Horeca neemt winkelstraat over: 'Nog geen eind aan inhaalslag'

Het gaat snel: in 2010 was nog maar 16 procent van alle winkels in grote winkelsteden een cafeetje of restaurantje en nu is dat toegenomen tot 23 procent.

"We worden steeds Zuid-Europeser, we halen onze Calvinistische achterstand een beetje in", zegt retaildeskundige Hans van Tellingen van winkelonderzoeker Strabo. 

Minder zelf koken

Mensen koken tegenwoordig minder zelf. Vroeger at je thuis wat de pot schaft, maar nu wordt er rekening gehouden met allergieën en sommige mensen zijn vegetariër of flexitariër, terwijl het heel makkelijk is om verschillende soorten eten te krijgen, voegt Jorg Snoeck, retailexpert bij RetailDetail, daaraan toe.

Hij verwacht dat je steeds meer gaat zien dat je in winkels de producten kunt kopen om thuis te koken, maar dat je er ook voor kunt kiezen om het ter plekke te eten.

Leegstand opvullen

Het wordt voor horeca financieel ook meer mogelijk om zich in winkelstraten te vestigen, zegt Snoeck. Doordat er meer leegstand komt omdat winkels sluiten, dalen de huurprijzen tot niveaus die de horeca kan betalen. Eettentjes en koffiebarretjes vullen zo de leegstand in.

"Leegstand is verschrikkelijk, het breekt de sfeer in de winkelstraten. Als die ruimte wordt opgevuld door horeca, dan is dat goed voor de sfeer", zegt Kitty Koelemeijer, hoogleraar Marketing & Retailing aan Nyenrode Business Universiteit.

Niet minder winkels

Frappant is dat de groei van het aandeel horeca in winkelstraten niet wordt veroorzaak doordat het aantal vierkante meters winkels is gedaald. De afgelopen jaren was daar volgens Van Tellingen namelijk sprake van een stabilisatie. Maar er kwamen juist veel meer horecazaken bij, zegt hij.

Het aandeel van horeca zal nog verder groeien, denkt Van Tellingen: "Binnen een paar jaar zal het echt wel de 30 procent aantikken." Hoe meer menging er komt, hoe beter dat is, zegt hij. Het gaat erom consumenten te verleiden tot een langer verblijf in binnensteden.

'Grenzen aan horeca'

Maar Koelemeijer is is daar niet zo zeker van. Als er meer horeca is, dan wil dat niet zeggen dat de winkels in de buurt daardoor ook meer gaan verkopen, nuanceert ze.

En volgens retailexpert Paul Moers zijn de grenzen van het aandeel horeca in de binnensteden wel zo'n beetje bereikt. De groei heeft voor extra gezelligheid gezorgd, maar in sommige steden wordt er geklaagd dat het aan het doorslaan is, zegt hij.

Historische binnensteden

Er is ook een verschil tussen de ene en de andere plaats, aldus Moers. Zo noemt hij Haarlem de ultieme stad: gezellig, met veel horeca, waar je gaat flaneren. Maar voor het nabij gelegen Hoofddorp of voor Lelystad is dat anders.

Daar is horeca echt nodig om het iets gezelliger te maken, maar toch kunnen ze het nooit winnen van steden als Amsterdam of Haarlem. In historische steden zul je gewoon meer horeca vinden, aldus Moers.

Kleinere plaatsen

Voor kleinere plaatsen zijn de vooruitzichten ook weer veel anders dan voor grote steden. Het aandeel van de horeca zal daar juist gaan dalen, zegt Snoeck. Veel jongeren trekken immers naar de steden, waardoor kleinere plaatsen vergrijzen.

De horeca zal daar dan ook een ander karakter hebben dan in de grote winkelsteden: meer dorpscafés en kleine ontmoetingsplaatsen, terwijl het in de stad wat uitbundiger zal zijn, je moet je als cafébaas immers onderscheiden in het grotere aanbod.

Schattig en gezellig

Toch kunnen kleinere plaatsen prima winkelsteden zijn, omdat ze schattig en gezellig zijn, zegt Van Tellingen. Hij denkt daarbij onder meer aan Schagen, Meppel, Gouda en Delft.

Het hangt er ook vanaf of er andere steden in de buurt zijn, beaamt Koelemeijer. Als er aantrekkelijke winkelgebieden in de buurt zijn, dan is het voor kleinere plaatsen in de buurt lastig. Maar dat geldt ook voor grotere steden, aldus Van Tellingen. Hij noemt Zeist, Schiedam en Helmond, die te dicht tegen Utrecht, Rotterdam en Eindhoven aan liggen.