Gijzelingen, raketaanvallen en vuurgevechten: 'ongekende' aanval Hamas lijkt Israël te verrassen

"Ik ben al acht jaar Midden-Oostencorrespondent, ik heb twee jaar in Israël gewoond, dit is een scenario dat niemand ooit voor mogelijk heeft gehouden", zegt Koens. Ook historicus en universitair docent aan de Universiteit Utrecht Peter Malcontent was naar eigen zeggen 'flabbergasted' toen hij het nieuws vanmorgen las: "Het is de eerste keer dat de Hamas-strijders massaal Israëlisch territorium binnenvallen."

De Palestijnse infiltranten staken vanmorgen op verschillende plekken de zwaarbewaakte grens over: "Het is ongekend dat dat is gelukt", zegt Koens. "De Gazastrook is volledig omsingeld: er staan gigantische hekken omheen en het leger is daar volop aanwezig. Het hek is op verschillende punten doorgeknipt. Er zijn beelden van Palestijnse gewapende milities die op een brommertje dwars door het hek heen rijden. Zoiets heb ik nog nooit gezien."

Volgens het Israëlische leger kwamen ook mensen via de zee en zelfs door de lucht de grens over met behulp van paragliders. Daarnaast werd er een spervuur van duizenden raketten afgevuurd vanuit de Gazastrook. Mohammad Deif, de leider van de militaire tak van Hamas, zegt dat 5.000 raketten zijn gelanceerd. "Dat is misschien wat overdreven", zegt Malcontent. "Israël praat zelf over zo'n 2500 raketten. Laten we zeggen dat het er ergens tussenin zat."

Lynchpartijen

Israëlkenner Matthijs Schussler vindt het heftig: "Heel veel is nog onduidelijk, maar het lijkt erop dat er moordpartijen, lynchpartijen plaatsvinden. Mensen worden ontvoerd en door de straten van Gaza gesleept of rondgereden op pick-uptrucks", vertelt hij. Schussler werkt voor ELNET, een organisatie die zich richt op het versterken van banden tussen Europa en Israël. Als kind woonde hij in Israël.

"Veel huizen hebben daar safety rooms, in verband met raketaanvallen die daar nog vaak plaatsvinden. Toch staan mensen daar echt doodsangsten uit. De situatie is echt heel schrijnend." Dat beaamt de Nederlandse Mirjam Reijnen vanochtend ook tegenover persbureau AP. Ze woont in Nahal Oz, dicht bij de Gazastrook: "Met raketten voelen we ons op de een of andere manier veiliger, wetende dat we het raketafweersysteem en onze veilige kamers hebben. Maar weten dat terroristen op straat rondlopen is een ander soort angst."

Gegijzeld

Op sociale media circuleren video's van Hamas-strijders die in gestolen Israëlische militaire voertuigen door de straten rijden. In Sderot in het Zuiden van Israël zou het vuur geopend zijn op voorbijgangers. Een bewoner meldt 'een zee van lichamen' aan persbureau Reuters. In verschillende steden zijn vuurgevechten gemeld, een aantal Israëliërs is gegijzeld. Hoeveel dat er zijn is nog niet bekend. Hamas heeft een video gepubliceerd van drie mannen die krijgsgevangen zijn gemaakt.

In deze video is te zien hoe Hamas te werk ging:

"Het zijn ontvoeringen van burgers en soldaten", zegt Koens. "Dorpjes in de buurt van Gaza zijn heel goed beveiligd: met een enorme poort, een hek en zwaarbewapende bewaking voor de deur. Maar daar zijn die Palestijnen gewoon doorheen gedrongen. Het is ondenkbaar en toch gebeurt het. " 

Uit het niets

Voor de Israëliërs kwam de aanval uit het niets, zegt historicus Malcontent. Er zijn er volgens hem wel onderliggende aanleidingen voor Hamas om de aanval uit te voeren, zoals 'het toenemende geweld en de oplopende spanningen van het afgelopen anderhalf jaar op de Westelijke Jordaanoever'.

Ook de betrekkingen tussen andere landen en Israël zullen een aanleiding zijn geweest, zegt hij: "Hamas wil laten zien aan de omliggende Arabische landen die hun betrekkingen met Israël verbeteren, dat dat geen kans heeft. Dit is een waarschuwing voor die landen, Hamas zegt: wij doen nog mee." 

Ten derde speelt ook de onrust op de Tempelberg mee, zegt de historicus: "In de eerste verklaringen van Hamas van vanmorgen werd ook daarnaar verwezen." Het gebied in Jeruzalem wordt zowel binnen het jodendom als de islam heilig beschouwd.

In de timing van de aanval speelt de politieke situatie in Israël mogelijk ook een rol: "Intern is Israël nog nooit zo verdeeld geweest als nu." Dat ziet Israëlkenner Schussler ook: "Er is onrust tussen verschillende politieke partijen en door de huidige koers van de regering.  In die context werd eerder al gewaarschuwd dat Israël moet oppassen dat de aandacht niet verslapt voor de externe dreigingen, en dat anderen gebruik kunnen maken van die interne onrust." 

Onleefbaar

Volgens correspondent Koens vloeit de aanval vooral voort uit de onhoudbare situatie in Gaza. "Het is totaal onleefbaar. Gaza is hermetisch van de buitenwereld afgesloten door Israël. Er wonen twee miljoen mensen op een grondgebied dat ongeveer twee keer zo groot is als Texel. De beste manier om het te omschrijven is als de grootste openluchtgevangenis ter wereld. Als je als Palestijn in Gaza woont, zit je daar vast. Er zijn geen havens, geen luchthavens: je zit daar vast." De wanhoop is enorm, vertelt Koens. "Al is dit geweld op geen enkele manier goed te praten." 

Vanuit Israël is op de aanval gereageerd. "We zijn in oorlog", zei de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in een televisietoespraak. "De vijand zal een ongekende prijs betalen", voegde hij eraan toe. De Israëlische defensieminister spreekt van een 'grote fout' door Hamas. 

"Er zal met fors geweld gereageerd worden", zegt Malcontent. "De luchtmacht is nu al bezig met het bombarderen van Gaza-stad, en probeert daarbij zoveel mogelijk Hamas-infrastructuur te vernietigen."

Het is niet onwaarschijnlijk dat het conflict nog langer zal duren. Malcontent sluit niet uit dat de vonk kan overslaan naar de Westoever 'omdat de situatie daar zo gespannen is'. "De Palestijnse autoriteiten daar zullen niet onmiddellijk Hamas steunen met geweld, maar het zou kunnen gebeuren dat er opstootjes zijn op straat. Stel dat dit huidige conflict langer dan een paar dagen aanhoudt, dan kunnen er rare dingen gebeuren."

In deze video is te zien hoe de raketten van Hamas richting Israël worden afgevuurd: