Hoe wordt Gaza straks bestuurd? Netanyahu onder zware druk gezet
De druk op de regering-Netanyahu wordt opgevoerd om met een naoorlogs plan voor de Gazastrook te komen. Oppositieleider Gantz dreigt zelfs uit het oorlogskabinet te stappen als er vóór 8 juni geen plan op tafel ligt.
Na ruim zeven maanden oorlog voeren is nog altijd volstrekt onduidelijk hoe de toekomst van de Gazastrook eruitziet. De regering-Netanyahu heeft geen naoorlogs plan voor het Palestijnse gebied gepresenteerd. Dat geldt ook voor de bezette Westelijke Jordaanoever, waar Israël grotendeels militaire controle over uitoefent.
Het ontbreken van een naoorlogs plan duurt nu zo lang dat de spanning die al langer binnen het Israëlische oorlogskabinet bestaat, het kookpunt nadert. Deze noodregering werd vlak na de bloedige Hamas-aanslagen van 7 oktober gevormd door premier Benjamin Netanyahu, defensieminister Yoav Gallant en oppositieleider Benny Gantz om samen te strijden tegen Hamas.
Gantz, de belangrijkste politieke rivaal van Netanyahu, zette de premier dit weekend stevig onder druk. Hij dreigt uit het driekoppige oorlogskabinet te stappen als Netanyahu niet binnen drie weken met een concreet plan komt voor de toekomst van Gaza. "Een kleine minderheid heeft de brug van het Israëlische schip in beslag genomen en loodst het richting de rotsen", zei Gantz in een televisietoespraak.
'Internationaal bestuur voor Gaza'
Gantz kwam vervolgens zelf met een zespuntenplan. Daarin staat dat Israël een einde moet maken aan het Hamas-bewind in Gaza en dat er in plaats daarvan een internationaal bestuur voor Gaza moet komen met 'Amerikaanse, Europese, Arabische en Palestijnse elementen' dat toezicht houdt op burgerzaken. Israël zelf zou geen partij zijn, maar blijft als het aan oud-generaal Gantz ligt wel toezicht houden op de veiligheid.
Vorige week sprak defensieminister Gallant zich ook al publiekelijk uit tégen Israëlische heerschappij over Gaza. Gallant zei toen dat hij binnenskamers gepleit heeft voor een alternatief bestuursorgaan ter vervanging van Hamas, dat sinds 2007 het bestuur voert over de Gazastrook.
In het plan van Gantz staat verder dat Israël ervoor moet zorgen dat alle Israëlische gijzelaars door Hamas worden vrijgelaten, en dat de Gazastrook wordt gedemilitariseerd door het volledig ontmantelen van de gewapende tak van Hamas. Ook wil hij dat de Israëlische bewoners aan de grenzen met Gaza en Libanon, die na 7 oktober werden geëvacueerd, terug naar huis kunnen.
Tot slot wil Gantz dat Israël de banden met Saoedi-Arabië weer normaliseert en dat de militaire dienstplicht wordt uitgebreid naar alle Israëliërs. Ultraorthodoxe joden zijn sinds de oprichting van Israël in 1948 vrijgesteld van dienstplicht. Dat steekt veel niet-orthodoxe Israëliërs al langer: zij vinden het oneerlijk dat zij wél hun leven op het spel moeten zetten. Een discussie die door de oorlog met Hamas is uitvergroot nu enkele honderdduizenden reservisten zijn opgeroepen om mee te vechten tegen Hamas.
'Nederlaag voor Israël'
Netanyahu begrijpt niet waarom Gantz het oorlogskabinet omver wil werpen. Dat zou volgens hem 'een nederlaag voor Israël opleveren, ervoor zorgen dat de meerderheid van de gijzelaars in de steek wordt gelaten, Hamas aan de macht wordt gehouden en een Palestijnse staat gecreëerd wordt', schreef zijn woordvoerder in een verklaring.
Waar veel landen pleiten voor een tweestatenoplossing (Israël en Palestina als twee onafhankelijke staten) heeft Netanyahu in het verleden beloofd dat er onder zijn bewind nooit een Palestijnse staat zal bestaan.
De Israëlische premier heeft sinds 7 oktober meermaals in niet mis te verstane bewoordingen duidelijk gemaakt dat Hamas moet worden 'vernietigd'. Netanyahu eist dat Gaza volledig wordt gedemilitariseerd (door middel van een 'tijdelijke veiligheidszone') en dat eerst de Palestijnse samenleving wordt 'gederadicaliseerd' voordat Israël bereid is tot het sluiten van vrede met de Palestijnen, schreef hij eind vorig jaar in een ingezonden stuk aan de Amerikaanse krant The Wall Street Journal.
Wat Netanyahu vervolgens precies wil met Gaza, is de grote vraag. In datzelfde stuk schreef hij dat Israël ook in de nabije toekomst de 'hoogste veiligheidsverantwoordelijkheid over Gaza zal moeten behouden'. Hij heeft namelijk geen hoge pet op van de Palestijnse Autoriteit, die de Westelijke Jordaanoever voor een deel regeert en die wordt gedomineerd door de Fatah-partij van president Mahmoud Abbas. Volgens Netanyahu 'financiert en verheerlijkt' Fatah terrorisme en leidt het 'Palestijnse kinderen op voor het vernietigen van Israël'.
De Palestijnse Autoriteit en Fatah stonden al voor de oorlog in Gaza zwaar onder druk. Zij zouden veel te weinig doen tegen de Israëlische bezetting. Een omstreden wetswijziging maakte in juni vorig jaar de weg vrij voor het bouwen van nog eens duizenden Israëlische kolonistenwoningen op de Westelijke Jordaanoever. Nederzettingen die volgens het internationaal recht illegaal zijn.
De Palestijnse Autoriteit heeft in maart een nieuwe premier aangesteld, Mohammad Mustafa. Hij wil een zogeheten technocratische regering voor Gaza: een regering van deskundigen zonder banden met politieke partijen. Zo'n regering kan volgens Mustafa het vertrouwen van het volk herstellen, strijden tegen corruptie en een internationaal fonds voor de wederopbouw van Gaza oprichten.
Mustafa noemt overigens nergens in zijn plan Hamas, dat zeer kritisch is op zijn benoeming. Hamas wijst erop dat Mustafa lange tijd adviseur was van president Abbas, die hem ook heeft aangesteld. Het vormen van 'een nieuwe regering zonder nationale consensus' wijst volgens Hamas en de Islamitische Jihad (na Hamas de grootste militante groepering in Gaza) op een 'enorme kloof tussen de Palestijnse Autoriteit en het volk'.