Conservatief Amerika hoopt op afschaffing abortus, met dank aan Donald Trump

Voor tegenstanders van abortus staan de sterren gunstig. Dankzij oud-president Donald Trump is de meerderheid van de negen rechters in het Hof ook conservatief. Trump benoemde tijdens zijn termijn drie nieuwe conservatieve rechters, van wie sommigen in het verleden al lieten doorschemeren tegen abortus te zijn. De verhouding in het Hooggerechtshof is nu 6-3, voor de conservatieven.

Amerika-correspondent Erik Mouthaan: "Dit is de dag waar conservatieve Amerikanen jaren naartoe hebben gewerkt. En de kans is groot dat het Hof inderdaad het huidige landelijke recht op abortus zal inperken. Want het Hof is nu stevig in rechtse handen. Vroeger werden dit soort zaken niet eens aangenomen bij het Hooggerechtshof omdat ze geen kans maakten. Nu dus wel."

Links Amerika maakt zich grote zorgen en is bang dat het grondrecht van vrouwen om te beschikken over hun eigen lichaam onder druk komt te staan. Rechts en vooral religieus Amerika verheugt zich op het feit dat de door hen gehate abortuswet misschien wel van tafel gaat, of op zijn minst danig wordt ingeperkt. Ze vinden dat God gaat over leven en dood, niet de mens.

Vijftien weken

Hier draait het om: de negen rechters van Amerika's belangrijkste rechtsorgaan buigen zich over een omstreden wetsvoorstel van de staat Mississippi. Daarin staat dat het beëindigen van een zwangerschap niet meer is toegestaan na vijftien weken. Zelfs als de zwangerschap het gevolg is van incest of verkrachting, mag abortus niet meer.

Nu mag abortus nog in de VS, net als bij ons, tot aan de 24ste week van de zwangerschap. Dat is sinds 1973 geregeld in een destijds baanbrekend vonnis door het Hooggerechtshof in de zaak Roe vs. Wade.

De advocaten van Mississippi vragen het hof nu die uitspraak te schrappen, met als argument dat elke staat zijn eigen beleid moet kunnen maken. Mocht Mississippi in het gelijk worden gesteld, dan zijn de gevolgen groot voor vrouwen in heel Amerika.

Zeker twintig conservatieve staten willen ook abortus tegengaan. Twaalf staten hebben zelfs al wetten klaarliggen, 'trigger laws' genaamd, die abortus meteen verbieden als het Hooggerechtshof ook zo oordeelt.

Zelfbeschikking

"Je moet niet vergeten dat de meeste abortussen al plaats vinden binnen die vijftien weken: 91 procent", zegt Erik Mouthaan. "Dus, zegt Mississippi, zo heel veel verandert er nou ook niet. De meeste abortussen kunnen in principe ook dan nog doorgaan." 

Maar waar Mississippi stelt dat staten zelf over hun wetten mogen gaan, zeggen de voorstanders van abortus: alle vrouwen in Amerika moeten overal in het land dezelfde rechten hebben. Mouthaan: "Zelfbeschikking is een grondrecht, en het kan niet zo zijn dat dat ondergeschikt is aan wat sommige staten willen. Het wordt interessant hoe de rechters hiernaar zullen kijken."

'Heiligheid van leven'

"We vragen het Hof om geschiedenis te schrijven. Om de heiligheid van het leven in het centrum van de Amerikaanse wet te herstellen", zegt Trumps oud-vicepresident Mike Pence. Hij is boegbeeld van de evangelicals, de strenggelovige Amerikanen.

"Het zou geweldig zijn als het Hof de Roe-wet omverwerpt of daar een begin mee maakt", zegt Carol Tobias, voorzitter van de National Right To Life-beweging. "Want dat is wat er moet gebeuren. We zijn opgetogen, we denken dat dit een geweldige zaak is. De Missisippiwet is een geweldige wet, en we kunnen niet wachten om te zien wat het Hof ermee doet."

Voorstanders van vrouwenrechten en abortus ('pro choice', keuzevrijheid) maken zich grote zorgen. In de huidige abortusklinieken – in Mississppi is er nog maar een – worden vrouwen op medisch verantwoorde wijze geholpen, zeggen zij. Terwijl er vroeger slachtoffers vielen als vrouwen zelf hun zwangerschap probeerden af te breken.

Terug in de tijd

"Vrouwen zullen het in hun wanhoop altijd blijven proberen", zegt Barbara Phillips uit Mississippi, die zelf in 1973 een abortus onderging. "Sommigen kunnen medicijnen betalen die op een veilige manier hun zwangerschap beëindigen. Maar ik ben bang dat we teruggaan naar de tijd dat meisjes het probeerden met een metalen klerenhanger in een afgelegen steegje. Ik ben bang dat we ze dood zullen vinden op landweggetjes."

Phillips' abortus in de jaren 70 werd mogelijk gemaakt door de wet die nu zo onder vuur ligt. "Ik gebruikte voorbehoedsmiddelen, maar er ging iets mis. Ik was wanhopig toen ik zwanger bleek, maar ook vastbesloten zelf te besluiten wat ik wilde met mijn lichaam en mijn leven. Ik vind het verschrikkelijk wat er nu gebeurt", zegt de nu 73-jarige Phillips.

In veel staten verandert niets

Vandaag is de zaak officieel begonnen voor het Hooggerechtshof, maar een uitspraak over deze gevoelige zaak wordt pas eind juni volgend jaar verwacht.

Erik Mouthaan: "De rechters kijken ook naar eerdere uitspraken van het Hof, de jurisprudentie telt ook. Ik denk niet dat Roe vs. Wade zal worden afgeschaft, maar wel dat er een compromis komt. Dat abortus wat zal worden ingeperkt. Het zal in bepaalde staten nog moeilijker worden voor vrouwen om abortus te laten plegen. In rechtse staten dan. In linkse staten zal er niets veranderen. En daar woont de meerderheid, zo'n 60 procent van de bevolking."

Roe vs. Wade

Roe vs. Wade is een begrip in de VS. Synoniem voor het recht op abortus in het hele land. Het Hooggerechtshof oordeelde in 1973 in de zaak Roe vs. Wade dat de meeste wetten die abortus verboden, in strijd waren met het grondwettelijke recht op privacy van vrouwen.

Jane Roe was een alias voor een vrouw uit Texas, Norma McCorvey, die een abortus wilde toen bleek dat ze ongehuwd zwanger was van haar derde kind. Henry Wade was de openbaar aanklager in Texas, waar abortus verboden was. McCorvey kreeg haar kind kreeg tijdens de zaak en stond het ter adoptie af.

Jane Roe werd door de uitspraak de heldin van de pro-abortusbeweging, maar maakte later een enorme draai. Ze had, zoals ze zelf zei 'het licht gezien', werd strenggelovig en sprak zich uit tegen abortus, euthanasie en het homohuwelijk. Norma McCorvey overleed in 2017 op 69-jarige leeftijd.