Hoe een goed voorbereide miljoenenroof gruwelijk misging

Als op woensdag 19 mei 2021 om 14.13 uur een melding binnenkomt van een overval op een waardetransport van Brinks, gaan bij de politie alle alarmbellen af. Bij het bedrijf Schöne Edelmetaal aan de Meeuwenlaan in Amsterdam zijn op dat moment zeker tien overvallers in voornamelijk zwarte kleding en met bivakmutsen op binnengedrongen in het pand. Wanneer de eerste politieagenten aankomen, weten ze dat het serieus is. Met lange automatische wapens schieten de overvallers in de lucht om de politie op afstand te houden. Later blijkt dat de roof minutieus is voorbereid door de groep buitenlandse verdachten.

Voorbereiding

Het is 3 april 2021 wanneer er vier simkaarten geactiveerd worden. Volgens de politie is het verdachte Valon M. (25) die voorbereidingen uitvoert voor heimelijke communicatie tussen de overvallers in de periode die gaat volgen. Nog geen twee weken later maakt één van de telefoons verbinding met de zendmast op de Dam in Amsterdam en een aantal dagen later gebeurt dit opnieuw. 

Op 28 april is verdachte Hamza B. (45), die normaal gesproken werkt in een telefoonwinkel in Parijs, volgens de politie ook in de Nederlandse hoofdstad. Uit onderzoek blijkt dat hij nabij het pand van Schöne Edelmetaal is geweest, precies op het moment wanneer Brinks een waardetransport komt laden en lossen. Vermoedelijk maakt hij op deze of een andere datum beelden van het pand, de binnenplaats en de omgeving met een drone. Onderzoek wijst op een factuur voor zo’n drone van het merk DJI, die al in februari in Parijs op naam wordt gezet van de verdachte. Volgens B. zelf koopt hij 'weleens een drone voor zijn kinderen'.

Ook schaffen de verdachten snelle auto's aan en zorgen ze dat er genoeg automatische wapens voorhanden zijn. Ze ontmoeten elkaar meerdere keren om alles goed door te spreken, waaronder in een safehouse in Antwerpen. Zo ook op de dag voor de overval, dinsdag 18 mei 2021. Vier mannen verzamelen zich in een parkeergarage bij een winkelcentrum in Parijs. Hun eigen telefoons blijven thuis en ze rijden met een Porsche, Audi en Renault Clio uit de garage. Het blijken de auto’s die later bij de overval worden gebruikt.

Hamza B. stuurt volgens de politie adressen van appartementen in Zaventem en Antwerpen naar medeverdachte Osiris Diawara (46). Daar liggen ook al de zware vuurwapens die ze zullen gebruiken. Gedurende de dag komt iedereen bijeen in Antwerpen, waar de overvallers een vooroverleg hebben georganiseerd. Het gaat niet alleen over de rollen tijdens de roof, maar ook over het wel of niet schieten om omstanders en politie op afstand te houden. Ook bespreken ze of ze gericht willen schieten op agenten.

Uitvoering

Op de dag van de overval staan alle auto’s klaar vlakbij het Belgische appartement. De buitenlandse kentekens maken plaats voor gele Nederlandse kentekenplaten. De groep is zwaar bewapend met kalasjnikovs en een shotgun. De groep van elf overvallers vertrekt volgens de politie naar Nederland in vijf auto's. Op strategische plekken staan voertuigen klaar en de andere voertuigen krijgen nog even een volle tank. Ze verzamelen zich vervolgens op een meter of honderd van het pand van Schöne. Wanneer het waardetransport van Brinks aankomt bij het pand, wachten de overvallers nog ongeveer zeven minuten totdat over de portofoon door Hamza B. het startsein wordt gegeven.

