Personeelstekort kinderopvang: organisaties niet eens over de aanpak

Wie het nieuws enigszins volgt weet dat de kinderopvang het niet gemakkelijk heeft. Lange wachtlijsten, contracten met ouders die zomaar worden verbroken, tijdelijke sluitingen; het komt allemaal voorbij. De oorzaak: te weinig personeel. In juni lag het tekort op zo'n zevenduizend mensen, berekende het CBS.

Nu heeft zo'n beetje iedere sector te weinig mensen, maar er hangt nogal wat af van de kinderopvang. Wie zijn kinderen (onverhoopt) een dag moet thuis houden, kan zelf ook niet werken en zo rolt de sneeuwbal verder de samenleving in.

Korter open

Gjalt Jellesma, voorzitter van Belangenvereniging van Ouders in de Kinderopvang (BOinK), pleit daarom voor onorthodoxe maatregelen. "Verkort het aantal opvanguren en verdeel de schaarste", zegt hij. Met dat laatste bedoelt Jellesma dat opvanglocaties soms beter een vaste dag per week de deuren kunnen sluiten. "Dat is dan tenminste duidelijk. Werkgevers zouden hier ook een veel grotere rol moeten spelen door zich flexibeler op te stellen. Het personeelstekort is geen probleem van de opvang, het is een probleem van werkend Nederland en alle werkgevers moeten meehelpen."

Een andere optie zou volgens Jellesma zijn om de kinderopvang later open te laten gaan of eerder te laten sluiten. Veel kinderdagverblijven gaan nu al rond half 8 's ochtends open en rond half zeven, zeven uur 's avonds weer dicht. Onderzoek laat zien dat er van die vroege en late diensten weinig gebruik wordt gemaakt. Bij medewerkers zijn deze diensten ook niet heel populair.

Forenzen

Minder lang open zijn, dus? "Wij hebben aan een aantal organisaties gevraagd of dit zou helpen en zij zeggen allemaal van niet", zegt Emmeline Bijlsma, directeur van Brancheorganisatie Kinderopvang (BK). "Aan de randen van de dag zijn er wel minder kinderen, maar je hebt dan ook een kleinere bezetting. Die randuren zijn niet de moeilijkste diensten om te vervullen."

Bovendien, er zijn zat ouders die moeten forenzen naar hun werk en dus dankbaar gebruik maken van de vroege en late opvanguren. Jellesma werpt tegen: "Natuurlijk moet je voor een klein deel van de ouders een aanbod van vroege en late uren hebben, maar niet ieder kinderdagverblijf zou dit standaard moeten aanbieden."

Zorg

In de afwijzing van kortere dagen speelt volgens Jellesma de discussie over de uurprijs een grote rol: krijgen organisaties hun begroting nog wel sluitend als ze minder uren betaald krijgen? "Ik snap die zorg, want de kinderopvang heeft nu al hoge kosten en moet de uurprijs al meer verhogen dan de 5,5 procent waarmee de kinderopvangtoeslag stijgt in 2023."

Jellesma vervolgt: "Maar het is nu al pompen of verzuipen en het wordt zonder ingrijpende maatregelen alleen maar erger."

Extra gedoe

Desalniettemin ziet ook Olga Schipper geen oplossing in het terugdringen van het aantal opvanguren. Schipper is manager personeelsplanner bij de Tinteltuin, een grote opvangorganisatie met zo'n 90 locaties en 900 medewerkers in regio's Amsterdam en Zaanstreek-Waterland.

"Er staan gemiddeld twee mensen op een groep, alleen aan het begin en einde van de dag sta je alleen. Mensen draaien diensten van 9 uur, en hebben bijvoorbeeld een contract voor 27 uur. Dan werken ze dus 3 dagen", vertelt Schipper. "Stel, je gaat terug naar 7 uur per dag, dan hou je dus 6 uur in de week over en zou je een dag extra moeten werken om aan je uren te komen. Niet iedereen wil dat of kan dat thuis regelen. De kans bestaat dat iemand dan zegt: geef me dan maar een contract voor 21 uur om 3 dagen te blijven werken. Zo schiet je uiteindelijk niks op."

Komt nog bij dat veel ouders zowel een kind op een kinderdagverblijf hebben als op de buitenschoolse opvang. "Dat oudere kind zou je dan wel later mogen ophalen, maar dat heeft dan eigenlijk ook geen zin. Zo krijg je heel rare constructies, waar je het personeelstekort niet mee oplost", aldus Schipper.

Pauze houden

Wat zou dan wel een goede oplossing zijn? "Je mag nu drie uur op een dag afwijken van de gestelde wettelijke norm; niet langer dan 3 uur alleen op de groep. Het zou helpen als daar iets flexibeler mee wordt omgegaan", zegt Schipper. "Dus als alle kinderen liggen te slapen, zou één collega al best pauze kunnen houden, ook al mag dat officieel pas een half uur later, omdat dat zo omschreven staat. Nu komt het voor dat één medewerker in zijn eentje alle kinderen uit bed moet halen en aankleden, omdat de andere dan verplicht pauze heeft." Dat komt het werkplezier niet per se ten goede.

Jellesma: "Die 3-uursregeling is inderdaad veel te rigide en die wordt dus ook aangepast, maar dat gaat het probleem echt niet oplossen."

Ziekteverzuim

Wat nu in ieder geval belangrijker is dan ooit: "Goed voor je personeel zorgen", zegt BK-directeur Bijlsma. "Medewerkers zijn gebaat bij rust, voorspelbaarheid en stabiele roosters, probeer ze dat zo veel mogelijk te bieden."

Mede door het hogere ziekteverzuim - van de zomer lag die op 10 procent - lukt dat lang niet altijd. De stress neemt toe, het werkplezier af, meer mensen melden zich ziek en zo ontstaat een zichzelf versterkend effect, waardoor sommige mensen de sector verlaten. "Dat is natuurlijk zorgelijk." Maar een pasklare oplossing is er niet.