Importverbod Russische steenkool zal Nederland hard raken
De voorgenomen ban van de Europese Unie op steenkool uit Rusland gaat gevolgen hebben voor Nederland. Een groot deel van de kolen die we importeren voor eigen gebruik, komt uit Russische kolenmijnen.
De Europese Commissie maakte dinsdag bekend te streven naar een invoerverbod voor Russische kolen. Dat zou onderdeel moeten worden van een groter pakket van nieuwe sancties, waaronder ook een transactieverbod voor nog eens vier Russische banken moet vallen. Volgens voorzitter Ursula von der Leyen wordt nog nagedacht over een olie-invoerverbod.
'Behoorlijk afhankelijk' van Russische steenkool
Een nieuw sanctiepakket kan pas worden doorgevoerd als alle lidstaten er eensgezind mee instemmen. Dat was woensdagavond nog niet gebeurd.
Nederland is 'behoorlijk afhankelijk' van Russische steenkool en olie, zegt Marjolijn Jaarsma, econoom bij het Centraal Bureau voor de Statistiek. In 2020 was 43 procent van de steenkool en bruinkool die Nederland importeerde voor eigen gebruik afkomstig uit Rusland, ofwel 3,3 miljard kilogram. Voor ruwe olie gaat het om 29 procent, voor aardolieproducten zoals benzine om 14 procent.
In Nederland zijn een aantal grote verbruikers van kolen. Tata Steel in IJmuiden is een van de grootste, maar dat bedrijf zegt inmiddels geen steenkool uit Rusland meer te verstoken.
Uitfaseren
Verder wordt steenkool in Nederland veel ingezet om energie op te wekken. In 2021 voerde Nederland 8,7 miljard kilo steenkool in, blijkt uit voorlopige CBS-cijfers. Zo'n 4,8 miljard kilo daarvan werd gebruikt voor de productie van elektriciteit. Dat gebeurde via de vier steenkoolcentrales die nog werkzaam zijn in Nederland.
In 2030 moeten alle Nederlandse steenkoolcentrales uitgefaseerd zijn. Tot die tijd mogen ze op jaarbasis op maximaal 35 procent van hun capaciteit draaien.
'Niet te veel over zeggen'
De Amercentrale, die al grotendeels op biomassa draait, en de Eemshavencentrale zijn van RWE. Uniper heeft een centrale op de Maasvlakte, net als de Onyx Power Plant. Die laatste centrale zou eigenlijk al dicht zijn, maar de eigenaar, de Amerikaanse investeerder Riverstone, heeft het sluitingsplan ingetrokken.
Zowel RWE als Uniper halen een (groot) deel van hun kolen uit Rusland. Bij RWE gaat het om 73 procent, bij Uniper is dat 30 procent. RWE-woordvoerder Adriaan van der Marel wil niet veel kwijt over het verbruik van Russische kolen in Nederland. "In het verleden hebben we in ieder geval kolen uit Rusland gehaald, of dat op dit moment ook zo is, daar gaan we niet te veel over zeggen."
Bij Uniper zijn ze iets voorkomender. "We halen inderdaad kolen uit Rusland", zegt woordvoerster Iris Olivier. "Maar die contracten gaan we niet meer verlengen als ze aan het einde van dit jaar aflopen. Natuurlijk zijn we inmiddels op zoek gegaan naar andere leveranciers, dat kostte even moeite, maar we maken ons geen zorgen over de leveringszekerheid."
Overslag Russische steenkool
Nederland haalt niet alleen veel steenkool uit Rusland voor eigen gebruik, maar ook voor wederuitvoer. Onder andere in de haven van Rotterdam, waar overslagbedrijven EMO en EECV miljoenen kilo's steenkool opslaan en doorvoeren. EMO wil niks zeggen over het aandeel Russische steenkool in hun overslagwerkzaamheden en of het zou worden geraakt door een sanctie op de import van steenkool.
EECV is in handen van de Duitse staalgiganten ThyssenKrupp Steel Europe AG en Hüttenwerke Krupp Mannesmann GmbH. Daar gaat de steenkool dan ook naartoe die via dit overslagbedrijf verwerkt wordt. EECV kon niet direct reageren op vragen van RTL Z.