Steden bouwen op het water: hoe realistisch is het plan van D66?
Een stad op het water bouwen – op het IJsselmeer om precies te zijn – dat zijn de plannen waar D66 werk van wil maken. Het klinkt nogal ambitieus, maar is dat ook zo? Wij spraken specialist in drijvend bouwen Bart van Selm over de eventuele plannen én haalbaarheid van de bouw van 'IJstad'.
Wat waren de plannen voor IJstad nou ook alweer precies?
D66 onderscheidt zich door te kiezen voor nieuw land in open water, een aanpak die critici ambitieus en uitdagend noemen. 'IJstad' zou ruimte moeten bieden aan 60.000 woningen en maximaal 126.000 inwoners. De stad nabij Almere moet compact en duurzaam worden ingericht, met voorzieningen, zoals zorg en onderwijs, werkplekken en recreatie. Ook moet het bereikbaar zijn voor openbaar vervoer.
Het idee van D66 is niet nieuw. Nederland heeft ervaring met het bouwen van steden op voormalige zeebodems. Almere, de 'jongste stad van Nederland', werd bijna vijftig jaar geleden op de bodem van de voormalige Zuiderzee gebouwd.
Techniek van drijvend bouwen biedt kansen
Volgens Bart van Selm, zelfstandig adviseur en projectmanager op het gebied van drijvende bouwprojecten, is het plan van D66 technisch uitvoerbaar. "Wat ik me goed kan voorstellen, is dat men het middendeel van de toekomstige stad opspuit en daar de grote voorzieningen realiseert, zoals openbaar vervoer, hoofdwegen, winkelcentra, kantoren, overheidsgebouwen en hoogbouw. Vervolgens kan in de ring eromheen drijvend worden gebouwd", legt Van Selm uit.
Opspuiten is een kostbare oplossing. Door alleen het strikt noodzakelijke land op te spuiten en de randen drijvend te ontwikkelen, blijft de waterbergende capaciteit behouden. Dat draagt niet alleen bij aan klimaatbestendigheid, maar biedt ook ruimte voor een innovatieve manier van wonen.
Volledig drijvend bouwen kan ook, maar brengt volgens Van Selm extra uitdagingen met zich mee. "Partijen die in één keer alles willen realiseren, lopen vaak vast, omdat de benodigde technieken en ervaring nog niet volledig zijn ontwikkeld. Hun ideeën stranden daardoor vaak", aldus Van Selm.
Bodemgesteldheid en waterveiligheid
De bodemgesteldheid van het IJsselmeer vormt volgens Van Selm geen groot probleem. "Het opspuiten gebeurt grotendeels met materiaal uit het meer zelf, waardoor de ondergrond geschikt is voor bebouwing en dus geen probleem vormt."
Waterveiligheid blijft wel een belangrijk aandachtspunt: "Als het plan doorgaat, zijn aanvaarbeveiliging of golfbrekers nodig om passerende schepen tegen te houden", zegt Van Selm.
Tijdlijn en politieke uitdagingen
Het bouwen van een stad op het water is geen project dat in enkele jaren afgerond kan worden. Van Selm waarschuwt dat alleen al de voorbereidingen en het opspuiten van land jaren in beslag kunnen nemen. Als het land dan eindelijk is opgespoten en het bouwen kan beginnen, zal het hoogstwaarschijnlijk nog ruim tien jaar duren voordat er een volledige draaiende stad staat.
Ook politieke besluitvorming en juridische procedures kunnen voor vertraging zorgen. "Omwonenden kunnen diverse bezwaren andere procedures starten die de bouw kunnen belemmeren, waardoor het proces vaak langer duurt dan gepland."
"Veranderingen in ruimtelijk beleid en wetgeving zouden de uitvoering van dergelijke ambities kunnen versnellen", beweert de specialist in drijvende bouwprojecten. "Men zal dan eerst moeten zorgen dat omwonenden een minder grote stem krijgen en niet tot in het oneindige kunnen procederen tegen plannen."
Hoewel de bouw van IJstad op het IJsselmeer technisch haalbaar is, blijft het een complex project. Waterveiligheid, een lange bouwtijd, trage besluitvorming en juridische obstakels vormen de grootste uitdagingen. "Toch denk ik dat het plan zeker uitvoerbaar is", zegt Van Selm. "Het kan echt een stad van de toekomst worden."
'Voorlopig nog hoogst onzeker'
"Of het plan van IJstad na de formatie in het regeerakkoord wordt opgenomen valt nog te bezien", zegt politiek verslaggever Pieter Munnik. "Alle partijen in de Tweede Kamer willen weliswaar 100.000 nieuwe woningen per jaar bouwen, maar er zijn vele wegen om dat doel te bereiken. Andere ideeën lijken nu meer prioriteit te krijgen. Denk aan bouwen rondom bestaande steden, de aanpak van leegstand of het splitsen van woningen."
Daarnaast krijgt een volgend kabinet ook nog de stikstofcrisis op zijn bord, vult Munnik aan. "Daardoor worden nu nauwelijks nieuwe vergunningen uitgegeven. Dat probleem moet eerst worden opgelost. IJstad moet daarnaast in een Natura2000-gebied verschijnen, wat het allemaal nog lastiger maakt. Ook al stelt D66 natuurverbetering als voorwaarde voor de ontwikkeling. Kortom: of dit ambitieuze plan daadwerkelijk van de grond komt, is voorlopig nog hoogst onzeker."
