Je huis levensbestendig maken: 'Het plan is hier gezellig doodgaan'
Zo lang mogelijk zelfstandig thuiswonen. De overheid wil het, en mensen zelf meestal ook. Maar geschikte woningen zijn schaars, en goede (thuis)zorg is ook niet altijd voorhanden. Wat kunnen we doen om 'leuk en gezellig' oud te worden in ons eigen huis? "Het hoeft niet duur te zijn, maar thuisblijven is niet voor iedereen", zeggen kenners.
Een woning met extra brede deurposten zodat een rolstoel erdoor past. Met lieve buren die een oogje in het zeil houden. Het kan met nieuwbouwhofjes, zoals die van De Knarrenhof in Zwolle. "Het is de bedoeling dat we hier heel leuk en gezellig doodgaan", weet bewoner Henk.
Maar Nederland vergrijst harder dan de zeespiegel stijgt, zegt ontwikkelaar Peter Prak in de RTL Z-uitzending over zorgtechnologie. We hebben meer aangepaste woningen nodig dan er beschikbaar zijn. Volgens ouderenbond ANBO gaat het om een tekort van 80.000 woningen.
Nieuwbouw niet haalbaar voor iedereen
Een gloednieuwe aangepaste woning is dan ook lang niet haalbaar voor iedereen. Maar leuk en gezellig doodgaan in je eigen huis, dat willen we allemaal wel. Hoe maak je een bestaande woning levensloopbestendig? En wat kost dat?
"Veel mensen denken dat het heel duur is, maar dat is niet altijd zo", zegt Carmen van Andel van de blog Langer Thuis in Huis, die gaat over langer thuiswonen. Het hangt af van de woning en je wensen, stelt ze. Ander licht of hogere keukenkastjes: voor een paar tientjes is het klaar. Een traplift is bijvoorbeeld wel duur, maar die zijn er ook tweedehands.
Financiële steun
Zorgbehoevenden kunnen financiële steun krijgen van de gemeente. Hulp in het huishouden of een rolstoel; veel ervan wordt vergoed onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), weet Van Andel.
Maar wel alleen als je al problemen hebt, zegt ze. Wil je eerder actie ondernemen, dan zal je zelf moeten investeren. "De kosten verschillen per persoon en woning, maar je bent al snel een paar duizend euro verder." Toch is het nuttig, vindt ze, want een aangepast huis kan je uit het verpleeghuis houden, zo blijkt uit onderzoek van het Centraal Planbureau.
Voorkom vallen
Valpreventie is een van de belangrijkste onderdelen van een plan. "Elke dag sterven 13 mensen door een val", zegt Van Andel. Zorg daarom voor een obstakelvrije looproute (doe je vloerkleed weg!), goede verlichting en bijvoorbeeld een inloopdouche of een hoger toilet.
Wie ouder wordt gaat namelijk minder zien, is slechter te been en wordt sneller duizelig. "Mijn opa heeft geen spullen meer onderin zijn keukenkastjes, zo hoeft hij niet te bukken", zegt Van Andel.
Vergeetachtigheid is lastiger
Vergeetachtigheid is een volgend probleem, maar ingewikkelder om aan te pakken. "Ik adviseer bijna altijd om op een inductieplaat te koken. Die is zonder gas en hij gaat automatisch uit als je hem niet gebruikt." Kalenderklokken vertellen je welke dag en tijd het is en met een val- of dwaalalarm kan hulp worden ingeschakeld bij problemen.
Het overheidsbeleid is erop gericht om iedereen zo lang mogelijk thuis te laten wonen. Maar het is zeker niet voor iedereen, zegt Van Andel. Goede thuis- en mantelzorg blijven bovendien belangrijk. "Mensen zijn vaak ook bang om te vereenzamen. Wie dat wil voorkomen én thuis wil blijven wonen, moet zelf actie ondernemen."
Praatjes maken en moderne technieken
Er zijn stichtingen die mensen sturen voor een praatje, of die je opbellen om te kijken hoe het met je gaat en of je je medicijnen wel neemt? Ook moderne technieken zijn in aantocht: snoezelrobots in de vorm van katten of honden geven genegenheid. Sensoren checken of je nog wel beweegt. En straks helpt Alexa je misschien wel een handje in huis?
"Er wordt volop getest met nieuwe technieken", zegt Van Andel. Maar voor de huidige generatie ouderen zijn ze vaak nog niet hanteerbaar. "Er moet nog veel doorontwikkeld worden en gebruiksvriendelijkheid moet voorop staan."
Is thuiswonen wel haalbaar?
Is dat hele idee van iedereen langer thuiswonen dan wel haalbaar? Jos Schols, hoogleraar ouderengeneeskunde aan de Maastricht University, noemt de visie van de overheid in de basis goed. Maar hij ziet problemen ontstaan als mensen te kwetsbaar worden.
"Na 2015 is de zorg via verzorgingshuizen grotendeels afgebroken", zegt hij. Alleen voor zware gevallen is nog plaats in het verpleeghuis. En er zijn vaak lange wachtlijsten, zeker met een generatie ouder wordende babyboomers lopen die nog op.
Verzorgingshuis 2.0
Soms is thuiszorg niet afdoende en moeten mensen tijdelijk of langer worden opgenomen. Voor hen is nu vaak niet tijdig een plek beschikbaar. "Soms vraag je je af, proberen we sommige mensen niet te lang met hangen en wurgen thuis te houden? We zouden eens goed moeten onderzoeken waar de grens ligt tussen wel en niet meer thuis kunnen wonen. Dat is nu onduidelijk."
Ook pleit hij voor een nieuwe versie van het ouderwetse verzorgingshuis. "We ontkomen er niet aan om weer nieuwe bedden te bouwen", zegt hij. Nieuwe complexen die een veilige en gezellige woonomgeving combineren met zorg op maat. "Plekken zoals de Knarrenhof", waar we leuk en gezellig heen kunnen gaan.