Experts over warmtedekens: 'Na een half uur werkt de warmte vooral tegen je'
In de winter grijpen veel Nederlanders naar de elektrische warmtedeken. Het lijkt een ideale extra warmtebron voor in bed of op de bank. Je ligt er immers warmpjes bij, zonder dat je de thermostaat hoger moet draaien. Maar wat doet zo’n constante warmte eigenlijk met je lichaam, en hoe (on)veilig zijn deze dekens? Wij spraken met verschillende experts op het gebied van slaap, thermoregulatie en veiligheid over de voor- en nadelen van elektrische dekens en wat ze betekenen voor je slaap, gezondheid en veiligheid.
Warmte helpt bij in slaap vallen
Warmte zorgt ervoor dat je sneller vermoeid wordt, waardoor je sneller in slaap valt. Volgens slaappsycholoog Aafke van der Ende zorgt onze biologische klok voor natuurlijke momenten om te slapen of wakker te zijn. Daarnaast staat deze persoonlijke klok in contact met je lichaamstemperatuur. Om te kunnen slapen daalt onze lichaamstemperatuur in de avonduren licht, en midden in de nacht is deze het laagst. Deze temperatuurdaling is essentieel om uiteindelijk in een diepe slaap te komen.
Professor Wouter van Marken Lichtenbelt, expert in thermoregulatie en gezondheid, legt uit: "Ondanks dat je kerntemperatuur daalt, wil je lichaam je buitenkant toch warm houden. Daarom treedt er vaatverwijding op in de handen en voeten wanneer je gaat slapen, waardoor de bloedvaten worden geopend en de warmte wordt afgevoerd. De vaatverwijding maakt je warmer en helpt je om gemakkelijker in slaap te vallen." Wie last heeft van ijskoude voeten kan volgens Van Marken Lichtenbelt juist moeite hebben met inslapen. De externe warmte van een elektrische deken kan dit proces versnellen en helpen met het inslapen.
Gewenning
Al adviseert Van Marken Lichtenbelt wel voorzichtig te zijn met langdurig gebruik van een elektrisch warmtedeken. "Warme sokken of een kruik kunnen hetzelfde effect bereiken zonder risico van de elektrische deken. Heb je een hele koude slaapkamer, dan kan een korte periode van warmte via de warmtedeken helpen met inslapen."
Op de vraag of je lichaam ‘lui’ wordt door veelvuldig gebruik van warmte bij inslapen, blijft hij voorzichtig. Afhankelijkheid is volgens hem niet aangetoond, maar gewenning treedt wel op. Wel hebben mensen die ziek, verkouden of ouder zijn, soms meer baat bij externe warmte dan anderen.
"Zodra je slaapt, heeft je lichaam deze warmte niet meer nodig. Daarna werkt de warmte tegen je."
Kanttekening: te veel warmte verstoort slaap
Zodra je eenmaal slaapt, heeft het lichaam deze warmte niet meer nodig. Omdat het lichaam ’s nachts juist afkoelt, werkt warmte na het eerste halfuur vooral tegen je. Wie de elektrische deken de hele nacht aan laat staan, houdt de lichaamstemperatuur onnatuurlijk hoog. Dat zorgt niet alleen voor een slechtere slaap, maar verhoogt ook de kans op tussentijds wakker worden van de hitte, leggen beide experts uit.
Ze bevelen dan ook aan om de deken maximaal een half uur tot een uur voordat je gaat slapen voor te verwarmen, en de deken daarna al uit te zetten of een timer in te stellen die de deken automatisch uitschakelt. Zo blijft de warmte effectief voor alleen het inslapen zonder de natuurlijke thermoregulatie van het lichaam te verstoren.
