Thermostaat 's nachts omlaag een goed idee? Energie-expert: 'Voor het klimaat én de rekening'
Moet de thermostaat ’s nachts omlaag, of verbruik je juist méér energie doordat je het huis de volgende ochtend weer opnieuw moet opwarmen? Het is een vraag die veel Nederlanders bezighoudt, vooral nu energieprijzen grillig blijven. Volgens Annelies Visser, energie-expert bij Milieu Centraal, is de verwarring begrijpelijk, maar blijkt het antwoord een stuk eenvoudiger dan mensen denken: nachtverlaging bespaart juist energie.
Visser vertelt dat veel huishoudens wel een enkele energiebespaartips toepassen, maar dat de grootste winst te halen is als je meerdere maatregelen combineert. "Je huis verwarmen zonder te verspillen doe je vooral door slim met de verwarming om te gaan", vertelt Visser. "Dat is natuurlijk goed voor het klimaat én voor je energierekening. En je hoeft echt niet bang te zijn dat het minder prettig wordt in huis."
Tikkie omlaag
Volgens Visser kun je de thermostaat het beste een uur voordat je gaat slapen naar 15 graden draaien, dit is voor de nacht een goede richttemperatuur voor iedereen met radiatorverwarming. Die temperatuur is niet zomaar gekozen, benadrukt ze. Het is een balans tussen energieverbruik, comfort en luchtvochtigheid. "Met een nog lagere temperatuur bespaar je meer, maar als het huis bewoond is, produceer je vocht en is verwarming en ventilatie nodig om te zorgen dat het in huis niet vochtig wordt", vertelt ze. "Vandaar dat we die 15 graden adviseren wanneer je gaat slapen."
Wie een paar dagen weggaat, kan de thermostaat volgens Visser gerust nog lager zetten. Ongeveer 10 graden is dan voldoende om het huis te beschermen tegen kou en vocht, zonder onnodig gas te verbranden.
Als je nog helemaal nergens op let – en je huis continue op 20 graden verwarmt – is je gasverbruik waarschijnlijk erg hoog. Terwijl het met een paar simpele aanpassingen flink te reduceren is. Zet je de verwarming op maximaal 19 graden als je thuis bent en ‘s nachts op 15 graden? Dan scheelt je dat een hoop in de portemonnee. "In een matig geïsoleerde hoekwoning kun je dan ruim 400 m3 gas per jaar besparen. Met een gasprijs van 1,42 euro* is dat bijna 670 euro per jaar."
*Dit is de gemiddelde prijs die voor de lange termijn – van 2025 tot 2040 – verwacht wordt.
Net even anders bij vloerverwarming of warmtepomp
Heb je vloerverwarming of een warmtepomp, dan gelden er iets andere adviezen en kun je de temperatuur beter iets minder laag instellen. "Bij huizen met vloerverwarming of een volledig elektrische warmtepomp is het beter om de nachtverlaging te beperken tot 1 a 2 graden lager dan de temperatuur overdag. Die systemen reageren traag en zijn het meest efficiënt wanneer ze op een lage, constante temperatuur blijven draaien", vertelt Visser. Te veel variatie leidt namelijk juist tot meer verbruik. "En ook in zeer goed geïsoleerde woningen met warmtepomp en warmteterugwinning levert nachtverlaging meestal niets op", zegt Visser.
Mate van isolatie
Ook de mate van isolatie bepaalt hoeveel je bespaart met de nachtverlaging. In oudere, slechter geïsoleerde huizen zal de temperatuur sneller dalen dan in goed geïsoleerde huizen, maar het principe blijft hetzelfde. Door de verwarming terug te draaien, voorkom je 's nachts warmteverlies door onnodig stoken. In een slecht geïsoleerd huis zal je dus uiteindelijk meer besparen door de verwarming lager te zetten, dan in een goed geïsoleerd huis van dezelfde grootte. In goed geïsoleerde woningen daalt de temperatuur langzamer en is de besparing kleiner, maar nog steeds aanwezig. Alleen in zeer moderne, extreem goed geïsoleerde woningen is het effect van nachtverlaging minimaal.
Nadelen?
Over mogelijke nadelen van nachtverlaging is Visser helder: die zijn er eigenlijk alleen als er onvoldoende geventileerd wordt. Wanneer warme lucht afkoelt, stijgt de luchtvochtigheid waardoor er meer kans op condens is. Zolang een woning goed wordt geventileerd, is dat geen probleem. "Schimmel ontstaat bijna nooit door een nachtverlaging van één of twee graden, maar door een structureel vochtprobleem die losstaan van het verwarmingspatroon", aldus Visser.
"Het energieverbruik om ’s ochtends weer op te warmen is kleiner dan de warmte die je ’s nachts zou verliezen als de verwarming aan blijft staan."
Extra tips voor besparing
Naast nachtverlaging noemt Visser ook manieren om zonder veel moeite minder gas te verbruiken. Zo kan het plaatsen van radiatorfolie tussen de radiator een de muur helpen om warmte binnen te houden. Ook gordijnen kunnen ongemerkt energie kosten: wanneer ze voor een radiator hangen, blokkeer je de warmte die de kamer in moet. Tot slot kunnen stoffige radiatoren minder goed warmte afgeven, waardoor regelmatig schoonmaken ook een besparing oplevert.
Volgens Visser is de kern uiteindelijk vrij simpel: verwarm niet meer dan nodig is. "Slim verwarmen kost niets extra’s en kan honderden euro’s per jaar schelen", zegt ze. "De juiste instelling hangt af van je woning, maar in de meeste huizen levert ’s nachts verlagen gewoon besparing op. Het energieverbruik om ’s ochtends weer op te warmen is kleiner dan de warmte die je ’s nachts zou verliezen als de verwarming aan blijft staan." Althans, voor de HR-ketel, maar niet voor de AE warmtepomp.
De fabel dat nachtverlaging meer energie zou kosten, kan volgens haar dan ook de prullenbak in. Alleen in een goed geïsoleerde nieuwbouwwoning met warmtepomp en energiezuinige ventilatie werkt géén nachtverlaging toepassen beter. Echter, voor het overgrote deel van de Nederlandse woningen geldt: de thermostaat mag gerust omlaag als je gaat slapen.
