Discussie vliegtaks op scherpst van de snede (en soms over het randje)
Het was zo'n mooi idee, het volk raadplegen over het mogelijk instellen van de vliegtaks. Maar de belangen zijn groot. En dus wordt het randje opgezocht en gaan sommige partijen er zelfs overheen.
Vliegen is slecht voor het milieu en dus moet er meer belasting op geheven worden, zo heeft het kabinet Rutte III zich voorgenomen.
Er wordt wel nog gesteggeld over hoe dat precies moet. De voorkeur is om het in Europees verband te regelen, maar als dat niet lukt dan regelt staatssecretaris Menno Snel van Financiën het alleen voor Nederland.
Twee opties
Daar zijn twee opties voor bedacht. De eerste is een belasting op vieze en luidruchtige toestellen, de tweede een extra belasting per vliegticket.
Die laatste is als volgt opgebouwd: een vlucht binnen Nederland wordt met 7 euro belast en een vlucht binnen Europa of met een maximale afstand van 6000 kilometer met 22 euro. Wie verder vliegt, betaalt 40 euro vliegbelasting. Die belasting gaat niet gelden voor transferpassagiers.
Over de twee nationale opties mocht het publiek zich uitspreken. RTL Z dook in de 1460 reacties, voor een overzicht van de belangrijkste argumenten voor en tegen.
Helft ticket bestaat al uit belastingen
Veel tegenstanders wijzen er op dat er 'al ontzettend veel heffingen/belastingen' zitten op vliegtickets. "Vaak meer dan de helft!", schrijven ze. Die claim gebruikt KLM zelf ook in zijn pleidooi om géén nationale vliegtaks in te voeren.
Volgens Nederlands grootste luchtvaartmaatschappij bestaat een ticket naar Boedapest al voor een groot gedeelte uit belastingen en heffingen. Het gaat volgens KLM dan onder meer om het betalen van bijdragen aan de beveiliging van vliegvelden, havengelden en de luchtverkeersleiding.
De maatschappij wijst er verder nog op dat Schiphol in 2017 in totaal 150 miljoen euro aan dividend uitkeerde. Met de staat als grootaandeelhouder komt bijna 105 miljoen euro daarvan in de staatskas terecht.
Belasting? Gewoon betalen voor een dienst
Maar daar vliegt de maatschappij wel uit de bocht, vinden ze bij belangenorganisatie Natuur & Milieu. Het gaat namelijk helemaal niet om belastingen die aan de fiscus worden overgemaakt, zegt woordvoerder Kristel Lageweg van Natuur & Milieu in een reactie op KLM's theorie.
- De toeslag voor veiligheid is voor de inzet van bijvoorbeeld marechaussee. Dat is weliswaar een overheidsdienst, maar geen belasting. Datzelfde geldt voor de luchtverkeersleiding.
- De passagierstoeslag is een bedrag dat naar Schiphol gaat, niet naar de schatkist.
- Luchthavenbelasting: vliegmaatschappijen betalen voor het gebruik van diensten op Schiphol, zoals de bagageafhandeling. Meestal wordt dit ook luchthavengelden genoemd.
De vervuiler moet betalen
De lobby-organisatie vindt dat de vliegtaks niet ver genoeg gaat. Die pleit voor het invoeren van accijns op kerosine en het heffen van btw op vliegtickets. Dat 'een vervuilende sector' als de luchtvaart is vrijgesteld van belastingen 'is onacceptabel', meldt de organisatie.
In het kader van 'de vervuiler betaalt' stelt Natuur & Milieu voor om de vliegtaks afhankelijk te maken van wat voor ticket iemand heeft. Iemand met een businessclassticket zou een hogere toeslag moeten betalen.
Weglekeffect
Vanzelfsprekend is Transavia het daar totaal niet mee eens. De dochtermaatschappij van KLM vreest onder meer dat de concurrentiepositie ten opzichte van buitenlandse vliegmaatschappijen verzwakt.
Transavia is ook bang voor het zogeheten 'weglekeffect': omdat vliegen vanaf een Nederlands vliegveld duurder wordt, zouden reizigers vanuit België of Duitsland vliegen.
Luchtvaart betaalt wel, de rest niet
Reisorganisatie Tui, dat zelf ook vliegtuigen heeft, sluit zich bij dat pleidooi aan. De maatschappij claimt verder dat de luchtvaart als enige betaalt voor de eigen infrastructuur, concurrenten op het spoor en de weg niet. Daarnaast betalen vliegmaatschappijen hoge compensaties bij vertraging, aldus Tui.
Het bedrijf gaat voorbij aan het feit dat treinreizigers geld terug kunnen vragen bij vertraging en dat spoorwegvervoerders een vergoeding betalen voor het gebruik van het spoor aan ProRail, weggebruikers wegenbelasting en schepen havengelden.
Een woordvoerder van Tui reageerde niet direct op een verzoek om commentaar.
'Minder impact luchtvaart op klimaat'
Luchthaven Schiphol steunt het plan niet, omdat het volgens de luchthaven niet of nauwelijks leidt tot meer duurzaamheid. Dat zou ook blijken uit onderzoek van CE Delft, een onafhankelijk onderzoeksbureau voor milieuvraagstukken.
Maar uit dat onderzoek blijkt dat een invoering van de vliegtaks in welke variant ook, zorgt voor minder 'klimaatimpact van de luchtvaart' omdat er minder wordt gevlogen en er een ander soort vluchten plaatsvindt naar andere bestemmingen.
Toerisme is ontwikkelingshulp
De ANVR, de brancheorganisatie voor reisbureaus, is ook tegen. Volgens de reisorganisatie is reizen naar verre bestemmingen goed voor de lokale bevolking.
Toeristen houden volgens de lobbygroep 'kwetsbare natuurgebieden en dierenpopulaties' in stand en geven de lokale middenstand een steuntje in de rug. De ANVR pleit voor een belasting op vieze en lawaaiige toestellen.
Met één mond praten
Wat verder opvalt is dat een groot deel van de reacties exact hetzelfde is of minimaal verschilt. Vakbonden riepen hun leden namelijk op om te reageren, een oproep waar blijkens de reacties massaal gehoor aan is gegeven.
Tussen de honderden inzendingen komt één inzending hierdoor opvallend vaak terug. Daarin wordt gewezen op het mondiale emissiehandelssysteem, waar vliegtuigmaatschappijen betalen om co2 uit te stoten.
Een Nederlandse vliegtaks zou ervoor zorgen dat Nederlandse bedrijven twee keer belasting betalen en daarmee worden benadeeld ten opzichte van de buitenlandse concurrentie, aldus de inzenders.