Ook Georgië stap dichter bij EU-lidmaatschap: 'Signaal naar Rusland'

"Het nieuws over Georgië is totaal overschaduwd", zegt Kaukasus-analist Jelger Groeneveld. Hij is net terug uit de Georgische hoofdstad Tbilisi, waar hij regelmatig naartoe gaat voor politieke werkzaamheden. "De sfeer was echt heel feestelijk. De EU was het gesprek van de dag. Mensen gingen uit zichzelf de straat op met toeterden auto’s en wapperden met de Europese vlag."

Op vrijdagavond was er een grote bijeenkomst op het centrale plein in Tbilisi. Duizenden mensen kwamen hier op af. Premier Garibashvili sprak van een 'historisch besluit'.

De Georgiërs hebben uitgekeken naar dit moment. "Het is mijn droom om Georgië te zien als onderdeel van de Europese familie", zegt de grafisch ontwerper Giorgi Popiashvili (40) tegen persbureau Reuters. "Ik heb over de hele wereld gereisd, maar in Europa voel ik me beter dan waar dan ook."

Voor de wijnmaker Temur Ninoshvili brengt het ook veel praktische voordelen met zich mee. "We exporteren al veel naar Duitsland en Frankrijk, maar als we lid worden van de EU verwachten we dat we onze wijn ook naar andere landen kunnen exporteren." De Georgiërs weten ook dat hun land nog een lange weg te gaan heeft, maar ze zijn er mentaal klaar voor.

Oorlog in Oekraïne

Als iemand twee jaar geleden had gezegd dat Georgië nu kandidaat-lidstaat van de EU zou zijn, zou niemand dat geloven. "Eind 2021 vroegen Oekraïne, Moldavië en Georgië nog aan de EU: wat is ons perspectief op lidmaatschap? Mogen we ooit lid worden? Daar werd een nee op verkocht",  zegt Groeneveld. "Misschien niet expliciet, maar de boodschap was wel: we houden het bij de Westelijke Balkan en gaan even niet verder uitbreiden."

Dat was een grote teleurstelling voor die drie landen, maar Ruslands complete invasie in Oekraïne heeft alles veranderd. President Zelenski kondigde razendsnel aan het verzoek tot lidmaatschap in te dienen en ook Moldavië en Georgië volgden. "Vanuit de EU is daar snel gehoor aan gegeven en echt het politiek momentum gepakt. De urgentie werd gezien. De EU kan militair niet zoveel tegenwicht bieden, maar dit is een signaal naar Rusland", zegt Groeneveld.

Eerste land in de Kaukasus

Georgië ligt in de Kaukasus, een gebied in het uiterste zuidoosten van Europa en het vorm de grens met Azië. Het behoorde tot 1991 tot de Sovjet-Unie.

Nog steeds zijn er twee gebieden in Georgië waarvan de status betwist is: Abchazië en Zuid-Ossetië die zich in de jaren 90 onafhankelijk verklaarden en door Rusland gesteund worden. In 2008 woedde er nog een oorlog van Rusland tegen Georgië om de controle over deze gebieden en sindsdien houdt Rusland ze bezet. Slechts een handjevol landen erkennen deze gebieden als onafhankelijk.

Struikelblok

Kan dit een struikelblok zijn in de toetreding tot de EU? "Dat hangt ervanaf hoe de EU vindt dat je moet omgaan met gebieden die niet onder centraal gezag staan", zegt Groeneveld. "Ze moeten er in ieder geval mee aan de bak en Georgië zal de dialoog moeten aangaan."

Juist door de ligging van Georgië en de geschiedenis in de Sovjet-Unie, is het mogelijke lidmaatschap tot de EU symbolisch van enorm belang. "De EU zegt hiermee dat ze zich inzet om uit te breiden naar de Zuidelijke Kaukasus, wat ook Europa is, maar aan de andere kant van de Zwarte Zee ligt en ver weg voelt voor veel mensen." Andere landen die mogelijk in de toekomst dan ook bij de EU zouden kunnen komen zijn Armenië en Azerbeidzjan, al zijn daar nog geen concrete plannen voor.

Het gaat dan niet alleen om politieke stabiliteit en veiligheid rondom de Zwarte Zee, maar ook economische belangen spelen mee. “Het gaat dan bijvoorbeeld om alternatieve transportcorridors voor gas en om handel te drijven om Rusland heen.”

‘Pro-Europese' overheid

Volgens Groeneveld heeft Georgië ook wel een beetje geluk gehad dat de EU nu heeft besloten het land kandidaat-lid te maken. "Want de politieke gunfactor raakt steeds verder ondermijnd. Officieel is de regering pro-Europees, voor de stemmen", zegt Groeneveld. Want zo’n 80 procent van de Georgiërs wil graag bij de EU. "Maar in doen en laten is de regering de afgelopen jaren 180 graden gedraaid."

Een voorbeeld daarvan is de omstreden 'buitenlandse agenten'-wet die Georgië begin dit jaar wilde invoeren. In de praktijk zou dat erop neerkomen dat organisaties en media die kritisch zijn op de regering, bemoeilijkt worden in hun werk. Een vergelijkbare wet is er ook in Rusland. Uiteindelijk kwam er zoveel protest vanuit de bevolking dat de regering niet anders kon dan het wetsvoorstel intrekken.

Georgië heeft het dus ook aan zichzelf te danken dat ze nu in de weg naar de EU een beetje achterlopen op Moldavië en Oekraïne.

Maar waarom stemmen de Georgiërs dan op deze regering? "De oppositie is hopeloos", verklaart Groeneveld. En tot een paar jaar geleden had de regeringspartij ook echt een geloofwaardig Europees verhaal, waarin veel stappen werden gezet om de economie en de democratie en rechtsstaat te verbeteren. "Mensen blijven kiezen voor veiligheid, voor de partij die ze kennen en die bovendien ook wel goede dingen heeft gedaan, zoals nieuwe wegen aanleggen."

Sommigen zien het toekennen van de status als kandidaat-lid als symbolisch. Het zal immers nog lang duren voordat het land echt klaar is voor toetreding. "Door als EU nu toch Georgië kandidaat-lidstaat te maken, hopen ze zowel een positief signaal af te geven naar de bevolking en dat het misschien er ook voor zorgt dat er politiek gezien een andere wind gaat waaien."