Banenverlies bij Tata: 'Perfecte storm voor staalindustrie'
Bij Tata Steel in IJmuiden staan 1600 banen op de tocht, maar waar komt dat eigenlijk door? "Er spelen een heleboel zaken tegelijk die ervoor zorgen dat de sector in zwaar weer zit."
De staalsector wordt door een aantal factoren tegelijk geplaagd, legt Casper Burgering uit. Hij is analist bij ABN Amro voor grondstoffen en de metaalsector. Zo is er sprake van overcapaciteit, een zwakke vraag en relatief hoge grondstoffenprijzen, somt hij op.
Hij spreekt van 'misschien wel een perfecte storm'. Want dat alles zorgt ervoor dat staalbedrijven nu in zwaar weer zitten, aldus Burgering.
Problemen voor hele industrie
De hele staalindustrie kampt met problemen. Zo daalde de operationele winst van Tata Steel in de maanden juli tot en met september met bijna 57 procent. Arcelor Mittal, de grootste staalmaker ter wereld, leed in diezelfde periode voor het tweede achtereenvolgende kwartaal een verlies.
Bij het grote Duitse staalconcern ThyssenKrupp steeg het verlies in de eerste negen maanden van het jaar aanzienlijk.
Duitse auto-industrie
De vraag naar staal daalde in het tweede kwartaal met bijna 8 procent in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar. Die daling is een versterking van de krimp in het eerste kwartaal, schreef Eurofer, de organisatie van Europese staalproducenten, eind oktober.
De zwakke vraag komt deels doordat de automobielindustrie minder produceert. In de twaalf maanden tot september lag de Duitse autoproductie op het laagste niveau in vijf jaar, mede door de lagere vraag uit China.
Belangrijke sector
De Nederlandse vestiging in IJmuiden is 'een hele serieuze speler in de automotive sector', aldus topman Thachat Viswanath Narendran van Tata Steel in een gesprek met de Indiase Economic Times.
Tata maakt in IJmuiden, naast staal voor de automobielindustrie, ook staal voor de verpakkingsindustrie (blikjes) en levert aan de bouw en aan industriële bedrijven.
Van de productie van zo'n 6,5 miljoen ton staal is een kleine 1 miljoen ton voor verpakkingen, aldus Frits van Wieringen, voorzitter van de Europese ondernemingsraad.
Marges onder druk
Naast de lagere vraag van autoproducenten is er in de bouw wel sprake van groei, maar minder dan voorheen, aldus ABN Amro-analist Burgering. Ook zorgt onzekerheid door de handelsoorlog ervoor dat veel bedrijven het op een lager pitje zetten, zegt hij.
Verder staan de prijzen van ijzererts, belangrijk voor de staalindustrie, rond het hoogste punt in vijf jaar. Tegelijkertijd zijn de staalprijzen gedaald, stelt Tata in het verslag over de eerste twee kwartalen. Door dat alles staan marges onder druk, aldus Burgering.
9000 werknemers
Het terrein van Tata Steel is het grootste aaneengesloten bedrijfsterrein van Nederland. De vestiging wordt aangeduid met 'IJmuiden' (in de gemeente Velsen), maar het terrein ligt in nóg twee andere gemeentes: Beverwijk en Heemskerk.
Tata heeft in IJmuiden zo'n 9000 werknemers in dienst. Daarnaast zijn er nog 'duizenden' mensen werkzaam op het terrein die bij andere bedrijven werken, aldus Frits van Wieringen, voorzitter van de Europese Ondernemingsraad van Tata Steel.
Daarbij gaat het om personeel van onderhoudsbedrijven, bewaking en catering, maar ook mensen die werken bij bedrijven die zuurstof en stikstof maken die Tata nodig heeft voor de productie van staal.
Hoogovens, de voorloper van Tata, was lange tijd het enige bedrijf in Nederland met een eigen netnummer. Tata heeft eigen havens, direct aan zee. Daardoor kunnen schepen met grondstoffen van overzee, direct kunnen aanmeren en niet door de sluizen hoeven. Dat levert een kostenvoordeel op.
Tarieven VS
Tarieven die de Amerikaanse president Donald Trump heeft gelegd op invoer van staal uit Europa zijn een probleem, aldus Van Wieringen.
Zo exporteert Tata vanuit Europa ongeveer een miljoen ton staal naar de VS, aldus topman Narendran in de Indiase Economic Times.
Tata Steel maakt niet bekend welk deel daarvan uit IJmuiden komt, maar van oudsher is de VS voor IJmuiden een belangrijke markt.
China
De Amerikaanse importtarieven raken de Europese staalindustrie ook omdat producenten uit andere landen, zoals China en Zuid-Korea, een deel van hun export verleggen naar Europa.
De EU heeft weliswaar ook tarieven ingevoerd op import uit China, maar desondanks is Chinees staal nog wel goedkoper dan dat uit Europa, aldus Burgering. Hij stipt wel aan dat Tata Steel in IJmuiden staal van hoge kwaliteit maakt. Daardoor is het redelijk goed gepositioneerd om de storm te doorstaan, denkt hij.
Geringe vraagstijging in 2020
Eurofer denkt dat in 2020 de economie van de EU met 1,2 procent groeit. De voor Tata Steel in IJmuiden belangrijke autoproductie in de EU zal, na een daling van 3,8 procent in 2019, volgend jaar met slechts 0,9 procent stijgen, aldus Eurofer.
De totale vraag naar staal in de EU zal, na een daling van 0,5 procent in 2019, volgend jaar met slechts 0,1 procent toenemen.
Groei vooral buiten EU en VS
Wereldwijd zal de vraag wat meer stijgen, denkt de World Steel Organisation. Gerekend wordt op een toename van 1,7 procent. Daarbij zal de vraag in opkomende landen (exclusief China) met 4,1 procent veel meer groeien.
Voor de EU gaat de World Steel Association uit van een groei van slechts 1,1 procent en voor Noord-Amerika van een magere 0,8 procent.
Er zijn voor de prognose van de staalvraag echter aanzienlijke neerwaartse risico's, waarschuwt de World Steel Organisation, zodat de groei ook lager kan uitvallen.