Rechter: Shell 'kan en moet' CO2-uitstoot fors terugdringen
Shell moet zijn CO2-uitstoot ten opzichte van 2019 met 45 procent terugdringen. Dat heeft de rechtbank in Den Haag beslist. Daarmee komt een ontknoping in een zaak die door Milieudefensie en zes andere milieuorganisaties is aangespannen tegen het olie- en gasbedrijf.
De uitspraak is wereldwijd uniek. Nooit eerder verplichtte een rechtbank een groot oliebedrijf tot het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen.
Een overwinning voor milieuorganisaties en meer dan 17.000 individuele mede-eisers. Zij willen dat Shell 45 procent minder CO2 uitstoot in 2030. Volgens Milieudefensie veroorzaakt Shell een groot gevaar met de huidige bedrijfsvoering, terwijl maatregelen kunnen worden genomen om dit gevaar te voorkomen. Door dit niet te doen overtreedt Shell de wet, stelt de organisatie.
"Shell veroorzaakt gevaarlijke klimaatverandering", zegt een medewerker van Milieudefensie. "Dat weet het bedrijf al heel lang en Shell weet ook wat er zou moeten gebeuren om dit tegen te gaan. Die bijdrage aan gevaarlijke klimaatverandering is bovendien in strijd met het mensenrechtenverdrag."
Gevaarlijke klimaatverandering
De rechter gaat mee in de zorgen van de eisers en vindt dat Shell meer 'kan en moet' doen. "Shell heeft een resultaatverplichting als het gaat om de uitstoot van de Shellgroep zelf. Het heeft een zwaarwegende verplichting als het gaat om toeleveranciers en afnemers."
Shell heeft, zegt de rechtbank, de verplichting om de uitstoot terug te brengen. "Shell moet het hare doen om bij te dragen aan het tegengaan van klimaatverandering door via het concernbeleid te zorgen voor verlaging van CO2-uitstoot."
Concreet betekent het dat die uitstoot over negen jaar met 45 procent gedaald moet zijn, vergeleken met de uitstoot van 2019.
Gezondheidsrisico's
Volgens de rechter draagt CO2-uitstoot bij aan de opwarming van de aarde en leidt het onder andere in Nederland en het Waddengebied tot 'gevaarlijke klimaatverandering'. Dat heeft volgens de rechtbank verstrekkende gevolgen voor huidige en toekomstige generaties.
"Dan hebben we het over bijvoorbeeld gezondheidsrisico's, ziektes en sterfgevallen die worden veroorzaakt door de opwarming zelf en daarmee samenhangende ziektes. Dat zijn ernstige risico's voor Nederlandse ingezetenen en inwoners van het Waddengebied."
Moed van de rechter
"Dit is net zo nieuw als de zaak Urgenda destijds was", zegt Elbert de Jong, hoogleraar privaatrecht aan de Universiteit Utrecht. "Het vergt moed van de rechter om zo’n uitspraak te doen. Rechtelijk Nederland is op deze manier een gidsland."
De rechtbank maakte een onderscheid tussen de CO2-uitstoot van het bedrijf zelf en de uitstoot van toeleveranciers en afnemers, onder meer de automobilisten die tanken.
"Voor Shell zelf geldt een resultaatverplichting van 45% minder CO2-uitstoot in 2019. Dat moeten ze dus halen en dat is meetbaar. Voor de toeleveranciers en afnemers geldt een inspanningsverplichting. Dat betekent dat je moet gaan kijken of Shell genoeg heeft gedaan."
"Doen bijvoorbeeld KLM en Tata Steel voldoende om klimaatverandering tegen te gaan? Als Shell die verplichting heeft, waarom die andere bedrijven dan niet?"
Niet alleen Shell
Dus stel dat Shell alle tankstations in Nederland sluit maar automobilisten gewoon bij een ander bedrijf benzine gaan tanken, dan is die inspanning wel gehaald.
De Jong vervolgt: "Wat ik vooral overtuigend vind is dat de rechter oordeelt: ‘wat voor de hele wereld geldt, geldt ook voor Shell'. Terwijl Shell juist zei: ‘we kunnen het niet alleen doen'."
Hij verwacht dat deze uitspraak ook gevolgen gaat hebben voor andere bedrijven in Nederland. "Het gaat nu over CO2-uitstoot, maar je kunt het breder trekken: doen bijvoorbeeld KLM en Tata Steel voldoende om klimaatverandering tegen te gaan? Als Shell die verplichting heeft, waarom die andere bedrijven dan niet? Daar valt wat voor te zeggen. In ieder geval wordt die vraag de komende tijd vaker gesteld."
Planeet redden
De milieuorganisaties waren naar de rechter gestapt omdat ze vinden dat de overheid te langzaam is met het nemen van klimaatmaatregelen. "Uit zichzelf gaat Shell niet de juiste stappen zetten om gevaarlijke klimaatverandering te voorkomen." De rechtszaak is volgens Milieudefensie 'bijna de enige manier om de planeet te redden'.
Shell laat in een reactie weten dat het 'mogelijk' in beroep gaat tegen de uitspraak. "We zullen ons blijven concentreren op deze inspanningen en verwachten in beroep te gaan tegen de teleurstellende uitspraak van de rechtbank van vandaag."
Je hebt niet alle cookies geaccepteerd. Om deze content te bekijken moet je deaanpassen.
