Minder CO2-uitstoot? 'Dan moeten de kolencentrales dicht'

Het gerechtshof in Den Haag gaf klimaatorganisatie Urgenda vandaag gelijk: de Staat moet meer doen om ervoor te zorgen dat er in 2020 minimaal 25 procent minder CO2 wordt uitgestoten. 

Die reductie lijkt op het eerste gezicht nog erg ver weg. In 2017 zaten we namelijk nog maar op 13 procent reductie. Maar zoals het er nu naar uitziet, gaan we een eindsprintje maken.

Uitstootcijfers en goede economie

In 2020 komen we waarschijnlijk uit op 23 procent vermindering, voorzag het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in 2017. Maar, zo waarschuwt Pieter Boot, sectorhoofd bij het PBL vandaag: dat percentage kan ook lager gaan uitvallen. 

De uitstootcijfers van 2017 vielen bijvoorbeeld tegen. En de goede staat van de economie kan ook tot meer uitstoot leiden dan eerder gedacht.

Nog 2 procent te gaan

Maar we moeten ergens vanuit gaan. De eerdere inschatting was 23 procent. Houden we (waarschijnlijk) over: 2 procent verschil om tot de door Urgenda geëiste 25 procent reductie uit te komen.

Die twee procent komt neer op om en nabij 4 megaton CO2. Nu zijn er normaliter tal van opties om CO2 te verminderen: van meer ledlampen tot nieuwe windparken en van CO2-opslag tot aan geothermie.

Veel opties haalbaar, niet op korte termijn

Het PBL heeft zelfs onlangs zo'n optielijst gepubliceerd, inclusief de impact (in uitstootvermindering) en de kosteneffectiviteit van elke maatregel (euro per vermeden ton CO2). Over het algemeen kun je stellen dat de grootste uitstootbesparingen te maken zijn in de industrie, elektriciteitsopwekking en de gebouwde omgeving.

Maar er is één probleem: de meeste van die opties zijn niet haalbaar op de korte termijn. Grote reducties kunnen bijvoorbeeld worden behaald via CO2-opvang en opslag of het bouwen van grote windmolenparken. Maar als je daar nu mee begint, zijn die projecten nog niet in 2020 gerealiseerd.

'Bijna onmogelijk'

"Het is niet zo gemakkelijk, bijna onmogelijk misschien, om binnen zo’n korte tijd grote infrastructurele werken te realiseren in Nederland", reageert lector energietransitie van de Hanzehogeschool Martien Visser.

Volgens hem blijven er grofweg twee opties over. De eerste: maatregelen die de burger direct 'raken', zoals autoloze zondag, lagere maximumsnelheid, de thermostaat een graad lager, etc. Maar de verwachting is dat niet iedereen daar op zit te wachten. Blijft over: het sluiten van de twee oudste kolencentrales.

Gascentrales weer open

"De sluiting van de kolencentrales levert veel op," zegt Visser. Al moet je er volgens hem wel rekening mee houden dat er ook weer gascentrales open moeten die eerder stil zijn gelegd. "We blijven elektriciteit gebruiken en we gaan ook niet minder elektriciteit gebruiken als die kolencentrales dichtgaan. Die elektriciteit zal dus ergens vandaan moeten komen."

Sluiting van de twee centrales levert volgens Visser ongeveer 6 megaton CO2-besparing op. Maar wie rekening houdt met de uitstoot van een gascentrale die ervoor in de plaats komt, komt uit op 3 megaton besparing, aldus Visser.

Energierekening iets omhoog

Import van elektriciteit uit het buitenland is ook een optie, beaamt de lector. Maar dan zou het alsnog om opwekking uit kolen kunnen gaan, dus dan verplaats je het probleem. In beide gevallen, vervanging door gascentrales of import uit het buitenland, verwacht Visser dat de energierekening van burgers iets omhoog zal gaan als gevolg van de sluiting van de kolencentrales.  

Pieter Boot van het PBL benadrukt dat ook de hoeveelheid besparing als gevolg van de sluiting van kolencentrales onzeker is. Elk jaar wordt er namelijk op basis van marktprijzen berekend hoeveel gebruik we (gaan) maken van de kolencentrales, op basis daarvan kan een inschatting worden gemaakt over de uitstoot.

In 2018 is zo'n berekening door het planbureau niet gemaakt. Het is dus even afwachten hoeveel de sluiting van twee oude centrales echt gaan opleveren. "Maar een paar megaton is het natuurlijk wel", aldus Boot.