De uitvinding voor stijve spieren en gewrichten
Volgens Jacqueline Verschoor, werkzaam voor Medipoint; de grootste aanbieder van zorghulpmiddelen in Nederland, stimuleert warmte de doorbloeding, wat helpt bij het ontspannen van de spieren. Dat maakt warmte een bewezen methode voor verlichting bij artritis, spierpijn en overbelaste gewrichten. Hoewel het probleem niet op lange termijn wordt opgelost, kan het wel tijdelijk de pijn verlichten en ongemak verminderen zonder direct naar pijnstillers te grijpen.
Onderschat risico: kans op huidschade
Toch zitten er duidelijke risico’s aan het gebruik van elektrische warmtedekens. Verschoor waarschuwt: "Oververhitting en huidirritatie kunnen optreden bij te lang of te heet gebruik. Vooral mensen met diabetes of zenuwschade lopen extra risico op verbranding. Zij voelen vaak minder goed wanneer de deken te heet wordt, waardoor brandwonden sneller ontstaan."
Oververhitting kan daarnaast de slaapkwaliteit verstoren en het risico op huidschade verhogen. Kwetsbare groepen zoals zwangere vrouwen, jonge kinderen en mensen met een slechte circulatie moeten extra voorzichtig zijn, benadrukt Verschoor.
Geen product voor kinderen
Warmtedekens worden in sommige huishoudens ook gebruikt om het bed van een kind voor te verwarmen. Ouders denken vaak dat hun kind beter slaapt als het bed warm is, terwijl juist het tegenovergestelde bewezen is. Kinderslaapcoach Ewelina de Groot waarschuwt ouders dan ook voor het gebruik van een warmtedeken bij jonge kinderen. "De kans op oververhitting wordt flink vergroot bij het gebruik van een warmtedeken bij jonge kinderen. Kleine kinderen kunnen hun lichaamstemperatuur nog niet goed reguleren. Ze hebben het zelfs eerder te warm dan te koud. 'Te warm' verhoogt tevens de kans op wiegendood", vertelt ze.
Daarnaast bestaat er natuurlijk een kans dat jonge kinderen in de nacht nog niet zindelijk zijn en in hun bed plassen. Wanneer de elektrische deken nat wordt kan dit kortsluiting veroorzaken, wat natuurlijk erg gevaarlijk is.
Brandveiligheid blijft een belangrijk punt
Hoewel een warmtedeken voor volwassenen een fijne toevoeging kan zijn in bed – of op de bank – is en blijft het een kwetsbaar en brandbaar product. Brandweer Nederland waarschuwt al jaren op gevaren van verouderde elektrische dekens. Slijtage aan het snoer, breuken in verwarmingsdraden en beschadigde schakelaars zijn volgens hen de voornaamste oorzaken van brandincidenten. De NVWA heeft daarnaast al meerdere keren producten teruggeroepen omdat ze oververhit konden raken.
Hoewel moderne elektrische dekens moeten voldoen aan strenge eisen, blijven het kwetsbare apparaten met een beperkte levensduur. Een deken die er aan de buitenkant nog netjes uitziet, kan vanbinnen al schade hebben opgelopen.
Vanuit Medipoint wordt dan ook aangeraden om je warmtedeken te controleren op een CE-markering. Verschoor benadrukt: "Elektrische dekens zonder CE-markering of niet-goedgekeurde opladers brengen aanzienlijke risico’s met zich mee, zoals oververhitting, kortsluiting en brandgevaar. Controleer daarnaast regelmatig op slijtage en vermijd gebruik tijdens de slaap."
Een warmtedeken kan tot op zekere hoogte een uitvinding zijn voor als je moeite hebt met inslapen, wil besparen op gasverbruik of je spieren verlichting wil geven, míts het product bewust en beperkt wordt gebruikt. Voorverwarmen, uitzetten zodra je gaat slapen en alert zijn op slijtage zijn volgens de deskundigen de beste manier om de voordelen te behouden zonder de risico’s te vergroten. En voor jonge kinderen blijft het advies ook duidelijk: niet doen.
