OM maakt zich grote zorgen om criminele flitscarrières van jongeren

"Jongeren van 15, 16 jaar komen tegenwoordig al in de moordscene terecht," zegt René de Beukelaer, hoofdofficier van justitie in Amsterdam. "Of het zijn jongvolwassen van 20, 21 jaar. Ook zie je steeds meer jongeren die zich 'zwaar bewapenen' in het dagelijks leven."

Het aantal minderjarige verdachten in moord- en doodslagzaken neemt de laatste jaren schrikbarend toe. Het OM becijferde dat in 2021 drie keer zoveel minderjarigen verdacht werden van moord of poging tot moord ten opzichte van het jaar ervoor.

Peter R. de Vries

En niet alleen dat baart zorgen, ook de manier waarop de jongeren stijgen op de criminele ladder. De Beukelaer: "Waar je vroeger zag dat een criminele carrière begon met een diefstal, daarna een overval en dan misschien zelfs een levensdelict, zien we dat nu niet meer. We zien dat jongeren meteen starten met een zwaar delict. Dat kan een gewapende overval zijn, maar inmiddels ook dat je iemand doodschiet. Vroeger hadden wij nog weleens momenten om in te grijpen. Dat wordt minder."

Enkele voorbeelden die hij geeft, zijn de moorden op Peter R. de Vries, Ayla Mintjes en Itzhak Meiri. De verdachte schutter in de zaak van De Vries is 22 jaar. In de zaak van Mintjes zijn al twee medeverdachten van 21 en 22 jaar veroordeeld tot zes jaar celstraf voor voorbereidingshandelingen. De rechtbank achtte bewezen dat zij Mintjes hadden geobserveerd om haar vriend, het eigenlijke doelwit, te vinden. Dinsdag eiste het OM nog eens dertig jaar voor de veronderstelde schutters (21 en 22 jaar) en chauffeur van de vluchtauto (35 jaar). De uitspraak van de rechtbank volgt binnenkort.

In de zaak van Meiri vermoedt Justitie dat de schutter 16 jaar is en zijn medeverdachte 21 jaar. Een eerdere zitting waarin de zaak van de 16-jarige werd behandeld, vond achter gesloten deuren plaats vanwege zijn leeftijd.

Motief: geld

Justitie denkt dat jongeren zo snel 'carrière' willen maken vanwege de drang naar geld of om problemen op te lossen. "Ze hebben geldproblemen, schulden, zijn uitgevallen op school en denken door bijvoorbeeld een liquidatie te plegen van hun problemen af te komen. Dat is een wel heel rare twist in de gedachtegang."

Ook de zware jongens, de opdrachtgevers, zien een win-winsituatie met jonge 'collega's'. "Je ziet dat criminele organisaties heel bewust rekruteren. Dus ze zoeken naar jongeren die ze kunnen inzetten. Dat begint soms met het uithalen van containers, maar ze zetten ze net zo goed in voor het neerschieten van concurrenten. Wat je daarin ziet gebeuren is dat er gekeken wordt naar jongeren, omdat zij in het strafrecht een andere positie hebben."

Minderjarige verdachten worden in principe vervolgd volgens het jeugdstrafrecht dat straffen van maximaal één of twee jaar kan opleveren. Mogelijk komen ook jongeren van 16 tot 23 jaar in aanmerking voor het adolescentenstrafrecht (jeugdstrafrecht). Dit biedt meer mogelijkheden om bij een straf rekening te houden met de ontwikkelingsfase van jongeren. De rechter kan er bijvoorbeeld voor kiezen om voor jongeren van 16 en 17 jaar het volwassenstrafrecht toe te passen. Of voor jongvolwassenen tot 23 jaar het jeugdstrafrecht.

Koude kermis

Volgens De Beukelaer loont misdaad nog altijd niet. Vaak is het enige resultaat nog meer problemen. De Beukelaer: "Jongeren denken: ik bouw hier een carrière mee op, maar ze worden natuurlijk gewoon gebruikt. Ze zijn niet interessant voor de crimineel. Alleen op dat moment voor die klus en daarna laten ze ze net zo hard vallen. Jongeren worden gelokt met grote geldbedragen. Het is de vraag of die ook worden betaald uiteindelijk. Want als je wordt gepakt, zit je vast en ja, waarom zou je dan nog betalen?"