Prijzen industrie stijgen 29 procent, wordt onze inflatie ook zo hoog?
De prijzen die de Nederlandse industrie berekent aan afnemers waren in april maar liefst 29 procent hoger dan een jaar eerder. Dat is de grootste stijging sinds werd begonnen met de metingen, in 1981. Zien consumenten die enorme stijging binnenkort ook op prijskaartjes in de winkel terug?
"De toename van de afzetprijzen van de industrie is sinds juli ongekend groot", schrijft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). De prijzen stegen al flink na het snelle herstel van de economie na de coronacrisis, en daar kwam de Russische inval in Oekraïne bovenop.
Sinds oktober vorig jaar stijgen de afzetprijzen al met meer dan 20 procent en bijna elke maand sindsdien is de toename groter, met een sprongetje afgelopen april.
Die hogere prijzen van de industrie werken met ongeveer een half jaar vertraging door in de prijzen die consumenten in de winkel betalen. Het is een stuwende kracht voor consumentenprijzen in de komende tijd, zegt Frank Notten, econoom bij het CBS. Maar we verwachten totaal niet dat de consumentenprijzen straks ook met 29 procent zullen stijgen, zegt Marcel Klok, macro-econoom bij ING.
Dienstensector
Van alles dat consumenten kopen, bestaat immers bijna de helft (49 procent om precies te zijn) uit diensten (zoals horeca en abonnementen) en de prijzen daarvan stijgen veel minder hard dan die van producten, legt Klok uit.
In april waren diensten maar 2,1 procent duurder dan een jaar eerder, aldus Notten. En dat drukt het inflatiecijfer waar huishoudens mee te maken hebben natuurlijk flink.
De prijzen van diensten stijgen voor een belangrijk deel doordat lonen stijgen en die gaan, helaas voor werknemers, veel minder hard omhoog dan de producentenprijzen. In maart (het meest recente cijfer) stegen de contractlonen die in cao's zijn afgesproken, met gemiddeld 2,7 procent, blijkt uit de cao-kijker van de AWVN (Algemene Werkgeversvereniging Nederland, die betrokken is bij het merendeel van alle 850 Nederlandse cao's in Nederland).
Prijzen niet volledig doorberekend
Uiteindelijk wordt ongeveer een kwart van de inflatie die consumenten ervaren bepaald door de kosten van industriële producten. Als die 30 procent duurder worden, werkt dat dus lang niet zo hard door in de inflatie voor consumenten.
Bovendien, als producentenprijzen stijgen, dan hoeven die niet een-op-een te worden doorberekend aan consumenten, aldus Klok. Vaak is er toch wel een partij in de keten die iets van zijn winstmarge inlevert, zegt hij.
Dat betekent dat sommige bedrijven genoegen nemen met een kleinere winst en dus een deel van de kostenstijging voor eigen rekening nemen. Dat kan het geval zijn wanneer consumenten bij een hogere prijs snel naar een alternatief uitkijken, of gewoon minder ervan kopen.
Vertraging
Verder worden prijsverhogingen soms ook met vertraging doorberekend, omdat in huidige contracten nog de oude (lagere) prijzen staan. Als contracten worden vernieuwd, met hogere prijzen, dan kan dat wel tot hogere prijzen leiden. Daardoor kan er soms maanden verschil zitten tussen het moment dat bepaalde prijzen voor de industrie omhooggaan en het moment dat je dat in de winkel merkt.
Waar ING zeker rekening mee houdt, is dat de inflatie breder in de economie zichtbaar is, aldus Klok. Aanvankelijk stegen namelijk met name de prijzen van brandstoffen en energie, maar nu worden ook andere producten, zoals levensmiddelen, duurder.
Prijzen producten en de dienstensector
Hogere prijzen voor producten kunnen overigens ook tot uiting komen in de prijzen van diensten.
Want in bijvoorbeeld de horeca heb je niet alleen te maken met het loon van het personeel, maar ook met de prijzen van onder meer koffie en bier. En die stijgen wel, net als de energiekosten, waar de horeca mee te maken heeft.