Zijn kernenergie en gas groen te noemen? 'Vergroot verwoestende klimaatimpact'

1. Wat houdt het voorstel precies in?

De Europese Commissie (Ursula von der Leyen en haar ploeg) presenteerde op oudejaarsavond een plan waarin het aangeeft hoe aardgas en kernenergie een rol kunnen spelen in het vergroenen van Europa. Moderne gascentrales stoten veel minder broeikasgassen uit dan de nog volop aanwezige kolencentrales, is de gedachte. En kerncentrales stoten nauwelijks broeikasgassen uit.

Daarom moeten ze, als het aan de Commissie ligt, in ieder geval tot 2030 (bij gas) en 2045 (bij kerncentrales) als groen kunnen worden aangemerkt. Europa kan zo de CO2-uitstoot verlagen en er toch zeker van zijn dat er genoeg capaciteit aan stroomproductie is. Iets dat met echt groene bronnen als zon en wind niet zo snel lijkt te gaan lukken.  

Door gas en kernenergie als groen te bestempelen, wordt het voor investeerders (denk aan beleggings- en pensioenfondsen) gemakkelijker om in dit soort projecten te investeren.

2. Betekent dit dat we vooral gas- en kerncentrales gaan bouwen?

"Het wordt eenvoudiger", zegt energie-expert Jilles van den Beukel van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) tegen RTLZ. "Maar de voorwaarden voor met name meer gascentrales zijn streng. Ze moeten groener zijn dan de energiecentrale die ze vervangen. Ook moeten ze de CO2-uitstoot kunnen opvangen (dat  wordt dan opgeslagen red.) of de centrale mag alleen gebruikt worden als back-up."

Dat laatste is dan als bijvoorbeeld de zon- en windcentrales te weinig produceren vanwege slecht weer.

Ook aan kerncentrales stelt Brussel eisen. Alleen de nieuwste technologieën mogen worden gebruikt en er moet een plan liggen voor wat te doen met het nucleair afval. 

3. Maar nucleair afval is toch nog steeds een groot probleem?

Volgens Van den Beukel hebben Finland en Frankrijk, de grootste gebruikers van kernenergie in Europa, daar eindoplossingen voor. "De Finnen stoppen het in graniet, de Fransen in verharde klei."

In het geval van Finland betekent dat een honderden meters diepe grot van miljarden jaren oud graniet waar het afval vanaf 2023 voor altijd wordt opgeslagen. In Nederland wordt het afval van de kerncentrale Borssele tijdelijk nabij de centrale opgeslagen, in een speciaal complex. Een permanente oplossing is er hier nog niet.

4. Hoe staan de lidstaten tegenover dit plan?

Tot vanmorgen leek het er nog op dat dit voor een stevige ruzie zou gaan zorgen in Europa. Frankrijk, Finland en een aantal Oost-Europese landen zijn voor. Met name de Fransen hopen hun voorsprong in kennis van kernenergie te kunnen verzilveren, bijvoorbeeld in Nederland. In het coalitieakkoord van Rutte IV staat immers het plan om twee moderne kerncentrales te bouwen.

Duitsland, dat na de ramp in het Japanse Fukushima in 2011 besloot afscheid te nemen van kernenergie, leek aanvankelijk fel tegen. Maar de nieuwe coalitie wil niet meteen ruzie in Europa en lijkt volgens Reuters toch akkoord te gaan.

De drie coalitiepartijen (sociaal-democraten, groenen en liberalen) willen in Duitsland zelf geen kerncentrales (dit jaar wordt de laatste kerncentrale juist gesloten) maar zien voor gas wel een grote rol als overbrugging naar volledig groene energievormen.

Duitsland was ook altijd voorstander van een onlangs gereedgekomen extra gaspijpleiding die van Rusland door de Oostzee naar Duitsland loopt en grote delen van Europa van gas moet voorzien.

5. En milieuorganisaties? Zien zij het als een oplossing?

Milieubewegingen zijn totaal niet over de Commissieplannen te spreken. Greenpeace noemt het plan van de Europese Commissie een 'vrijgeleide voor greenwashing'.

"Aardgas is al de belangrijkste bron van de uitstoot van broeikasgassen voor energieopwekking in Europa. Investeringen in aardgas aanmoedigen door het een groen label te geven, zal enkel de verwoestende klimaatimpact nog vergroten", stelt de milieuorganisatie in een verklaring.

In een brief aan de Nederlandse regering van eind vorig jaar riepen milieuorganisaties het Nederlandse kabinet op de plannen niet te steunen. "We doen een beroep op u om [..] ervoor te zorgen dat aardgas niet als duurzaam wordt gelabeld."

Ook grote pensioenfondsen in Nederland staan niet te trappelen. De Pensioenfederatie noemt het zelfs het 'oprekken' van groene standaarden. Het grootste pensioenfonds van Nederland, ABP, besloot in oktober juist helemaal uit fossiele energie te stappen. Wel investeert het fonds nog in kernenergie.