Om 14.11 uur ramt de Porsche Cayenne de deur van het pand. De overvallers rennen de binnenplaats op, Diawara voorop. Daar staan op dat moment medewerkers de vrachtwagen van Brinks te lossen. De overvallers zetten het hek open zodat een palletwagen het terrein op kan. Personeel wordt onder schot gehouden of vastgebonden met tiewraps. Verdachte Sidy S. schiet met een kalasjnikov in de lucht om omstanders en agenten op afstand te houden. Ondertussen verplaatsen ze de buit, die bestaat uit onder meer goud, platinum en zilver ter waarde van meer dan 14,5 miljoen euro, naar de vluchtauto’s. Zes minuten later, om 14.17 uur, slaan de achterkleppen van de Porsche en de Audi dicht en rijden de overvallers weg.

Vlucht

Terwijl de ene groep in een Audi A4 via Diemen richting Rotterdam vlucht, rijdt een Renault Clio met vermoedelijk Hamza B. achter het stuur via Utrecht naar Frankrijk. Om onderweg tol te betalen wordt de creditcard van een andere verdachte gebruikt die dan al is opgepakt voor de overval. Een derde groep scheurt met een Porsche Cayenne en een Audi S6 over de N247 richting Broek in Waterland. De ramen aan de achterkant van de auto’s staan open, zodat de verdachten met de automatische wapens kunnen schieten om de politie op afstand te houden.

Eenmaal aangekomen in het kleine dorp hevelen ze buit over in een klaarstaande Renault Espace en een Peugeot 5008. De Audi en de Porsche branden volledig uit wanneer de mannen met benzine een vuurzee veroorzaken. Opnieuw schieten de verdachten met hun wapens, in ieder geval om de agenten af te schrikken. De overvallers blijken te zijn klemgereden. Vanuit de helikopter ziet de politie dat één van de verdachten zich verstopt in een kliko op het erf van de geschrokken bewoner.

Andere inwoners schrikken zich dood wanneer de Renault met een flinke vaart hun achtertuin in rijdt om te ontkomen aan de politie. Moeder Reina en dochter Lisanne, die op dat moment thuis zijn, vluchten naar de slaapkamer en verschuilen zich in een kast. "Je hebt gewoon in de kast de angst van: ze komen toch niet binnen, wat gebeurt hier? We waren doodsbang. Ik dacht, dit kon wel eens je laatste adem zijn. Dat ging door ons heen", beschrijft Reina een dag later voor een camera van RTL Boulevard.

De beelden van agenten die schieten op vluchtende verdachten in het weiland gaan de hele wereld over. Eén van kogels raakt verdachte Osiris Diawara net boven zijn kogelwerende vest aan de rechterkant van zijn rug, om er aan de linkerkant weer uit te komen. De Fransman, vader van een op dat moment 14-jarige zoon, sterft ter plekke. Twee andere verdachten raken ook gewond in het pittoreske dorp. Nourdine H. (44) krijgt twee kogels in zijn linker bovenbeen en raakt deels bewusteloos. Hij voelt nog wel hoe de politiehond hem bijt in zijn arm. Eén politiekogel raakt Karim El G. (44) in zijn linker onderbeen. De kogel gaat dwars door zijn kuit. Uiteindelijk worden zes verdachten aangehouden.

De agenten, die schieten in het weiland, verklaren later dat ze dit hebben gedaan om meer geweld te voorkomen. Op het moment van het overhalen van de trekkers weten zij niet dat de overvallers geen wapens meer bij zich dragen. El G. verklaart later dat zij komen om iets te stelen en dat de politie haar werk deed, maar dat de agenten niet hadden moeten schieten in de weilanden. "We waren met de rug naar de politie gekeerd en waren aan het rennen", vertelt hij in het verhoor bij de recherche.

Schieten

Agenten zullen later verklaren dat ze tijdens de vlucht flink onder vuur zijn genomen door de verdachten. Eén van hen vertelt: "Ik zag dat het wapen weer in onze richting was gericht. Ik heb toen letterlijk de dood in de ogen gekeken, het had heel anders kunnen aflopen. Ik was zo in paniek dat ik meerdere keren op de noodknop van mijn porto heb gedrukt. Ik heb mij zo klein mogelijk gemaakt en ben weer onder het dashboard gedoken. Ik besefte dat we hier niet tegenop waren gewassen."

