezinnen. Ze waren heel lief hoor, soms namen ze mijn kinderen mee naar een uitje, en dan hoefden ze niets te betalen, en mijn zoon en dochter mochten zelfs mee op vakantie. Heb je het weer: mijn dankbaarheid. Maar mensen hadden ook zoiets van: nou, Stella, hang nou niet je vuile was buiten." 

Maar iedereen mag de vuile was van Stella zien. En ja, soms vinden haar kinderen het moeilijk. 'Niet iedereen hoeft te weten hoe arm we waren, mam', zeggen ze dan. 

Schaamte is groter

"Ik probeer ze zoveel mogelijk uit de wind te houden, en tegelijkertijd te laten zien hoe belangrijk het is hier open over te zijn. Als niemand erover vertelt, blijft het altijd in het verdomhoekje." Leven in armoede laat littekens achter, ziet Stella bij haar kinderen. Ze doen het goed op school, misschien wel een beetje te goed. "Ze zijn heel gedreven, ook om een bijbaantje te vinden, en om nieuwe kleding te dragen, zodat niemand kan zien dat ze minder geld hebben. De schaamte is nu wel groter dan toen ze klein waren: toen kon ik het nog een beetje wegmoffelen, hadden ze niet door dat we geen geld hadden." 

Uiteindelijk kon Stella, door een ingewikkelde constructie die werd bedacht door de rechter, van het koophuis van haar en haar ex-man afkomen. Het gaat financieel iets beter, maar nog niet heel goed. Het is nog steeds passen en meten. Het is nog steeds nadenken: als ik nu uiteten ga, kan ik dat de rest van de maand niet meer doen. 

"Maar ik heb ook niet meer die behoefte om maar uit te geven, zoals ik dat vroeger deed. Ik ben nu vooral bezig met van mijn shit mijn missie te maken." 

Andere aanpak

Ze geeft lezingen bij woningcorporaties, grote bedrijven, ministeries, provincies, gemeenten, banken, universiteiten, scholen. De hulp aan bijstandsgezinnen moet beter, meer integraal.

"Een beetje zoals in een gezondheidscentrum, waar mensen met rugproblemen naar de huisarts kunnen, de haptonoom, de fysio en de diëtist. Dat moet ook gebeuren voor mensen met financiële shit, maar dan: een budgetcoach, iemand die je helpt met het pimpen van je cv. Een mindfullnesscoach die je weer zelfvertrouwen en rust kan geven. Een psycholoog, met wie je patronen kan doorbreken. Een jobcoach. Gewoon een netwerk met professionals die niet alleen naar je rekeningen kijken, maar die je helpen met jezelf." 

"Veel mensen raken zichzelf enorm kwijt als ze in de schulden zitten. Als je jezelf niet meer hebt, kom je nergens." Ze schreef een boek over haar ellende, Armoede krijg je gratis, en merkte weer hoe onze samenleving is gericht op status. "Toen dat boek er was, merkte ik dat mensen weer interesse in mij hadden. Zo van: jij hebt weer iets succesvols gedaan, en dus ben je weer hoger geklommen op de ladder. Misschien dacht ik zelf vroeger ook zo, maar het slaat nérgens op." 

Wat wel ergens op slaat: de lessen die ze leerde door haar financiële ellende. Hoe belangrijk gezondheid is. Hoe je blij kan worden van gratis slingers, van vrienden die wél blijven, nieuwe vrienden, van picknicken in de woonkamer. Hoe je je, ook in tijden van armoede, toch rijk kan voelen.

Zondaginterview

Elke zondag publiceren we een interview in tekst en foto's van iemand die iets bijzonders doet of heeft meegemaakt. Dat kan een ingrijpende gebeurtenis zijn waar diegene bewonderenswaardig mee omgaat. De zondaginterviews hebben gemeen dat het verhaal van grote invloed is op het leven van de geïnterviewde.

Ben of ken jij iemand die geschikt zou zijn voor een zondaginterview? Laat het ons weten via dit mailadres: zondaginterview@rtl.nl

Lees hier de eerdere zondaginterviews.