Lage olieprijs raakt economie Rusland en Saoedi-Arabië hard
De lage olieprijs is lekker al je wilt tanken, maar voor grote olieproducerende landen als Rusland en Saoedi-Arabië juist helemaal niet fijn. Hoe lang houden ze dit vol?
Voor een liter euro95 betaal je nu dankzij de flink gedaalde olieprijs soms minder dan 1,40 euro per liter. Tel uit je winst!
Olielanden als Saoedi-Arabië en Rusland (twee van de drie grootste olieproducerende landen) tellen echter hun verlies. De olieprijs kelderde sinds medio februari immers met 55 procent. Per vat krijgen olielanden nu 33 dollar minder dan zes weken geleden.
'Dom moment voor olie-oorlog'
De olieprijs is niet alleen laag omdat door de coronacrisis een deel van de vraag wegvalt, er wordt ook meer geproduceerd. Rusland en Saoedi-Arabië konden het namelijk niet eens konden worden over productiebeperkingen, om daarmee te olieprijs te stutten.
De Russische president Poetin wil de Amerikaanse schalie-olie-industrie treffen, zegt Rob de Wijk van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hun kostprijs ligt namelijk een stuk hoger dan die van Rusland en veel Opec-landen.
De Saoedi's gingen toen Rusland niet mee wilde gaan met productiebeperkingen juist meer pompen, om de Russen weer aan tafel te krijgen, aldus Jos Meester, onderzoeker bij het Conflict Research Unit van Clingendael.
Het is met de coronacrisis wel 'ongelooflijk stom' om juist nu een olieoorlog te beginnen, vindt De Wijk.
300 miljoen minder per dag
Saoedi-Arabië pompte in februari per dag zo'n 9,75 miljoen vaten olie op. Dat betekent dat het land dagelijks zo'n 320 miljoen dollar (circa 292 miljoen euro) minder inkomsten heeft. Rusland produceerde in februari 11,3 miljoen vaten olie per dag, zodat het dagelijks 393 miljoen dollar minder ontvangt.
"Rusland heeft nog het voordeel dat het ook veel gas verkoopt", zegt Hans van Cleef, olie-expert van ABN Amro. "De prijs daarvan is nu wel laag, maar ze werken veel met langetermijncontracten, zodat er nog wel wat geld binnen komt."
Kostprijs
In Rusland kost het circa 20 dollar om een vat olie op te pompen, zegt Van Cleef. De olieprijs ligt daar nu met een niveau van zo'n 26 dollar weliswaar nog boven, dus ze kunnen nog steeds met winst verkopen, maar de Russische overheid heeft de begroting pas bij een olieprijs van zo'n 40 dollar in evenwicht.
Voor Saoedi-Arabië is het een vergelijkbaar verhaal. "De productie van olie kost weliswaar minder, tussen de 5 en de 20 dollar, maar de regering heeft voor de begroting een prijs nodig van tussen de 70 en 75 dollar", aldus Van Cleef.
Olie is goed voor meer dan 60 procent van de inkomsten van de overheid, tegen 42 procent voor de federale regering in Rusland.
Export is vooral olie
Beide economieën zijn erg afhankelijk van olie-export, Rusland voor 55 procent en Saoedi-Arabië zelfs voor bijna 80 procent, blijkt uit publicaties van het IMF.
Ook bedrijven van buiten de olie-sector zullen worden getroffen door de lage olieprijs, denkt onderzoeker Meester van Clingendael. "In Saoedi-Arabië leunen veel bedrijven op de overheid. De Saoedische overheid is al aan het bezuinigen."
Reserves
Gelukkig voor beide landen hebben ze een appeltje voor de dorst. Zo beschikken ze ieder over een spaarpotje van zo'n 500 miljard dollar. Daarbij hebben ze ruimte om te lenen, legt De Wijk van het HCSS uit.
De Russische overheidsschuld is maar 13 procent van het bbp, die van Saoedi-Arabië rond de 20 procent. Bovendien is Rusland bij het opstellen van de begroting uitgegaan van een lagere olieprijs, zodat ze al enigszins voorbereid zijn op een prijzenoorlog, zegt Meester.
Russen: 150 miljard
Maar het kan hard gaan met de reserves die er zijn. Zo heeft de Russische minister van financiën gezegd 150 miljard dollar van de reserves te willen gebruiken om de huidige situatie aan te kunnen, aldus De Wijk.
Rusland zegt een olieprijs van tussen de 25 en 30 dollar zes tot tien jaar te kunnen volhouden. De Wijk heeft daar echter een hard hoofd in: "Rusland kan niet én een oliecrisis én een coronacrisis zo lang aan."
2015-2016
De Wijk maakt ook de vergelijking met de situatie van eind 2015 en begin 2016, toen de olieprijs ook flink daalde. "De Russen waren toen in één klap door hun reserves heen", zegt hij. Dat leidde toen tot sociale onrust in Rusland, mede omdat Poetin wilde bezuinigen op pensioenen.
"Ook Saoedi-Arabië had toen problemen, het moest zelfs geld lenen van het Internationaal Monetair Fonds."
Minder afhankelijk van olie?
De oplossing voor beide landen lijkt om minder afhankelijk te worden van olie, maar daar zitten nogal wat haken en ogen aan.
Rusland heeft een totaal verouderde maakindustrie en dienstensector. "Je hebt geen enkel product in huis waarop staat: 'Made in Russia'", zegt De Wijk. "Het land renteniert eigenlijk van zijn grondstoffen."
Het is volgens hem ook lastig om de economie te diversifiëren, omdat het land steeds te maken krijgt met sancties, die zijn weer het gevolg van de politiek van Poetin, zoals de annexatie van de Krim.
Saoedische Vision 2030
De Saoedische kroonprins Mohamed bin Salman heeft ambitieuze plannen om de economie van zijn land minder olie-afhankelijk te maken, door meer in te zetten op onder meer industrie, logistiek en toerisme. Die ombouw kost echter geld en zal nu op een lager pitje staan, denkt Van Cleef.
Veel economen hebben trouwens hun twijfels bij de slagingskansen. Het wordt niks met die ombouw, zei Sweder Van Wijnbergen, hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, afgelopen november. "Saoedi-Arabië heeft immers extreem veel olie, die ook nog eens heel goedkoop uit de grond is te halen. Het is niet een omgeving waar je met hard werken een industrie opzet. Als je zoveel olie hebt, dan zul je nooit een Zuid-Korea of Taiwan worden."
'Heethoofden'
Moeten Saoedi-Arabië en Rusland dan toch maar met elkaar praten over de olieproductie en daarmee de prijs? De Wijk heeft er niet veel vertrouwen in dat Poetin en Bin Salman dat zullen gaan doen. "Het zijn twee heethoofden, autocratische leiders, die niet makkelijk tot compromissen bereid zijn".