Meerdere agenten doen dan ook aangifte van poging tot doodslag en bedreiging met de dood. De impact van de achtervolging is enorm, een aantal politiemensen kampt tot de dag van vandaag met psychische problemen. Echter raakt geen van de agenten gewond en ook de politievoertuigen zijn niet geraakt door kogels. Meerdere getuigen zien dat de overvallers uit het raam schieten. De meesten zien dan niet of de wapens gericht zijn op de politieauto’s die de achtervolging hebben ingezet. Eén getuige verklaart dat een overvaller schiet in de richting van een politiebus.

Verdachten verklaren later dat ze alleen in de lucht schoten. Zo zegt El G. dat ze door veel politieauto’s worden achtervolgd. "Ik heb in de auto ook geschoten", zegt hij in een verhoor een paar dagen later. "Ik schoot alleen in de lucht. Ik wilde de politieauto’s op afstand houden. Ik had het achterraam geopend en schoot hierdoor naar buiten. Ik weet niet hoeveel ik heb geschoten. Ik moest wel herladen. Het had wel resultaat. De politie moest afstand houden."

Een wapenexpert noemt de verdachten, gevraagd naar hun schietkunsten, later bij politie 'prutsers'. Hij is van mening dat er tenminste één of twee kogelinslagen gevonden hadden moeten worden: "Hoe slecht je bent, op die afstanden, met dit wapensysteem." De inslagen die wel worden gevonden zijn afkomstig van kogels uit politiewapens.

Vrijspraak

Advocaat Gerald Roethof, die verdachte Sidy S. bijstaat, twijfelt niet aan de doodsangsten die de politiemensen hebben uitgestaan: "Agenten zijn mensen, dat moet je niet uit het oog verliezen. Het waren hele jonge agenten, deels aspiranten. Ik kan mij voorstellen dat ze onder de indruk waren van het gebeuren." Desondanks zet Roethof vraagtekens bij de manier waarop de politie uiteindelijk ingrijpt. "Waarom was het nodig, toen de wapens weggegooid waren, om gericht te schieten?"

Ook vindt Roethof dat er te weinig bewijs in het dossier zit voor het schieten op agenten, dat ten laste wordt gelegd als een poging gekwalificeerde doodslag. "Ik ben ervan overtuigd dat de rechtbank, kritisch kijkend van een afstand naar de zaak, uiteindelijk op basis van forensisch bewijs zou moeten zeggen: als er niets is en er is zeer uitgebreid gezocht, kan je maar één ding doen en dat is komen tot een vrijspraak."

Proces

In het proces, dat net zoals het onderzoek de naam Yaros heeft, vervolgt justitie acht verdachten. Drie mannen uit Frankrijk, vier uit België en één uit Marokko. Hun leeftijden variëren tussen de 23 en 45 jaar. De verdenking is zwaar: gekwalificeerde poging doodslag in vereniging en diefstal met geweld in vereniging. Ook bedreiging, brandstichting en vernieling staan op de tenlastelegging van sommige verdachten.

Het proces bij de rechtbank Amsterdam beslaat dertien zittingsdagen. Twee andere verdachten, een man uit Frankrijk en een Belg, krijgen op een later moment hun proces. Een 21-jarige vrouw die eerder is aangehouden in België, is begin dit jaar weer vrijgelaten. De politie is nog op zoek naar twee voortvluchtige verdachten. Wie het brein is achter de overval, is tot op de dag van vandaag onduidelijk, behalve dat het volgens één van de verdachten ‘een groot figuur’ uit Frankrijk zou zijn.

Bekijk hier hoe de moeder en dochter, waarbij de auto met overvallers de achtertuin in reed, alles hebben beleefd: