Zorgen om olieboycot: 'Kans dat diesel schaars en duur wordt'
Benzine en diesel zijn al duur en nu er een olieboycot van de meeste EU-landen tegen Rusland komt, zijn er zorgen dat de prijs van vooral diesel nog verder zal stijgen. Of erger nog: dat er een tekort ontstaat.
De EU is het eens over een boycot van Russische olie door bijna alle EU-landen. Ook consumenten gaan die olieboycot merken, zegt Lucia van Geuns, energie-expert van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS).
De olieprijs staat op zo'n 123 dollar per vat, dat is het hoogste niveau sinds maart. Er is al wat krapte op de markt voor producten die van olie zijn gemaakt, zoals diesel, zegt Van Geuns. "Maar ook de benzineprijzen zijn hoog, ik vrees dat dat voorlopig nog wel blijft."
Adviesprijs met centen tegelijk omhoog
De adviesprijs voor een liter Euro95 gaat vandaag in ieder geval met 2,6 eurocent omhoog en voor diesel met 3 eurocent, zegt Paul van Selms, directeur van consumentencollectief UnitedConsumers. De organisatie houdt al sinds 2001 de brandstofprijzen in de gaten.
Gisteren steeg de adviesprijs van benzine ook al met 2,8 cent en die van diesel met 0,9 cent. "Dit is echt ongekend", aldus Van Selms. "Vóór de oorlog in Oekraïne stegen de prijzen met maximaal 1 cent per dag."
'Olieprijs naar 150 dollar'
Licht aan het einde van de tunnel is bepaald nog niet in zicht. De prijs van een vat brentolie kan in juli op 150 dollar staan, schatte het Oxford Institute for Energy Studies eerder deze maand al.
Maar het probleem van de olieboycot zit hem vooral bij diesel. Dat komt omdat de zware Russische olie bij uitstek geschikt is om diesel van te maken.
De diesel die Europese landen uit Rusland importeren is goed voor ongeveer 20 procent van de wereldwijde handel in diesel, schrijft persbureau Bloomberg. "Die handel zal bijna allemaal over een paar maanden voorbij zijn."
De prijzen van termijncontracten voor diesel zijn nu bijna het dubbele van wat ze de afgelopen tien jaar gemiddeld waren, aldus Bloomberg.
'Helft van onze diesel uit Rusland'
In Nederland zijn we vooral voor diesel zeer afhankelijk van Rusland. "We halen ongeveer de helft van onze diesel uit Rusland", zegt Elisabeth Post, voorzitter van brancheorganisatie TLN (Transport en Logistiek Nederland).
Post is bang dat er een tekort komt aan diesel. Dat betekent dat we òf niet kunnen rijden, òf dat de prijzen de lucht in schieten, zegt zij.
'Efficiënter rijden door minder regels'
Post pleit ervoor dat de transportsector efficiënter kan rijden. Dat kan als grotere voertuigen dan nu worden toegestaan, zegt zij. Een vrachtwagen met aanhangwagen mag nu maximaal 18,75 meter lang zijn.
Verder zouden sommige regels moeten worden aangepast. Zo moeten vrachtwagens uit Oost-Europa die hier rondrijden nu nog elke acht weken terug naar het land van herkomst, maar dan rijden ze vaak leeg en dat is zonde van de diesel, aldus Post.
Ook moeten bepaalde voertuigen bij de grens worden afgekoppeld en door een andere vrachtwagen verder worden gereden, dat optrekken kost ook extra diesel.
Verder zouden er duurzamere alternatieven moeten komen. Begin deze maand was er een subsidiepot voor vrachtwagens die geen schadelijke gassen uitstoten, maar die pot was binnen twee uur leeg, schetst Post het probleem.
"Er zijn in Nederland nu ongeveer 200 elektrische vrachtwagens, maar als je steden wilt bevoorraden, dan heb je er 12.000 nodig, dat haal je niet in een half jaar tijd."
'Kabinet dacht niet na over gevolgen boycot'
Het kabinet en heel Europa heeft volgens TLN te weinig nagedacht over wat de consequenties van een olieboycot kunnen zijn. "We hebben nog een half jaar om ons voor te bereiden, vóór de zomer moeten we een plan hebben."
In een uiterst scenario van mogelijke tekorten zou de beschikbare diesel moeten worden gebruikt om het beroepsgoederenvervoer zo goed mogelijk te laten rijden, vindt TLN. Of dat ook betekent dat er dan minder diesel beschikbaar zou moeten zijn voor consumenten met een dieselauto? Voor die keuze zegt Post liever niet komen te staan.
Minder hard in Duitsland?
Als het aan directeur Fatih Birol van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) ligt gaan Duitse automobilisten in ieder geval minder hard rijden om brandstof te besparen. Hij pleit voor een tijdelijke snelheidsbeperking zolang de oorlog duurt. Nu is er op sommige Duitse snelwegen geen maximumsnelheid.
"We zijn in oorlogstijd, in een energiecrisis, en we kunnen ons maar beter voorbereiden op nog moeilijkere tijden", aldus Birol. "Dit zou geen groot verschil uitmaken in het dagelijks leven van mensen. Een paar kilometer per uur langzamer rijden is maar een zeer klein compromis vergeleken met het lijden van de mensen in Oekraïne."
China uit lockdown
De olieboycot komt op een moment dat China uit een lockdown komt en daardoor mogelijk meer gaat verbruiken. "Dat kan misschien meer krapte op de markt geven", zegt Van Geuns. In de afgelopen weken was er vanwege corona een lockdown in Shanghai, de grootste stad van China.
Inwoners moesten binnenblijven en sommige fabrieken produceerden minder. Daardoor was er minder vraag naar energie. Maar die lockdown is inmiddels versoepeld.
Nederlandse havens
Voor Nederland, dat veel olie verhandelt en verwerkt, is de olieboycot lastig, aldus Van Geuns. De Amsterdamse haven is namelijk belangrijk voor de opslag van olieproducten, zoals diesel, en in Rotterdam wordt veel olie verwerkt.
Vorig jaar kwam ongeveer 30 procent van de olie die in de haven van Rotterdam arriveerde uit Rusland, zegt Sjaak Poppe, woordvoerder van het Havenbedrijf Rotterdam. Daarmee was Rusland de grootste leverancier van ruwe olie.
Een aantal bedrijven is de laatste maanden, vooruitlopend op sancties, al minder Russische olie gaan gebruiken, aldus Poppe. Hij denkt dat de hoeveelheid ruwe olie die in Rotterdam zal worden aangevoerd niet zal veranderen. Wel geeft het verleggen van handelsstromen altijd gedoe op, zegt hij. Maar hij verwacht geen onoverkomelijke problemen.