Omscholing als wapen tegen meer werklozen: zo pak je het aan

Wie nu nog een baan heeft, heeft geluk, want de werkgever moet dan helpen, vertelt Rob Witjes van het UWV. "Stel er dreigt een reorganisatie. Dan moet de werkgever je helpen met de volgende stap. Zorgen dat iemand ergens anders aan de slag kan."

Maatwerk

Dan is het aan de werkgever of hij dat proces zelf gaat begeleiden of dat hij er een extern bureau voor inhuurt. Hoe dan ook is het volgens Witjes maatwerk. Elke situatie is anders.

"Het kan ook een radicale omslag zijn: iemand uit de horeca die vervolgens naar de zorg gaat bijvoorbeeld." Je gaat dan een opleiding of studie volgen of wordt gekoppeld aan een loopbaanbegeleider of een coach.

Van de catering naar de IT

Clemens de Lange koos ervoor om zichzelf om te scholen. Hij werkte bij een cateringbedrijf, maar stapte vorig jaar over naar de IT. "Mijn vriendin werkte bij defensie en we konden elkaar alleen in het weekend zien, maar dan moest ik werken. Dus zocht ik een baan waarbij ik in het weekend vrij zou zijn."

Hij werd aangenomen bij Peak-IT. "Ze waren opzoek naar communicatief vaardige medewerkers en de IT-ondersteuning leer je dan later wel."

Toen De Lange begon kon hij 'niet veel meer dan de computer aanzetten' en een email versturen. Maar inmiddels ondersteunt hij bedrijven als IT-medewerker. "Medewerkers bellen mij dan als ze problemen hebben met hun computer, als de mail het niet doet bijvoorbeeld. Dat los ik dan op." Het was even wennen, zegt hij, maar toch ging het hem makkelijk af. "Na twee weken was ik wel ingewerkt." 

Hij stapte dus niet over omdat hij bang was dat hij zijn baan zou kwijtraken, maar inmiddels is hij blij dat hij al vroeg de stap heeft gemaakt. "Als ik nu nog bij het cateringbedrijf had gewerkt, was ik er denk ik door corona wel uitgegooid."

Wat als ik al werkloos ben en me wil laten omscholen?

Ben je ontslagen en kom je in de WW dan kan je bij het UWV aankloppen. Zij hebben een budget en kunnen je bij- of omscholen. Wel met één belangrijke voorwaarde. "We kijken eerst of er een bedrijf is dat ook echt op zoek is naar datgene dat je kiest. Zo niet, dan kijken we of het wel een kansrijk beroep is."

Een baan in de ict bijvoorbeeld. "Ergens waar behoefte is en waar sprake is van krapte. Er moet dus vraag zijn naar het beroep dat je wil gaan uitoefenen", legt Witjes uit.

Wie betaalt de omscholing?

Dat verschilt per situatie. Ben je nog in dienst? Dan kan de werkgever je financieel mee op weg helpen. In veel cao's is geregeld dat werknemers geld krijgen voor een studie om zich te laten omscholen.

Ben je al ontslagen, dan klop je dus aan bij het UWV. De instantie heeft een potje. Als je aan die voorwaarden voldoet, krijg je een budget van ongeveer 2500 euro. Met dat geld kan je bijvoorbeeld een studie gaan volgen.

Overheid

Naast het bedrijfsleven en het UWV is er de overheid. Minister Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) trekt 50 miljoen euro uit voor bij- en omscholing, al is dat volgens deskundigen waarschijnlijk niet genoeg. 

Vanaf 1 augustus kan iedereen een gratis ontwikkeladvies volgen bij een loopbaanadviseur. "Het is belangrijk dat we ons allemaal aanpassen aan deze nieuwe realiteit. Door het werk anders te organiseren binnen een bedrijf. En door je voor te bereiden op een eventuele verandering van werk met een cursus of ontwikkeladvies", aldus de minister.

Het initiatief wordt niet overal met gejuich ontvangen. De verschillende scholingsfondsen, potjes met geld om mensen te helpen zorgen maar voor verwarring, zegt hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen. Daardoor is het volgens hem vaak lastig om van de ene naar de andere sector over te stappen. 

In welke sector maak ik de meeste kans op een baan?

Er zijn drie sectoren die er uitspringen: zorg, ict en onderwijs. Er zijn nu al personeelstekorten en de verwachting is dat de komende jaren alleen maar meer mensen nodig zijn.

Door de coronacrisis bijvoorbeeld zijn er in de zorg meer vacatures, maar ook als het virus onder controle is moeten er mensen bij. Door de vergrijzing komen er steeds meer ouderen, die ook meer zorg nodig hebben.

Of je kan bijvoorbeeld aan de slag als softwareontwikkelaar of programmeur. "Bij ICT is het een groeikwestie: door digitalisering van onze productieprocessen is er veel technisch geschoold personeel nodig", zei hoogleraar arbeidsmarkt Didier Fouarge eerder tegen RTL Z. Die trend gaat gewoon door, crisis of geen crisis.

Mocht je voor de klas willen staan, dan zijn er genoeg kansen in het basisonderwijs. De Algemene Onderwijsbond waarschuwde eerder al voor een tekort van wel 5000 leerkrachten, omdat er veel met pensioen gaan de komende tijd.

Kan iedereen zich nu gaan omscholen?

Tekort of niet: niet elke kok wordt nu omgeschoold tot verpleegkundige, omdat in de zorg grote tekorten zijn. Het risico is dat als de economie aantrekt en het beter gaat met restaurants, daar tekorten ontstaan.

Er moet sowieso meer naar de tekorten worden gekeken, vindt Wilthagen. "Er worden bijvoorbeeld nu veel mensen ontslagen in de evenementenbranche, denk aan podiumbouwers. Terwijl er aan de andere kant een tekort is aan zonnepaneelleggers of warmtepompinstallateurs. Je moet die mensen van de ene naar de andere sector brengen." Niet alleen naar de mensen, maar ook naar de behoefte van de sector kijken dus.