Vijf ideeën voor de overheid om de woningcrisis op te lossen
De overheid doet te weinig om de problemen op de woningmarkt op te lossen, zeggen critici. En daarom blijft er een groot woningtekort. Wat kan de overheid dan doen? RTL Z zet de voorstellen op een rij.
1. Zorg dat er meer gebouwd wordt
De meest voor de hand liggende optie is helder: meer woningen bouwen. De vraag naar woningen is groot, maar het aanbod is onvoldoende. Daardoor stijgen de prijzen zo hard en snel. Een groter aanbod kan dat temperen. Probleem: de overheid bouwt zelf geen huizen, maar creëert alleen de omstandigheden.
Meer bouwen is onder meer een suggestie van makelaarsvereniging NVM. En dat is ook niet gek, want makelaars bestaan bij de gratie van huizen die ze kunnen verkopen. Als die er nauwelijks zijn, hebben makelaars geen werk.
Toch zijn het niet alleen de makelaars die vinden dat er meer gebouwd moet worden. Ook woningmarktonderzoekers (en het kabinet) pleiten daarvoor.
Dat is alleen makkelijker gezegd dan gedaan. De overheid wil jaarlijks 75.000 nieuwe woningen opleveren. Dat is vorig jaar niet gehaald en ook dit jaar gaat dat waarschijnlijk niet lukken. Dat ligt bijvoorbeeld aan het personeelstekort in de bouw, onvoldoende bouwlocaties, maar ook de stikstof- en pfasproblematiek vertragen de bouw.
2. Anders bouwen
Bovendien is wat er wel wordt opgeleverd niet per se geschikt voor de huizenzoekers die het het moeilijkst hebben op de huidige woningmarkt. In het middensegment, zo tussen de 250.000 euro en 350.000 euro is het aanbod aan nieuwbouw dun gezaaid.
Gemiddeld kostte een nieuwbouwhuis het afgelopen kwartaal 388.000 euro. Dat is voor veel middeninkomens al te duur, zeker voor starters.
En als het niet te duur is, is het te klein, stellen woningmarktonderzoekers Friso de Zeeuw en Geurt Keers. Er worden te veel, kleine appartementen gebouwd, in tegenstelling tot wat de meeste mensen willen: een 'grondgebonden' huisje met een tuin, boompje en beestje optioneel. Er wordt dus niet alleen te weinig gebouwd, maar ook verkeerd.
Nadeel van dergelijke rijtjeshuizen is wel dat ze relatief veel ruimte in beslag nemen, zeker ten opzichte van appartementen. Ontwikkelaars vragen voor dergelijke nieuwbouwprojecten dus ook een hogere prijs.
Overigens stijgt het aantal alleenstaanden en die groep heeft juist wel behoefte aan kleinere woningen.
3. Rijksoverheid, neem regie!
Wat het ook niet makkelijker maakt, is dat de Rijksoverheid weinig invloed heeft op bouwlocaties. Lokale overheden bepalen waar er gebouwd mag worden en hebben daar zo hun eigen opvattingen over.
Gemeenten kiezen bijvoorbeeld voor meer groen, of recreatiegebieden, in plaats van nieuwe huizen.
In de Tweede Kamer klinken wel geluiden om de Rijksoverheid een meer sturende rol te geven. Regeringspartij CDA pleit bijvoorbeeld vandaag voor het aanwijzen van bouwlocaties door het Rijk.
4. Weer beleggers van de woningmarkt!
Woningzoekers in de Randstad en populaire steden als Groningen, Haarlem en Eindhoven verwijten particuliere beleggers vaak dat ze de prijs opdrijven in hun regio.
In de kern klopt dat verwijt, want beleggers zorgen voor een grotere vraag, bij een min of meer gelijkblijvend aanbod.
Sinds dit jaar is het fiscaal ongunstiger om een huis voor de verhuur te hebben. Daarmee wordt het particuliere beleggers wat ingewikkelder gemaakt.
Maar het kan nog wel wat steviger, door bijvoorbeeld de overdrachtsbelasting voor mensen die een huis kopen voor de verhuur flink te verhogen.
Puntje: er is ook een tekort aan betaalbare huurwoningen, voor mensen die niet in aanmerking komen voor sociale huur, maar aangewezen zijn op de particuliere huursector. Particuliere verhuurders zorgen ervoor dat er ruimer aanbod komt in die hoek van de huizenmarkt.
5. Help starters!
Die overdrachtsbelasting is ook een knop waar de overheid aan kan draaien om starters op weg te helpen. Iedereen die nu een huis koopt moet 2 procent van de koopsom aan overdrachtsbelasting betalen.
De overheid zou die voor mensen die voor het eerst een huis kopen kunnen afschaffen. Rond Prinsjesdag ging het gerucht dat het kabinet dat zou doen, maar vooralsnog is dat nog niet gebeurd.
Er zitten overigens twee kanten aan deze suggestie. Door het afschaffen van de overdrachtsbelasting voor starters zal de vraag op de woningmarkt (iets) toenemen, terwijl er geen huizen bijkomen. De krapte neemt dan dus toe.