Banken in de penarie: ontslagrondes, volle stroppenpotten en verlies
Ontslagrondes bij Rabobank en Volksbank, voor het eerst in tien jaar tijd verlies bij ABN Amro en een halvering van de winst bij ING en Rabobank. Het regende onheilsberichten deze week van de grootste Nederlandse banken. Hoe komt dat?
De grote Nederlandse banken worden flink geraakt door de coronacrisis:
- Rabobank schrapt in de komende vijf jaar in totaal 5.000 banen, de winst halveerde afgelopen jaar.
- Bij Volksbank verdwijnen in de komende jaren 400 tot 500 banen, de winst in 2020 daalde met 37 procent.
- ABN Amro leed een verlies van 45 miljoen euro in 2020.
- Bij ING Bank kelderde de winst met bijna 50 procent.
De coronacrisis
Die slechte resultaten heben meerdere oorzaken. Allereerst zien alle banken zich genoodzaakt meer geld in een potje te stoppen voor als klanten het geld dat ze hebben geleend niet meer kunnen terugbetalen. In een economische crisis zoals nu komt dat moment onherroepelijk.
Het aantal faillissementen ligt nu nog laag, in januari gingen in Nederland 142 bedrijven failliet, meldt het CBS. Dat is rond het laagste niveau in 30 jaar.
Faillissementsgolf
Heineken voorspelt echter een faillissementgolf onder klanten en ING-topman Steven van Rijswijk denkt dat als de overheidssteun minder wordt, meer bedrijven het heel lastig krijgen.
ING zette in heel 2020 bijna 2,7 miljard euro apart voor die moeilijke tijden. Dat is bijna 2,5 keer meer dan over een jaar eerder. Rabobank zette 1,9 miljard opzij, het kleinere ABN Amro 2,3 miljard euro en de nog veel kleinere Volksbank 38 miljoen euro.
Overheidssteun
Dankzij de overheidssteun hebben bedrijven minder geld nodig, en dus is er minder vraag naar leningen van ABN Amro, vertelde topman Robert Swaak bij de presentatie van de jaarcijfers.
Bedrijven kunnen naast financiële steun ook uitstel aanvragen voor het betalen van belasting.
Het gevolg is dat ze minder gebruik hoeven te maken van hun kredietfaciliteit (het bedrag dat met de bank is afgesproken dat een bedrijf mag lenen) bij de bank, legt Swaak uit. Aangezien banken verdienen aan geld dat ze uitlenen, kost dat de banken dus omzet en winst. Ook ING Bank en Rabobank leenden minder uit als gevolg van de overheidssteun.
Door de lockdown is er ook minder vraag naar leningen om nieuwe voorraden te kopen, omdat onzeker is of winkels deze wel kunnen verkopen, aldus Swaak.
Hoeveel banken minder hebben kunnen uitlenen, dat zeggen ze lastig te kunnen aangeven. Dit thema speelt overigens nauwelijks bij de Volksbank, omdat maar een klein deel van hun mkb-klanten een kredietfaciliteit heeft.
Lage rente
De belangrijkste oorzaak voor de malheur bij banken is de lage rente. Banken betalen rente aan consumenten en bedrijven die geld op een rekening stallen, daartegenover staat de (hogere) rente die ze ontvangen als ze geld uitlenen. Het verschil daartussen is winst voor banken.
Van oudsher is de rentemarge voor banken als ABN Amro, ING en Rabobank de belangrijkste inkomstenbron. Om de economie te stimuleren houdt de ECB (Europese Centrale Bank) de rente echter laag. Als banken geld willen stallen bij de ECB, dan moeten ze zelfs rente betalen, in plaats van dat ze rente ontvangen.
Anderzijds is het lastig om aan spaarders een negatieve rente te berekenen. Voor grotere bedragen, vanaf een 250.000 euro of een half miljoen gebeurt dat wel, maar voor 'kleine' spaarders tot 100.000 euro niet. De marge die banken kunnen maken is daardoor kleiner geworden.
Zo daalden de rente-inkomsten bij ING in het vierde kwartaal met 7 procent en bij ABN Amro in heel 2020 zelfs met 9 procent. De inkomsten uit provisies, bijvoorbeeld als klanten beleggen of een hypotheek afsluiten, stijgen wel, maar dat biedt niet genoeg compensatie.
ABN Amro wil de dalende rente-inkomsten deels gaan goedmaken door meer advies te gaan geven, voor hogere tarieven.
Wanneer wordt het beter?
Daarover verschillen de meningen. ABN Amro verwacht dat het vaccinatieprogramma zal zorgen voor het versoepelen van de maatregelen in het tweede kwartaal. Dat zal weer zorgen voor een krachtig herstel van de economie in het tweede kwartaal van dit jaar.
Ook ING-ceo Van Rijswijk denkt dat de vooruitzichten voor de economie beter worden. Dat is ook de reden dat de bank in het vierde kwartaal juist veel minder geld apart zette voor slechte leningen. Van Rijswijk denkt dat ING "nog steeds veel klappen kan opvangen."
Ook de Europese Commissie denkt dat de economie in Nederland en de rest van Europa vanaf het tweede kwartaal gaat aantrekken. In het derde kwartaal zal de groei nog hoger zijn.
Bij de Volksbank is topman Martijn Gribnau voorzichtiger. "Als alles goed gaat is er misschien wel weer groei aan het einde van het jaar." Alles hangt af van het vaccineren. "En ik ben geen medicus, heb er niet voor gestudeerd, dus ik weet het niet."