Eerste koala's in Nederlandse dierentuin: 'Moeilijke eters'

Aan de komst van de drie koala's, Arru, Ngarra en Leumeah, gingen jaren van onderhandeling en voorbereiding vooraf, vertelt directeur Robin de Lange van het dierenpark aan RTL Nieuws.

De buideldiertjes zijn naar zijn dierentuin gekomen vanuit de dierentuin van San Diego in de Verenigde Staten, als onderdeel van een fokprogramma, om het voortbestaan van de koala's te waarborgen.

"We zijn in 2018 voor het eerst naar Australië en San Diego gereisd", vertelt De Lange. "Als je echt koala's wilt, moet je bij de bron zijn, en San Diego Zoo heeft een groot fokprogramma, zij hebben een officiële samenwerking met Australië. Daar hebben we de toezegging gekregen dat de koala's hiernaartoe kwamen."

Corona

Vlak na die toezegging brak de coronapandemie uit, waardoor de komst van de koala's moest worden uitgesteld. "Daarna zijn we gestart met het ontwerpen van het verblijf, en alles wat erbij komt kijken." Vorig jaar begon de bouw van het splinternieuwe koalaverblijf, dat dit jaar werd opgeleverd.

Dat verblijf moest niet alleen aan de Nederlandse wet- en regelgeving voldoen, vertelt De Lange. "We moesten ook rekening houden met de regelgeving van Australië en San Diego. Die hebben duidelijke voorwaarden gesteld over hoe het eruit moest zien, maar ook over bijvoorbeeld de luchtbehandeling en hoe het verblijf ingericht moest worden."

Het onderkomen is voorzien van behoorlijk wat technologische snufjes, om het verblijf van de koala's zo aangenaam mogelijk te maken. Zo zijn de klimbomen verwarmd, zodat de dieren ook op koudere dagen behaaglijk de boom in kunnen.

De koala's zijn moeilijke eters. Ze eten elk een kilo eucalyptus per dag, en alleen specifieke soorten van de plant. Een kilo is een enorme hoeveelheid, zeker als je bedenkt dat een koala maar zo'n 10 kilo weegt. Al die eucalyptus komt van een Belgische teler, die ook andere Europese dierentuinen van voedsel voorziet. De koala's krijgen bosjes met vier verschillende soorten, 'zodat ze zelf kunnen kiezen waar ze zin in hebben', aldus De Lange. 

Fokprogramma

Hoewel veel mensen uitkijken naar het moment waarop ze de koala's voor het eerst kunnen begroeten, is er ook kritiek. Volgens critici is het niet meer van deze tijd om bijzondere diersoorten in dierentuinen onder te brengen.

"Of het ouderwets is om dieren over de hele wereld te slepen voor een dierentuin, ligt eraan hoe je het bekijkt", zegt bioloog Mátyás Bittenbinder van Naturalis. "Ouwehands Dierenpark doet mee aan een fokprogramma voor koala's. Het idee daarachter is dat het twijfelachtig is of ze het kunnen overleven zonder het programma, en dat we in ieder geval dieren in verschillende dierentuinen over de hele wereld hebben die kunnen fokken wanneer een soort helemaal dreigt uit te sterven."

Wanneer er op den duur echt een tekort aan een diersoort dreigt, kunnen dieren van die soort uit fokprogramma's uitgezet worden in het wild. "Bijvoorbeeld wanneer grote ziekten uitbreken onder een soort, of als een natuurgebied helemaal kapot is gemaakt of een diersoort zwaar bejaagd is door stropers."

Of het zielig is om dieren op te sluiten in een dierentuin, hangt volgens Bittenbinder maar net van de dierentuin af. "Ik ben zelf in San Diego geweest, waar de koala's vandaan komen. Het is daar echt megagroot, dus het is niet per se sneu dat ze daar zijn."

Toch zijn niet alle dieren geschikt voor leven in gevangenschap. "Dierentuinen zijn vooral geschikt voor reptielen, insecten of vogels, die vinden het minder erg om op een kleiner oppervlakte te moeten leven."

Bedreigd

"Het punt bij koala's is dat ze alleen in Australië leven, en daar door ziektes en bosbranden bedreigd worden", zegt de bioloog. Sinds 2022 staat de koala als kwetsbare soort op de rode lijst van de International Union for Conservation of Nature.

Veel van het leefgebied van koala's is de laatste jaren in vlammen opgegaan tijdens grote bosbranden, en de besmettelijke ziekte chlamydia vormt een bedreiging voor de populatie.

"De soort heeft een beetje pech wat betreft chlamydia, want dat is een heel besmettelijke ziekte en ze krijgen het niet alleen door geslachtsgemeenschap, maar ook doordat de jonge koala poep van de moeder eten. Daar zitten namelijk bacteriën in die ze nodig hebben, maar niet van geboorte hebben. In die poep zit alleen ook chlamydia, en zo blijven ze zichzelf besmetten."

Er bestaat een vaccinatie tegen chlamydia, maar die toedienen is niet makkelijk. "We weten niet precies waar ze zitten, omdat het leefgebied in Australië onherbergzaam is. Je kunt daar niet met de auto komen, maar moet er te voet doorheen."

Bewustwording

In het nieuwe verblijf van de koala's in Ouwehands Dierenpark wordt uitgebreid stilgestaan bij de moeilijke omstandigheden in Australië. "Bewustwording is ons hoofddoel", zegt dierentuindirecteur De Lange. Bezoekers van het park krijgen informatie over de droogte in Australië, over de bosbranden, en over de gevolgen van klimaatverandering. "We willen iedereen er bewust van maken dat het slecht gaat met de koala, en met de natuur in Australië."