Nederlandse miljardenkorting op het spel door EU-ruzie met Hongarije en Polen

Dat bevestigt het ministerie van Financiën aan RTL Z.

Hard spel

Dat is het gevolg van een Brusselse ruzie die deze week tot het kookpunt is gekomen. Bijna alle EU-landen zijn het erover eens dat landen die de rechtsstaat met voeten treden, gekort moeten kunnen worden op de gelden die zij van de EU krijgen.

Die regel moet gaan gelden voor zowel de reguliere bijdragen aan landen uit de EU-begroting, als voor honderden miljarden aan extra steun uit het coronaherstelfonds.

Deze zomer werden de regeringsleiders van alle landen het hier op hoofdlijnen al over eens, maar nu liggen Hongarije en Polen toch dwars. En ze lijken het spel heel hard te willen spelen.

Polen en Hongarije liggen al jaren overhoop met Brussel over het uithollen van de rechtsstaat. Zo wordt er in beide landen getornd aan de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, de persvrijheid en de bestrijding van corruptie.

De Europese Commissie, gesteund door een grote meerderheid van de lidstaten, zegt dat daardoor de kans dat Europees geld slecht besteed wordt groot is, en dus moeten uitkeringen worden gestopt als landen de regels aan de laars lappen.

Begroting en steunfonds gegijzeld

Dat schiet Polen en Hongarije zodanig in het verkeerde keelgat, dat ze dreigen Europese meerjarenbegroting en het steunfonds af te schieten. Alle landen hebben een veto, en dus is er sprake van een crisis.

Vooral voor landen die heel veel geld zouden krijgen uit het steunfonds is dat een nachtmerrie, opmerkelijk genoeg vallen Polen en Hongarije zelf ook in die categorie. Maar ook Nederland, dat lange tijd geen voorstander was van het gigantische steunpakket, kunnen de druiven erg zuur zijn.

Dat komt door de manier waarop de Europese afdrachten tot stand komen. Er is een meerjarenbegroting, waarin de inkomsten en uitgaven worden geraamd. Maar daaraan ten grondslag ligt het zogenaamde Eigenmiddelenbesluit.

Daarin staat hoe de EU aan geld kan komen om de begroting sluitend te maken. Bijvoorbeeld door afdrachten van de lidstaten, importheffingen, boetes en leningen.

Dat besluit moet aangepast worden om het extra lenen van honderden miljarden mogelijk te maken, maar óók om de korting op de afdracht voor Nederland en een aantal andere grote betalers te verlengen. Hongarije en Polen blokkeren ook het aanpassen van dit Eigenmiddelenbesluit.

1,6 miljard per jaar

Bij de vorige aanpassing is vastgelegd dat de korting loopt tot en met 2020. Als er geen nieuw besluit komt, zijn we vanaf januari dus onze zwaarbevochten korting kwijt. Dat scheelt volgens berekeningen van Financiën 1,6 miljard euro per jaar.

Het Ministerie van Financiën laat weten zich nog geen zorgen te maken over de kwestie, en wijst erop dat het nieuwe besluit met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2021 van kracht wordt na ratificatie. Maar op dit moment is helemaal nog niet zeker óf de blokkade van Polen en Hongarije tijdelijk of permanent is.

Nucleaire optie

De ruzie is zelfs zo hoog opgelopen, dat minister-president Mark Rutte gisteren in de Tweede Kamer openlijk speculeerde over de mogelijkheid om het noodfonds helemaal apart op te tuigen voor de 25 andere lidstaten, en eventueel zelfs een aparte meerjarenbegroting te maken, hoewel hij er bij zei dat dit erg ingewikkeld is en zeer verstrekkende gevolgen heeft voor de EU. De 'nucleaire optie' noemde hij het, maar een optie niettemin.

Vervelend daaraan is dat het probleem van de kortingen daarmee juist niet opgelost wordt. Daarvoor blijft gelden dat die via het Eigenmiddelenbesluit moeten worden geregeld, en daarvoor kunnen we gewoonweg niet om Polen en Hongarije heen.

Achter de schermen

Vandaag spreken de regeringsleiders van de EU via een videoconferentie over de dreigende crisis. "Er moet nu gezocht worden naar een oplossing. Maar dat ligt nu in de eerste plaats op het terrein van het Duits voorzitterschap en op het terrein van Hongarije en Polen. Achter de schermen probeer ik te doen wat ik kan doen. Maar het ligt daar", aldus Rutte.