Vaker hobbelige vluchten door klimaatverandering, zegt studie

Dat blijkt uit een nieuwe studie die is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Geophysical Research Letters. "Voor wetenschappers is deze uitkomst niet verrassend", zegt Bart Verheggen, klimaatspecialist van RTL Nieuws. "De modellen voorspelden dit al. Het bijzondere aan dit onderzoek is dat die voorspelling nu voor het eerst bevestigd wordt door de metingen."

Vluchten 'steeds onrustiger'

Volgens het onderzoek leidt warmere lucht in de atmosfeer, veroorzaakt door de uitstoot van CO2, met name boven de Atlantische Oceaan tot 'hobbeliger' vluchten. Sinds 1979 zou het aantal uren van zware turbulentie daar met 55 procent zijn toegenomen, van 17,7 uur in 1979 naar 27,4 uur in 2020.

Onderzoeker en medeauteur van de studie Paul Williams van de Universiteit van Reading, die al jaren onderzoek doet naar klimaatverandering en turbulentie, en die volgens Verheggen een goede reputatie heeft, zegt dat de wereld 'moet investeren in systemen die turbulentie beter voorspellen en signaleren'. Dit om te voorkomen dat de grillige lucht in de komende decennia 'tot steeds onrustigere' vluchten leiden.

Het onderzoek gaat nadrukkelijk over 'clear air turbulence', oftewel turbulentie die optreedt terwijl er op het oog geen vuiltje aan de lucht is. "Dat maakt het relevant", zegt klimaatspecialist Verheggen. "In een donderwolk of een depressie kun je turbulentie verwachten, en dan kun je er gemakkelijk omheen vliegen. Maar hier gaat het om een veel minder voorspelbare vorm."

Recept voor turbulentie

Volgens Verheggen zorgt de opwarming van de aarde ervoor dat de verschillen in temperatuur tussen de luchtstromen groter worden. "En ook de verschillen in windsnelheden nemen daardoor toe. In de gebieden en luchtlagen waar die windstromingen elkaar raken, zijn de contrasten dus groter. Een goed recept voor turbulentie."

De luchtvaart heeft overigens ook op andere terreinen last van klimaatverandering. Vluchten worden door de 'jet stream', of straalstroom (de windstromen op grote hoogte) langer. Daarnaast hebben vliegtuigen in warme lucht minder draagkracht. "Dat is nogal ironisch", zegt Maurice Middendorp, meteoroloog van Buienradar. "Het luchtverkeer is zelf medeverantwoordelijk voor het uitstoten van grote hoeveelheden CO2, en snijdt daarmee zichzelf in de vingers. Vliegtuigen kunnen daardoor minder mensen of vracht aan boord nemen."

Dat kost dus meer brandstof, die door minder passagiers betaald wordt. Daarnaast wijst het onderzoek erop dat vliegtuigen door de turbulentie sneller en vaker onderhoud nodig hebben, wat ook weer extra kosten oplevert. Medeonderzoeker Mark Prosser zegt in The Guardian: "De extra kosten van turbulentie zijn alleen al in de Verenigde Staten 150 tot 500 miljoen dollar per jaar."

Onderhoudsbeurt

Verheggen: "Als je je fiets vaak hard door elkaar schudt, zul je ook sneller voor een onderhoudsbeurt moeten." Daarnaast kan de toenemende turbulentie volgens medeauteur Prosser ook gevaarlijk zijn voor passagiers en crew.

Tussen 1979 en 2020 nam de 'gematigde' turbulentie boven de Atlantische Oceaan toe van 70 naar 96,1 uur, een toename van 37 procent. Lichte turbulentie ging 17 procent omhoog, van 466,5 naar 546,8 uur.

Het onderzoek richtte zich vooral op de Noordelijke Atlantische Oceaan en Noord-Amerika, maar de auteurs zeggen dat ook boven Europa, het Midden-Oosten en de Zuidelijke Atlantische Ocean de turbulentie flink is toegenomen.

Zowel Middendorp als Verheggen relativeert de ernst van het probleem. Verheggen: "Als je kijkt naar alle gevolgen van klimaatverandering, is dit natuurlijk niet meteen een alarmerende. Maar het laat wel goed zien dat klimaatverandering op allerlei terreinen een rol speelt."